Nấm tỏa dương thuộc loài thực vật, họ tỏa dương, còn được gọi là “bất lão dược”, “địa mao cầu”. Sách “Biển thước tâm thư” viết: “Già lão thì khí suy nên chân tay không ấm, nguyên khí ở đan điền bị hư tổn, hoạt động ngày càng chậm chạp, khó khăn; dương khí toàn thân không có đầy đủ thì nơi xa nhất như đầu ngón chân tay mỏi, bị lạnh, tê nhức với cảm giác kiến bò trong xương (không phải phong thấp). Để bổ sung dương khí, lúc này nên dùng tỏa dương…”.

Nấm tỏa dương.

Trong Đông y, tỏa dương tính ôn, vị ngọt, lợi về kinh tỳ, thận, đại tràng, có công hiệu bổ thận dương, ích tinh, bổ huyết, nhuận tràng, thông tiện, chữa liệt dương, xuất tinh sớm… Ngoài ra, tỏa dương được dùng để bổ máu, ăn ngon miệng, hồi phục sức khỏe, chữa tê mỏi chân, tay, lưng, gối. Dưới đây là một số món ăn bài thuốc thông dụng:

Rượu tỏa dương: tỏa dương 30g, rượu trắng 500ml. Ngâm 10-15 ngày. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 10ml. Công dụng: bổ thận, chữa liệt dương.

Tỏa dương ninh cật dê: tỏa dương 20g, cật dê 1 đôi, gia vị vừa đủ. Hầm mềm. Công dụng: chữa phụ nữ kinh nguyệt không đều, liệt dương, di tinh, đổ mồ hôi trộm, quáng gà, ăn uống không ngon miệng.

Tỏa dương hầm gà trống: tỏa dương 12g, kim anh tử 12g, đảng sâm 12g, sơn dược 12g, ngũ vị tử 9g, gà trống giò 1 con (500g). Các vị thuốc cho vào túi vải sắc lấy nước. Thả gà vào hầm mềm, chia ăn 2-3 lần trong ngày. Cách 3-5 ngày ăn 1 lần. Công dụng: chữa thận hư, liệt dương, di tinh, xuất tinh sớm.

Tỏa dương kim anh tử: tỏa dương 9g, kim anh tử 9g, tri mẫu 9g, ngũ vị tử 15g. Sắc uống ngày 1 thang. Công dụng: trị mộng tinh, hoạt tinh.

Cháo tỏa dương: tỏa dương 15g, gạo tẻ 50g. Tỏa dương rửa sạch, thái miếng mỏng, cho vào cùng gạo nấu cháo, ăn hết 1 lần. Công dụng: trị thận hư, di tinh, đau lưng, người cao tuổi dương hư, đại tiện táo.

Cháo tỏa dương thịt dê: tỏa dương 15g, thịt dê 100g, gạo lứt 100g, gừng, hành, gia vị vừa đủ. Tỏa dương sắc lấy nước, cho thịt dê, gạo lứt vào hầm chín, thêm gia vị, ăn nóng. Công dụng: trị thận dương bất túc, xuất tinh sớm, lưng đau gối mỏi, tiểu đêm nhiều lần, chậm có thai.

Tỏa dương cường dương: tỏa dương 15g, đảng sâm 12g, sơn dược 12g, phúc bồn tử 9g. Sắc uống ngày 1 thang. Công dụng: cường dương, chữa xuất tinh sớm.

ThS.BS. Lê Thị Hương