Có khi nào bạn ra nhà thuốc mua thuốc rồi đặt câu hỏi với dược sĩ về loại thuốc mà bạn đang mua không? Tại Việt Nam, rất hiếm người mua thuốc đặt câu hỏi với dược sĩ.
Cuộc đối thoại giữa bệnh nhân và dược sĩ: cả 2 bên đều phải lắng nghe, đặt câu hỏi qua lại nhằm nắm bắt thông tin. Dược sĩ sẽ hỏi bệnh nhân về những thông tin có liên quan tới thuốc như tiền sử bệnh, nói cho bệnh nhân nghe về dược phẩm mà họ sẽ sử dụng và sẽ trả lời những câu hỏi mà bệnh nhân đặt ra. Bệnh nhân cần hỏi dược sĩ những thông tin cần thiết về dược phẩm. Bệnh nhân cũng cần chọn mặt dược sĩ để gởi sức khỏe. Điều này cũng quan trọng không kém việc chọn bác sĩ. Hãy tìm đến một nhà thuốc tây mà dược sĩ có kiến thức rộng sẵn sàng lắng nghe và trả lời tất cả các câu hỏi về thuốc mà bệnh nhân muốn hỏi.
Để việc sử dụng thuốc an toàn và hiệu quả, bệnh nhân cần đặt những câu hỏi sau đây với dược sĩ:
1. Thuốc này gọi là gì?
Cần nên nhớ rằng mỗi loại thuốc bao giờ cũng có 2 tên: tên chung hay tên hóa học và tên biệt dược, tên biệt dược là tên mà hãng dược phẩm đặt ra với quyền bảo hộ mậu dịch. Còn tên chung là tên của chất làm thuốc. Mỗi hãng dược phẩm lấy tên biệt dược khác nhau nhưng tên chung thì chỉ có 1. Chẳng hạn như loại thuốc paracetamol là tên chung, như hãng GlaxoSmithKline lấy tên là Panadol trong khi McNeil Consumer Healthcare (công ty con của Johnson & Johnson) lại lấy tên Tylenol. Trên hộp thuốc, bao giờ cũng ghi rõ hai tên: tên biệt dược và tên chung.
2. Công dụng của thuốc là gì?
Một số loại thuốc có tác dụng chữa bệnh, như thuốc kháng sinh. Một số các loại thuốc khác có tác dụng kiểm soát triệu chứng, như thuốc giảm đau. Cần biết rõ công dụng của thuốc để biết rằng thuốc sẽ làm gì cho sức khỏe bệnh nhân.
3. Tôi sẽ dùng thuốc này như thế nào?
Thời điểm nào trong ngày là tốt nhất để sử dụng loại dược phẩm ấy? Có nhiều loại dược phẩm cần phải dùng chính xác cùng thời điểm cho mọi ngày thí dụ sáng nay uống thuốc 7 giờ thì sáng mai cũng phải uống lúc 7 giờ.
4. Thuốc này dùng lúc no hay lúc đói?
5. Nếu thuốc dùng đường miệng thì có thể bẻ hay nghiền rồi uống không?
6. Bệnh nhân phải làm gì khi quên uống một liều thuốc?
7. Làm sao tôi có thể biết này có tác dụng hay không? Khi nào thuốc sẽ có tác dụng?
8. Tôi phải dùng thuốc này trong bao lâu?
Có nhiều loại thuốc chỉ dùng trong một thơi gian ngắn, có loại phải dùng suốt đời. Nếu biết loại dược phẩm mà bạn sẽ dùng trong bao lâu sẽ giúp bạn chuẩn bị nhằm thay đổi lối sống cần thiết để tiếp nhận thuốc. Có nhiều loại thuốc chẳng hạn như kháng sinh thì phải uống cho hết theo liều lượng bác sĩ cho, không nên ngưng nửa chừng cho dù bệnh nhân cảm thấy khỏe hẳn.
9. Trong lúc dùng thuốc này, tôi phải kiêng cữ thực phẩm, thức uống gì hoặc không được dùng chung với những lọai thuốc nào? Tôi phải tránh những họat động nào?
Rất nhiều hoạt động bị ảnh hưởng bởi thuốc, chẳng hạn như lái xe, vận hành máy móc, tập thể dục... có thể bị ảnh hưởng do tác động của thuốc. Đã có tột số tai nạn giao thông và tai nạn lao động do dược phẩm gây ra.
10. Tác dụng phụ của thuốc này là gì? Tôi phải làm gì khi tác dụng phụ xảy ra?
11. Thuốc này có an toàn cho thai phụ và phụ nữ cho con bú không?
12. Tôi phải bảo quản dược phẩm này như thế nào?
Tóm lại, muốn sử dụng thuốc an toàn và hiệu quả thì cần phải có sự phối hợp nhịp nhàng giữa “bộ ba”: bác sĩ - bệnh nhân - dược sĩ. Vì lợi ích sức khỏe, ngại gì mà không chịu hỏi?
NGUYỄN BÁ HUY CƯỜNG (Úc)