Nhận biết và xử trí viêm da tiếp xúc

Viêm da tiếp xúc là tình trạng phát ban ở da do phản ứng với một chất gây viêm mà da đã tiếp xúc phải. Chất gây phản ứng có thể là một chất gây dị ứng (chất kích hoạt phản ứng dị ứng) hoặc chất kích thích (chất gây hại cho da). Các chất kích thích chiếm 80% các nguyên nhân gây viêm da tiếp xúc. Trong hầu hết các trường hợp, tự chăm sóc và điều trị bằng thuốc có thể kiểm soát được các triệu chứng và ngăn ngừa được biến chứng của viêm da tiếp xúc.

Các thể viêm da tiếp xúc thường gặp

Có hai loại viêm da tiếp xúc: viêm da tiếp xúc kích ứng và viêm da tiếp xúc dị ứng.

Viêm da tiếp xúc kích ứng: Viêm da tiếp xúc kích ứng xảy ra khi da tiếp xúc trực tiếp với chất kích thích vật lý, cơ học hoặc hóa học làm tổn thương hàng rào da. Viêm da tiếp xúc kích ứng thường ảnh hưởng đến bàn tay do các nguyên nhân như: bàn tay ngâm lâu trong nước vôi hoặc nước chứa nhiều clo, nước rửa chén, xà phòng, nước tẩy, xăng, dầu, aceton và các hóa chất khác. Ngoài ra, các chất như acid, kiềm, xi măng, thậm chí các loại bột, bụi,... cũng có thể gây viêm da. Nếu bạn tiếp xúc với chất kích thích mạnh, viêm da có thể xuất hiện sớm và tiến triển nhanh chóng. Tuy nhiên, viêm da cũng có thể tiến triển nếu chất kích thích yếu được lặp đi lặp lại nhiều lần. Bên cạnh đó, những người có làn da khô, da trắng hoặc sáng màu là những người có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.

Viêm da tiếp xúc dị ứng: Viêm da tiếp xúc dị ứng xảy ra khi hệ thống miễn dịch của cơ thể phản ứng với một chất gây dị ứng. Chỉ cần một lượng nhỏ chất gây dị ứng tiếp xúc với da cũng có thể gây phát ban trên da. Không phải ngay khi sinh ra bạn đã bị dị ứng. Phải có một quá trình mà hệ thống miễn dịch của cơ thể được mẫn cảm với dị nguyên từ trước. Một khi đã được mẫn cảm, da của bạn mới xuất hiện phản ứng và bị viêm khi nó tiếp xúc với chất gây dị ứng. Đây là lý do tại sao bạn đột nhiên bị dị ứng với một chất mà bạn đã từng tiếp xúc nhiều lần trước đây.

Các chất gây viêm da tiếp xúc dị ứng thường gặp: nikel, cobalt được sử dụng nhiều để làm đồ trang sức. Mỹ phẩm - đặc biệt là nước hoa, thuốc nhuộm tóc, chất bảo quản và các loại sơn móng tay. Các chất phụ gia (thường dùng cho đồ da và cao su trong giày dép, quần áo...). Chất bảo quản - trong các loại kem và thuốc mỡ... Đôi khi nguyên nhân không rõ ràng và bạn có thể cần xét nghiệm để tìm ra nguyên nhân.

Cách nhận biết

Viêm da tiếp xúc kích ứng: Da bị tổn thương thường đỏ, nóng rát, ngứa và đau nhức. Triệu chứng thường xuất hiện trong vòng 48 giờ sau khi tiếp xúc với các chất kích thích.

Viêm da tiếp xúc dị ứng: Biểu hiện chính của da bị tổn thương là đỏ và ngứa. Trường hợp nặng có thể có chảy dịch rỉ viêm. Tổn thương có thể lan rộng cả ra ngoài vùng da tiếp xúc với chất gây dị ứng. Thông thường, triệu chứng xuất hiện sau nhiều giờ, thậm chí nhiều ngày sau khi mẫn cảm với chất gây dị ứng.

Có thể mắc nhiều loại viêm da cùng một thời điểm?

Điều này hoàn toàn có thể xảy ra, nếu bệnh nhân bị viêm da cơ địa, công việc của bệnh nhân mà liên quan đến việc sử dụng thường xuyên một hóa chất hoặc dung môi nào đó cũng có thể gây viêm da tiếp xúc kích ứng cho da. Ngoài ra, người bệnh cũng có thể dị ứng với nikel, tổn thương viêm da tiếp xúc dị ứng có thể xuất hiện khi bạn mặc quần có khuy bằng nikel hoặc đeo đồ trang sức làm từ nikel.

Trong những trường hợp chất gây kích thích hoặc dị ứng đã rõ ràng, việc chỉ định xét nghiệm là không cần thiết. Tuy nhiên, trong những trường hợp chất gây viêm da không rõ ràng hoặc nó có thể là một chất lẫn trong nhiều chất khác, có thể được chỉ định làm test áp.

Điều trị viêm da tiếp xúc

Viêm da tiếp xúc thường tự khỏi trong vòng 2-4 tuần sau khi các chất gây viêm da được loại bỏ, tuy nhiên có một số trường hợp thời gian có thể kéo dài hơn. Việc trước tiên trong điều trị viêm da tiếp xúc là tránh tiếp xúc với chất gây kích thích hoặc dị ứng. Trong thời gian tổn thương hồi phục, có thể chỉ định một số biện pháp giúp kiểm soát triệu chứng, đặc biệt ở những người viêm da tiếp xúc dị ứng mạn tính. Cụ thể:

Thay thế xà phòng đang dùng bằng loại an toàn và dịu nhẹ cho da. Sử dụng kem dưỡng ẩm sẽ giúp làm mềm da và có tác dụng trong những trường hợp viêm da nhẹ. Các loại kem bôi và mỡ có chứa steroid có tác dụng chống viêm cho da. Mỗi loại steroid có tên gọi và độ mạnh khác nhau, do đó, mỗi loại được chỉ định tùy thuộc các vùng da khác nhau và mức độ nặng của các tổn thương. Chính vì thế, trước khi sử dụng steroid cần có sự đánh giá và tư vấn của bác sĩ chuyên khoa.

Steroid tại chỗ thường được dùng 1-2 lần trong ngày với lớp mỏng trên vùng da bị tổn thương cho đến khi da hết viêm. Nên chờ ít nhất 30 phút sau khi sử dụng kem dưỡng ẩm mới bôi kem steroid. Sử dụng steroid tại chỗ ngắn ngày (dưới 4 tuần) thường an toàn. Tác dụng phụ có thể xảy ra nếu dùng trong thời gian dài. Trong những trường hợp viêm da nặng, steroid đường uống thời gian ngắn có thể được chỉ định để kiểm soát triệu chứng. Một số trường hợp có thể phải sử dụng các thuốc ức chế miễn dịch nếu có chỉ định của bác sĩ. Sử dụng kháng sinh trong trường hợp có bội nhiễm. Không nên sử dụng các thuốc kháng histamin bôi vì bản thân chúng có thể gây viêm da tiếp xúc.