Quốc sách Đổi mới được khởi xướng từ 30 năm nay. Sức tác động của nó vào xã hội càng ngày càng lớn, làm thay đổi toàn diện kinh tế, cơ cấu dân cư, đến lối sống và nếp ứng xử của từng người dân... Tác động tích cực của nền kinh tế thị trường, hòa nhập với thế giới đã nâng cao chất lượng sống của người dân nhưng tác động của đồng tiền cũng phá vỡ nhiều phẩm chất xã hội và đạo đức con người. Các ngành hoạt động tác động trực tiếp vào con người, thể xác lẫn tâm hồn, như y tế như giáo dục phải chịu áp lực rất lớn.
Cuộc đấu tranh giữa lợi ích cá nhân với lợi ích cộng đồng diễn ra âm thầm nhưng ngày càng quyết liệt. Có lúc tưởng như lẽ phải, sự thương người, đạo đức nghề nghiệp bị nhấn chìm trong cái bể không đáy của lòng tham vị kỷ. Ngành y từ rất sớm đã nhập vào cuộc chiến không cân sức này. Tôi nói không cân sức bởi trong cuộc chiến này, cái xấu đeo đủ thứ mặt nạ, với đủ thứ nhân danh để tác oai tác quái. Điều cốt tử để chiến thắng là phải nhìn cho ra thực chất của những tác động xấu nhiều biến hóa xảo trá và cần quyết liệt, thông minh, sáng tạo, kiên trì tấn công nó.
Ngành y đã vật vã trả giá để tồn tại trong sự cần đến và tin cậy của người dân được như hiện nay là một cố gắng không thường. Thầy thuốc đã phải tự lớn trong phẩm cách và trong chuyên môn để đáp ứng sự chọn lựa của dân. Chúng ta đã có những tài năng y học giải quyết kịp thời được những đòi hỏi bức thiết của dịch, của bệnh. Chúng ta đã có những thành tựu về y tế để với một kinh phí không bằng người mà bảo vệ được sức khỏe và mạng sống người dân ngang với thiên hạ. Chúng ta đã thấy sự lớn mạnh vượt bậc ở các bệnh viện đầu ngành về nhà cửa bệnh phòng, về các thiết bị tiên tiến và nhất là về cung cách làm việc lành nghề, năng suất cao. Tôi sống ở Hà Nội, già nửa thế kỷ vừa qua, biết Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Việt Đức và nhiều bệnh viện đầu ngành khác qua nhiều thời kỳ, nhưng chưa bao giờ thấy các bệnh viện ấy vận hành như một công xưởng khổng lồ như hôm nay. Người đến khám hàng ngày: nhiều nghìn; xét nghiệm phải thực hiện: hàng vạn. Mọi việc vận hành trôi chảy, hiệu quả. Thật không dễ! Nhưng những phàn nàn, bức xúc của người dân, người bệnh vẫn dâng lên. Dân khen thành tựu nhưng dân kêu thực trạng chữa bệnh. Có sự mất thăng bằng cung cầu của việc khám chữa bệnh ở các cấp chuyên môn và cốt lõi của nó chỉ là người trả tiền cần tìm nơi chữa cho đáng đồng tiền bát gạo.
Ngành y trong mấy năm qua đã nhìn ra thực trạng ấy, đã dám gọi đúng tên cái bệnh của ngành mình. Chẩn đoán cụ thể và cách chữa cho chính ngành mình cũng cụ thể hơn. Đã được nhân dân ghi nhận và biểu dương. Trong 7 mối quan tâm thiết thực của lãnh đạo ngành đã thấy một mối quan tâm bao quát: không coi thường tác động của đồng tiền (cơ chế lợi ích). Không nhìn thẳng vào cơ chế ấy để thông minh, thiết thực điều tiết nó thì những bức xúc của dân không thể giải quyết được, thì chúng ta trượt dốc, mọi thứ học tập và biểu dương y đức chay sẽ thành phù phiếm. Kinh thế thị trường tấn công ngành y thì ngành y cũng cần tương kế tựu kế lấy thị trường, lấy kinh tế làm động lực cho ngành phát triển, cho thầy thuốc phải giỏi chuyên môn thì mới tồn tại, cho thuốc men phải công hiệu, giá cả phải hợp lý thì mới có khách mua. Bệnh viện đầu ngành phải xây to, tuyến dưới phải tài giỏi thì người bệnh mới có giường nằm. Ai vì tham lam làm hại sức khỏe cộng đồng thì phải khuynh gia bại sản... Các nhà lãnh đạo ngành cần nghĩ sâu, nghĩ xa hậu quả của các biến tướng mở trường lấy lãi mà không tính đến chất lượng hành nghề, từ việc núp tên như cái gọi là thực phẩm chức năng để nhập nhằng bán đồ rởm, từ việc bỏ vốn ngân sách cao, mua sắm thiết bị đắt mà phục vụ quá ít người, từ việc quản lý chuyên môn nghiêm ngặt các cơ sở tư nhân, từ biện pháp bảo vệ người lao động trong công tác môi trường (trang bị an toàn) và bệnh nghề nghiệp, từ sức khỏe học đường gây tật cho từng thế hệ học trò...
22/2/2016