Bệnh viện (BV) ung bướu TP. HCM mỗi năm tiếp nhận khá nhiều trường hợp bướu nhãn cầu và hốc mắt. Đa số bệnh nhân (BN) ở tuổi trung niên trở lên, có bệnh sử khá lâu trước khi nhập viện, bệnh thường tiến triển nặng nên việc bảo tồn mắt khó thực hiện.
Tuổi trung niên trở lên dễ mắc bệnh
BN H.X.H, 53 tuổi, ngụ tại Bình Dương tới khám tại BV. Mắt TP. HCM khi có triệu chứng: sưng nề mắt và bị giảm thị lực. Sau khi khám lâm sàng và chụp CT vùng đầu thì phát hiện bị bướu ác nhãn cầu và hốc mắt. Trước khi nhập viện điều trị tại BV. Ung Bướu TP. HCM, BN H. đã được phẫu thuật tại BV. Mắt TP. HCM.
Bước ác của nhãn cầu và hốc mắt là nhóm bệnh lý gồm nhiều loại giải phẫu bệnh khác nhau, xảy ra trên những cấu trúc của nhãn cầu hoặc của hốc mắt và những bộ phận phụ của mắt. Các loại bướu nhãn cầu và hốc mắt ở người lớn khác với các loại thường gặp ở trẻ em. Ở Hoa Kỳ, hàng năm có khoảng 2.200 trường hợp bướu nhãn cầu và hốc mắt, trong đó thường gặp nhất là mêlanôm nhãn cầu, lymphôm hốc mắt, ung thư di căn nội nhãn. Ở trẻ em thường gặp nhất là bướu nguyên bào võng mạc, kế đến là các sarcôm cơ vân hốc mắt. BV. Ung Bướu TP. HCM hàng năm tiếp nhận khá nhiều trường hợp được chuyển đến từ BV. Mắt TP. HCM hoặc các BV khác chuyển đến, thường là để điều trị tiếp theo chuyên khoa ung bướu sau khi BN đã được phẫu thuật hoặc sinh thiết. Theo thống kê, đa số BN mắc bệnh ở tuổi trung niên, ít gặp ở tuổi thanh niên.
Đỏ mắt, giảm thị lực, đau nhức mắt… hãy coi chừng
Anh L.T.N, 43 tuổi, có triệu chứng từ 6 tháng trước khi nhập viện gồm: lồi mắt, giới hạn vận động mắt, giảm thị lực, đỏ mắt, đau nhức mắt. Qua thăm khám và chụp phim, anh được phát hiện bướu ở góc trên ngoài hốc mắt trái, kích thước lớn nhất 3,2cm. Hạch cổ trái có vài hạch nhỏ mềm dạng viêm.
Triệu chứng thường gặp của bướu nhãn cầu và hốc mắt là: lồi mắt, giới hạn vận động mắt, giảm thị lực, đỏ mắt, đau nhức mắt. Cụ thể từng loại bệnh có thể thấy, mêlanôm nhãn cầu là loại bướu nội nhãn thường gặp ở người lớn. Triệu chứng khiến BN đi khám thường là giảm thị lực, nhìn mờ, nhòe, tia chớp sáng lóe, hoặc có đốm lởn vởn trước mắt. Chẩn đoán ban đầu dựa vào soi đáy mắt với hình ảnh một bướu đơn độc, gồ cao như mái vòm, màu nâu sậm hoặc xám. Trên bề mặt bướu thường có những đốm sắc tố màu cam biểu hiện của sự gia tăng chuyển hóa. Chụp mạch máu phát quang, siêu âm mắt hoặc chụp MRI mắt là những phương pháp để xác định bệnh. Mêlanôm thường cho di căn đến gan (91%), phổi (28%), xương...
Riêng với loại bệnh lymphôm hốc mắt có thể xuất phát từ khoang trước của hốc mắt như: mi mắt, tuyến lệ, kết mạc và khoang sau hốc mắt. Các triệu chứng lâm sàng thường gặp trong nhóm lymphôm hốc mắt gồm: lồi mắt, sưng nề mắt, giảm thị lực, đỏ mắt, sụp mi. Vị trí bướu thường nằm ở bướu hốc mắt ngoài nhãn cầu, tuyến lệ, kết mạc, mí mắt. Loại bệnh này có độ ác tính thấp, một số ít thuộc độ ác tính trung bình và cao, do đó tỷ lệ sống còn 10 năm của lymphôm hốc mắt lên đến 60 - 75%. Có nhiều loại bệnh khác nhau xuất phát từ các vị trí khác nhau của nhãn cầu và hốc mắt. BN thường có các bệnh sử khá lâu trước khi nhập viện, hậu quả thường là phải múc bỏ mắt. Trong khi đó, nếu phát hiện sớm thì khả năng chữa khỏi bệnh là khá cao. Khi thấy các triệu chứng đã kể trên, cần đi khám mắt ngay để phát hiện sớm và có kết quả điều trị tốt nhất.
NGUYỄN HUYỀN (ghi)