Nấm miệng là tình trạng nấm Candida albicans tích tụ trên niêm mạc miệng gây tổn thương răng miệng, thường là trên lưỡi hoặc má trong. Các tổn thương có thể bị đau và có thể chảy máu một chút khi cạo chúng. Đôi khi nấm có thể lây lan sang vòm miệng, nướu răng, amiđan hoặc sau cổ họng. Nấm miệng là một vấn đề nhỏ nếu đang khỏe mạnh, nhưng nếu hệ thống miễn dịch suy yếu, các triệu chứng của bệnh nấm miệng có thể nặng hơn và khó kiểm soát.
Nấm Candida albicans (ảnh nhỏ) gây nấm miệng.
Biểu hiện thế nào?
Ai cũng có thể mắc nấm miệng, tuy nhiên, nhiều khả năng xảy ra ở trẻ nhỏ và những người đeo răng giả, sử dụng corticosteroid hít hoặc có tổn thương hệ thống miễn dịch.
Ban đầu, nấm miệng có thể không có triệu chứng đáng chú ý. Các dấu hiệu và triệu chứng có thể phát triển đột ngột nhưng chúng có thể tồn tại trong một thời gian dài: tổn thương kem trắng trên lưỡi, má bên trong và đôi khi trên vòm miệng, lợi và amiđan; tổn thương với hình giống như pho mát; đau; chảy máu nếu tổn thương cọ xát hoặc cạo; nứt ở góc miệng; cảm giác bông trong miệng; mất vị.
Trong trường hợp nặng, các tổn thương có thể lan xuống vào thực quản (Candida thực quản). Nếu điều này xảy ra, có thể gặp khó nuốt hoặc cảm thấy như là thực phẩm đang mắc kẹt trong cổ họng.
Ai dễ mắc?
Nấm miệng và nhiễm Candida khác có thể xảy ra khi hệ thống miễn dịch bị yếu đi vì bệnh hoặc các loại thuốc như prednisone, hoặc khi kháng sinh làm nhiễu loạn sự cân bằng tự nhiên của các vi sinh vật trong cơ thể. Hoặc nhiễm các bệnh: HIV/AIDS, ung thư, đái tháo đường, nhiễm nấm men âm đạo…
Có biến chứng nguy hiểm?
Nấm miệng hiếm khi là một vấn đề cho trẻ em và người lớn khỏe mạnh, mặc dù sự lây nhiễm có thể trở lại ngay cả sau khi nó được điều trị. Đối với những người bị tổn thương hệ thống miễn dịch, nấm có thể nghiêm trọng hơn.
Nếu bị HIV, có triệu chứng đặc biệt nghiêm trọng trong miệng hoặc thực quản, có thể ăn đau đớn và khó khăn. Nếu nhiễm nấm lan xuống ruột, cơ thể sẽ khó khăn trong việc hấp thụ các chất dinh dưỡng. Ngoài ra, nấm có nhiều khả năng lan truyền đến các bộ phận khác của cơ thể nếu bị ung thư hoặc các điều kiện khác mà làm suy yếu hệ thống miễn dịch. Trong trường hợp đó, các khu vực có nhiều khả năng bị ảnh hưởng bao gồm đường tiêu hóa, phổi và gan.
Điều trị có khó?
Mục tiêu của điều trị nấm miệng là để ngăn chặn sự lây lan nhanh chóng của các loại nấm.
Đối với trẻ sơ sinh và bà mẹ cho con bú: Nếu đang cho con bú, trẻ sơ sinh cũng bị nấm miệng, sẽ là tốt nhất nếu là cả hai mẹ con cùng điều trị. Nếu không, có khả năng các nhiễm trùng trở lại. Bác sĩ có thể kê toa một loại thuốc kháng nấm nhẹ cho em bé và kem chống nấm cho vú mẹ. Nếu em bé sử dụng một núm vú hoặc nguồn cấp từ chai, rửa sạch núm vú trong dung dịch nước và giấm phần bằng nhau hàng ngày và phơi khô để ngăn chặn sự phát triển nấm. Ngoài ra, nếu sử dụng máy hút sữa, cần rửa sạch các bộ phận có thể tháo rời trong dung dịch giấm và nước.
Đối với người lớn khỏe mạnh và trẻ em: Nếu là người lớn khỏe mạnh hoặc trẻ em mắc nấm miệng, ăn sữa chua không đường hoặc uống viên nang acidophilus có thể giúp giảm nhiễm trùng. Sữa chua và acidophilus không tiêu diệt các loại nấm, nhưng có thể giúp khôi phục lại các vi khuẩn bình thường trong cơ thể. Nếu bệnh vẫn còn, bác sĩ sẽ kê toa một loại thuốc chống nấm.
Đối với người lớn bị yếu hệ thống miễn dịch: Thông thường, bác sĩ sẽ khuyên nên sử dụng một thuốc kháng nấm, có thể một trong các hình thức bao gồm cả viên ngậm, viên nén hoặc chất lỏng.
Candida albicans có thể trở nên kháng với thuốc kháng nấm, đặc biệt là ở những người bị nhiễm HIV giai đoạn cuối. Một loại thuốc được biết đến như amphotericin B có thể được sử dụng khi các thuốc khác không hiệu quả.
Một số thuốc kháng nấm có thể gây tổn thương gan. Vì lý do này, bác sĩ có thể sẽ thực hiện xét nghiệm máu để theo dõi chức năng gan, đặc biệt nếu cần điều trị kéo dài hoặc có tiền sử bệnh gan.
Lời khuyên của bác sĩ
Thực hiện tốt vệ sinh răng miệng: Đánh răng ít nhất 2 lần/ngày và dùng chỉ nha khoa ít nhất 1 lần. Thay thế bàn chải đánh răng thường xuyên cho đến khi bệnh khỏi hẳn. Tránh dùng nước súc miệng hoặc thuốc xịt. Không dùng chung bàn chải đánh răng; Súc miệng bằng nước muối ấm; Sử dụng miếng đệm cho con bú nếu đang cho con bú, điều này sẽ giúp ngăn ngừa các loại nấm lây lan đến quần áo. Nếu không sử dụng tấm lót dùng 1 lần, rửa các miếng đệm và áo ngực cho con bú trong nước nóng với thuốc tẩy.
Cần đi khám định kỳ nha khoa thường xuyên, nhất là bệnh nhân bị tiểu đường hoặc đeo răng giả; Cố gắng hạn chế lượng đường và nấm men có chứa trong các loại thực phẩm hàng ngày.
BS. Văn Thắng
