Chẳng đâu xa, những chuyện về ong cũng cho tôi biết bao trải nghiệm về nghiệp thơ. Cậu tôi ở Sư đoàn 312 đã dọc ngang chiến trường Lào từ Antopơ đến cánh đồng Chum khi trở về Việt Nam đã kể cho tôi nghe chuyện về ong chiến trường. Hồi ấy, cậu tôi cùng đơn vị hành quân dọc các triền núi, cánh rừng phía Tây Trường Sơn. Không hiểu sao đàn ong bay quấn quýt đoàn quân xanh màu lá, ong sà xuống vai, quẩn theo chân người… Thì ra mồ hôi của chiến sĩ túa ra đọng lại, ong hút chất muối để luyện mật. Khả năng sinh học của loài ong cho tôi nhận biết một điều trong ngọt ngào, vẫn chứa sự mặn mòi của lòng biết ơn người chiến sĩ trong lửa đạn.
Và trong chuyến đi thâm nhập thực tế ngành ong, tôi có dịp tìm hiểu kĩ hơn về những con ong chuyên cần kia. Người nuôi ong lại càng phải hiểu sâu hơn đặc tính loài ong mới mong duy trì chúng luyện mật. Sểnh ra một chút là ong bốc bay ngay (do bị bỏ đói hoặc có con vật nào xâm nhập và tổ ong). Những cánh ong đều gắn với những mùa hoa, từ mùa hoa vải, nhãn ở Hưng Yên - Hải Dương đến mùa hoa sú vẹt ven biển Hải Hậu - Cồn Thoi, khi ngược mùa hoa dẻ Yên Thế - Lục Nam, lúc xuôi về mùa hoa cà phê Đắk Min - Buôn Đôn… Nghĩa là ong bay đến đâu thì chân người theo ong đến đó, miệt mài cùng ong. Trăm nghìn thứ mật ong có vị riêng đều có công sức của người thợ nuôi ong, chăm ong trong những tháng ngày dài dặc ấy.
Trước đây, khi cùng chi đoàn báo Sức khỏe&Đời sống nơi tôi công tác dạo hồ Ba Bể, không hiểu sao câu chuyện này lái theo tiềm năng của vùng hồ. Anh bạn ở Sở Y tế Bắc Kạn hồ hởi nói với chúng tôi: Cứ độ tháng ba đến tháng mười hàng năm, vùng rừng núi này rộ lên mùa ong luyện mật. Mật ở đây dồi dào vì những cánh ong ngược lên vách đá cheo leo nơi loài hoa có hàm chứa biệt dược cao, chân người không đến được cho ta vị thuốc hay chữa được nhiều bệnh… Tôi nghĩ ở trong thơ cũng vậy - như loài ong kia phải lắng sâu trong vô thức, tiềm thức, phải cất công lắm mới tạo được tứ lạ, ý tưởng riêng, mắt chữ để mang đến cho thơ sắc thái riêng, mới mong bồi dưỡng tâm hồn và ám ảnh bạn đọc: Chuyên cần những cánh ong – Đem cho đời mật quý – Giọt thơ sóng sánh ơi – Men hồn ta ủ kĩ (Những cánh ong bay).
Mùa hoa đến rồi trong bừng nở ngày xuân. Mùa của sinh sôi rạo rực đất trời. Những cánh ong rộn rã bay đi kiếm mật. Mặt đất tràn đầy hương thơm và ánh sáng. Mật thơm sóng sánh nơi tay người. Tôi lật trang giấy tinh khôi đón những con chữ (như hàng ngàn con ong miệt mài chăm chỉ kia), ngược về ý tưởng thơ mà tôi từng nghiền ngẫm, đau đáu bấy lâu.
Tản văn: Nguyễn Thanh Kim