Năm 2015 đang dần khép lại với nhiều gam màu sáng tối trong đời sống chính trị quốc tế thế giới. Cuộc khủng hoảng di cư tại châu Âu, sự trỗi dậy nguy hiểm của tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng tại Iraq, Syria cũng như những điểm nóng khác ở Biển Đông, Ukraine…đã và đang đặt thế giới trước nhiều thách thức. Nhìn lại tình hình thế giới năm 2015, có quan điểm cho rằng chính lợi ích, tham vọng và những tác động từ mối quan hệ giữa các nước lớn đã khiến nhân loại đứng trước nhiều khó khăn.
Không thể phủ nhận thế giới năm 2015 đã trải qua rất nhiều biến động. Trong khi các điểm nóng Ukraine, Trung Đông-châu Phi, Biển Đông vẫn chưa lắng xuống thì cuộc khủng hoảng di cư, sự trỗi dậy nguy hiểm của tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS)… đã khơi lên những lo ngại mới về hoà bình, an ninh và sự ổn định toàn cầu.
Một thống kê mới nhất do Cao ủy Liên hợp quốc về người tị nạn và Tổ chức Di cư Quốc tế (LHQ) đưa ra tuần qua đã chỉ ra rằng sự bức hại, tình trạng nghèo đói, xung đột chính trị là yếu tố khiến hơn 1 triệu người di cư và tị nạn chạy trốn đến châu Âu. Và trong những ngày này biểu tình của người nhập cư đã biến thành bạo loạn tại Tây Ban Nha, thành những mầm mống bất ổn mới tại châu Âu và nhiều lục địa khác.
Trong khi đó, châu Á tiếp tục “nóng” với những hành động nguy hiểm của Trung Quốc tại Biển Đông và Biển Hoa Đông. Hôm thứ Bảy, 26/12, ba tàu thuộc Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Trung Quốc (CCG), trong đó có một tàu được cho là trang bị pháo, đã đi vào vùng biển Nhật Bản gần quần đảo tranh chấp Senkaku mà Trung Quốc gọi là Điếu Ngư trên biển Hoa Đông.
A: Tàu Trung quốc trang bị pháo đi vào vùng biển Nhật bản hôm 26/12
Đằng sau những diễn biến chính trị phức tạp đang diễn ra, lợi ích và tham vọng của các nước lớn được cho là một trong những yếu tố chi phối tình hình quốc tế. Năm 2015 chứng kiến những thay đổi đáng chú ý trong các trục quan hệ quốc tế. Quan hệ Nga-Mỹ, phương Tây là một ví dụ. Nếu như năm 2014, Nga phải chịu nhiều sức ép sau khi sát nhập bán đảo Crimea và cuộc khủng hoảng Ukraine, thì năm 2015, Nga đã trở lại bàn cờ chính trị quốc tế khi Moscow nắm giữ vai trò đầu tầu trong cuộc chiến chống IS. Lẽ ra, sự phối hợp giữa Nga-Mỹ, phương Tây trong cuộc chiến chống IS có thể tạo ra những đột phá hoặc chí ít cũng sẽ ngăn chặn được IS tại Trung Đông. Thế nhưng, vì những hiềm khích vốn có, Nga-Mỹ và các đồng minh đã không thể cùng hợp tác để bảo vệ dân thường như mong muốn. Thậm chí, sự cố Thổ Nhĩ Kỳ bắn hạ máy bay chiến đấu Su-24 cùa Nga hay Mỹ và EU gia tăng lệnh trừng phạt với Nga tuần qua đã buộc thêm những nút thắt mới trong quan hệ quốc tế khiến mâu thuẫn giữa các bên thêm căng thẳng.
Năm 2015 cũng chứng kiến sự trỗi dậy mạnh mẽ của Trung Quốc với việc dùng sức mạnh quân sự và kinh tế để gia tăng tầm ảnh hưởng của mình. Tuy nhiên, việc Trung quốc nuôi mộng bá chủ với hành động xây dựng đảo nhân tạo và cơ sở quân sự tại Biển Đông không chỉ khiến dư luận thế giới phải bất bình mà còn buộc Mỹ phải hành động để ngăn chặn Trung quốc. Hôm 26/10, Mỹ đã điều tàu khu trục USS Lassen vào vùng 12 hải lý xung quanh các đảo nhân tạo xây dựng trái phép của Trung quốc.
Trên thực tế, nếu Trung Quốc coi việc mở rộng chủ quyền lãnh thổ là yếu tố liên quan đến sự tồn vong của Bắc Kinh, thì Mỹ coi tuyên bố chủ quyền và hành động của Trung Quốc là một sự khiêu khích nhằm vào Mỹ. Rõ ràng, sự đối đầu Mỹ-Trung đã tạo thêm những mắt xích mâu thuẫn mới khó có thể hoá giải.
Như vậy là năm 2015 tiếp tục chứng kiến những cuộc tranh giành ảnh hưởng giữa các nước lớn. “Tam giác Mỹ - Trung – Nga” cùng các trục quan hệ khác đã tạo ra những vòng xoáy mới về chính trị, an ninh. Đã có rất nhiều câu hỏi đặt ra: Bao giờ người dân Syri, Iraq được vui hưởng hoà bình? Bao giờ những nước lớn có thể ngồi lại với nhau để cùng giải quyết những vấn đề toàn cầu? Đó là những câu hỏi mà năm 2015 không ai có thể giải đáp.
Năm 2016 đang tới rất gần. Người dân thế giới trông đợi một năm mới an lành, hoà bình và hạnh phúc. Tuy nhiên, mong ước đó chỉ có thể thực hiện nếu như tất cả các bên dẹp bỏ bớt tham vọng và lợi ích cá nhân, vì mục tiêu chung là hoà bình của nhân loại.