Trong quá trình xây dựng hướng dẫn tinh giản, Bộ GD&ĐT đã tính toán về thời lượng nội dung kiến thức giảm tải, làm sao để đảm bảo thực hiện được trong khoảng thời gian còn lại của chương trình; bao gồm cả phần học từ xa (học trực tuyến, học trên truyền hình) và phần tiếp tục học khi học sinh được quay trở lại trường.
Theo đó, ưu tiên thời gian tối đa để dạy các môn bắt buộc; những bài học nặng về lý thuyết được cắt bỏ hẳn, không dạy; không ít nội dung bắt buộc chuyển sang tự chọn...
Những nội dung nào được giảm bớt?
Ở cấp tiểu học, hướng dẫn tinh giản được xây dựng cụ thể cho từng môn của từng lớp học từ lớp 1 đến lớp 5. Việc tinh giản được hướng dẫn cụ thể theo từng tuần dạy học của chương trình, để đảm bảo các trường thuận lợi trong triển khai việc thực hiện thống nhất trên phạm vi cả nước.
Các môn mỹ thuật, âm nhạc, thể dục, thủ công ở bậc tiểu học, ngoài việc lược bớt và ghép các bài theo chủ đề để giảm số tiết, nhiều nội dung được chuyển sang "học sinh tự học, tự tập, tự thực hành ở nhà" với sự hướng dẫn của giáo viên và hỗ trợ của phụ huynh.
Bậc tiểu học cũng có một số môn học khác tinh giản theo hướng chuyển nhiều bài học sang "khuyến khích học sinh tự học có hướng dẫn" và khuyến khích sự hỗ trợ của cha mẹ học sinh. Ví dụ như toàn bộ nội dung môn đạo đức.
Ông Thái Văn Tài - Vụ trưởng Vụ Giáo dục tiểu học (Bộ GD&ĐT) cho biết, việc tinh giản được thực hiện theo nguyên tắc: đảm bảo mục tiêu giáo dục của chương trình đối với cấp tiểu học hiện hành. Theo đó, các nội dung cơ bản được giữ để đảm bảo cung cấp kiến thức, kỹ năng nền tảng, cốt lõi của chương trình cho học sinh, đáp ứng yêu cầu chuẩn đầu ra của chương trình giáo dục phổ thông; chỉ tinh giản những nội dung nâng cao, yêu cầu vận dụng và vận dụng cao. Một số nội dung, yêu cầu trong bài học được giảm tải; một số bài học được chuyển thành bài tự chọn, bài tự học ở nhà hoặc không tổ chức dạy học; các nội dung tiết học gần nhau thuộc cùng chủ đề được ghép thành một bài học theo chủ đề…
Việc tinh giản được hướng dẫn cụ thể theo từng tuần dạy học của chương trình, để đảm bảo các trường thuận lợi trong triển khai việc thực hiện thống nhất trên phạm vi cả nước.
Với khối Trung học, PGS.TS. Nguyễn Xuân Thành, Vụ trưởng Vụ Giáo dục trung học (Bộ GD&ĐT) cho biết, hướng dẫn điều chỉnh nội dung dạy học học kỳ 2 năm học 2019-2020 đối với trung học đã giảm kịch khung trong điều kiện có thể, khi nguyên tắc là phải đảm bảo chuẩn kiến thức kỹ năng tối thiểu của chương trình.
Việc tinh giản lần này thực hiện theo nguyên tắc đảm bảo chuẩn kiến thức cơ bản, nền tảng cho học sinh để đảm bảo các em có đủ năng lực học tiếp ở các lớp sau, đảm bảo thống nhất giữa các khối lớp trong cùng môn học, các môn học trong cùng khối lớp và cấp học.
Tất cả các môn học ở cấp THCS, THPT đều có hướng dẫn rất cụ thể, tạo thuận lợi cho việc tổ chức thực hiện tại các cơ sở giáo dục theo hướng mở, linh hoạt trong quá trình thực hiện.
Các cơ sở giáo dục phải căn cứ vào hướng dẫn của Bộ GD&ĐT về dạy học từ xa để đẩy mạnh hình thức này trong việc dạy nội dung chương trình của học kỳ 2. Các bài giảng để dạy qua internet, dạy trên truyền hình sẽ phải căn cứ vào hướng dẫn tinh giản này để xây dựng.
Trong đó, có tính toán đến việc học sinh vẫn còn có cơ hội để học và trải nghiệm ở những bài học và cấp học sau theo chương trình các môn học, do chương trình hiện hành được thiết kế theo cấu trúc đồng tâm nâng cao dần (xoáy ốc) nên nhiều chủ đề, nội dung kiến thức được lặp lại ở mức độ cao hơn.
Không kiểm tra nội dung kiến thức đã tinh giản
Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học cũng nhấn mạnh việc giáo viên khi dạy học chương trình của học kỳ 2 năm học 2019-2020, không kiểm tra, đánh giá đối với những nội dung kiến thức đã tinh giản và các nội dung mà hướng điều chỉnh của Bộ yêu cầu “không dạy, không làm, không thực hiện; khuyến khích học sinh tự học”.
Với những nội dung bài học mang tính luyện tập nâng cao mà kỹ năng của các bài đó có thể hình thành ở các bài học khác; những nội dung mang tính mở rộng, vận dụng vào thực tiễn… cũng sẽ được hướng dẫn không dạy hoặc không thực hiện trong học kỳ 2 năm học này.
Mục tiêu tinh giản chương trình là để đảm bảo đủ thời gian dạy học trong tình hình rất khó khăn của năm nay, nên chỉ thực hiện cho chương trình học kỳ 2 của năm học này. Sang năm học tới, Bộ sẽ có hướng dẫn để các trường khi xây dựng kế hoạch dạy của năm học mới có thể tiếp tục củng cố, bổ sung những phần kiến thức cần thiết nhưng buộc phải tinh giản của năm học này.
Ưu tiên tổ chức dạy các môn học bắt buộc
Theo PGS.TS. Nguyễn Xuân Thành, căn cứ hướng dẫn của Bộ GD&ĐT, các Sở GD&ĐT điều chỉnh kế hoạch dạy học trong học kỳ 2 năm học 2019-2020, bảo đảm hoàn thành chương trình cấp THCS, THPT phù hợp với tình hình thực tế tại các cơ sở giáo dục. Các cơ sở giáo dục và đào tạo chỉ đạo các nhà trường tổ chức dạy học theo hướng ưu tiên thời gian tối đa để dạy các môn học bắt buộc theo chương trình, còn với các môn tự chọn, tùy tình hình thực tế để có hình thức dạy học phù hợp; tăng cường các hình thức dạy học từ xa như dạy học qua internet và trên truyền hình.
Bậc tiểu học, hướng giảm tải là ưu tiên thời gian tối đa tổ chức dạy học các môn học bắt buộc theo chương trình và có phương án tổ chức dạy các môn tự chọn phù hợp. Theo đó, có thể không dạy bài tự chọn, hoặc dạy bài tự chọn nhưng có rà soát, tinh giản, tổ chức thành bài đọc thêm có hướng dẫn.
Thời gian đầu của năm học 2020-2021 hoặc vào những thời điểm thích hợp trong năm học theo chương trình của từng môn học, kế hoạch giáo dục năm học 2020-2021 của các trường cần tính toán thời gian ôn tập, bổ sung nội dung kiến thức cần thiết cho học sinh trước khi thực hiện chương trình của năm học mới.
Trong điều kiện học sinh vẫn tiếp tục nghỉ học, căn cứ hướng dẫn của Bộ GD&ĐT, các cơ sở giáo dục đẩy mạnh dạy học từ xa qua internet, trên truyền hình nội dung chương trình của học kỳ 2. Các bài giảng để dạy qua internet, dạy trên truyền hình sẽ phải căn cứ vào hướng dẫn tinh giản này để xây dựng.
