Mỹ vươn tay tới “miếng bánh” châu Phi

Tổng thống da đen đầu tiên của Hoa Kỳ, Barack Obama bắt đầu chuyến công du dài ngày đầu tiên tới châu Phi, một chuyến đi mà người dân châu lục này chờ đợi từ lâu, trong bối cảnh Trung Quốc ngày càng gia tăng ảnh hưởng tại đây.

Senegal chào đón Tổng thống Obama.

Ngoài chuyến đi thăm chớp nhoáng Ghana vào tháng 7/2009, Tổng thống Obama chưa hề đặt chân đến châu Phi trong nhiệm kỳ đầu của ông. Sau một thời gian phấn khởi khi thấy người da đen đầu tiên lên làm Tổng thống Mỹ, người dân châu lục này ngày càng thất vọng về ông Obama. Họ có cảm tưởng Tổng thống Hoa Kỳ không quan tâm gì đến quê hương của ông mà chỉ tập trung giải quyết khủng hoảng kinh tế trong nước hoặc yểm trợ phong trào Mùa xuân Ảrập hoặc lo chuyện rút quân khỏi Afghanistan. Chính sách của Washington xoay trục sang châu Á càng khiến châu Phi cảm thấy như bị Tổng thống Obama bỏ rơi. Chính vì vậy mà trong những năm qua, một số quốc gia châu Phi đã quay sang những cường quốc khác, đặc biệt là Trung Quốc. Là một quốc gia đang rất cần các nguồn nguyên liệu để phát triển, Trung Quốc từ năm 2009 đã trở thành đối tác hàng đầu của châu Phi, theo các số liệu của Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OCDE). Theo một nghiên cứu của Trung tâm Phát triển toàn cầu (Center for Global Development), trong khoảng thời gian từ năm 2000 - 2011, Trung Quốc đã đầu tư tổng cộng 75,4 tỷ USD vào châu Phi, tức là một phần năm tổng số vốn đầu tư vào châu lục này, gần bằng với số vốn đầu tư của Hoa Kỳ (90 tỷ USD). Điển hình nhất cho cuộc chạy đua giữa hai cường quốc hàng đầu thế giới tại châu Phi đó là Tanzania, chặng cuối trong chuyến công du của ông Obama. Vào năm 2008, dưới thời Tổng thống George W. Bush, cơ quan viện trợ do Quốc hội Mỹ thành lập Millennium Challenge Corporation đã ký một hiệp định 700 triệu USD để tài trợ cho các dự án cải thiện hệ thống đường sá và những cơ sở hạ tầng khác ở Tanzania. Nhưng các khoản tài trợ này đã gián tiếp hoặc trực tiếp lọt vào tay các công ty Trung Quốc đã trúng thầu những dự án đó. Không chỉ các công ty Trung Quốc hưởng lợi mà Bắc Kinh cũng chiếm được cảm tình của người dân Tanzania, bởi vì ai cũng thấy chính là người Trung Quốc đã giúp cải tạo, nâng cấp đường sá, cầu cống, chứ đâu phải người Mỹ.

Tổng thống Obama đã hứa sẽ yểm trợ những quốc gia châu Phi nào muốn tiến theo con đường dân chủ. Tại cuộc họp Thượng đỉnh nhóm G8 năm ngoái, ông cũng đã đề ra một sáng kiến trong lĩnh vực lương thực cho 9 nước châu Phi và đã huy động được 3,5 tỷ USD từ khu vực tư nhân để thực hiện các dự án phát triển nông nghiệp. Nhưng tại một châu lục mà vẫn còn nhiều tham nhũng, thách thức lớn nhất đối với Mỹ nói riêng và với phương Tây nói chung, đó là làm sao dung hòa giữa một bên là quyền lợi kinh tế và bên kia là những giá trị về dân chủ mà họ muốn thấy sinh sôi nảy nở trên đất châu Phi.

Nhà Trắng nhấn mạnh đến tầm quan trọng của chuyến công du cho nền kinh tế Mỹ hiện nay, nhất là trong lúc Trung Quốc đang ngày càng bành trướng ảnh hưởng và chiếm lĩnh lục địa Phi. Ông Ben Rhodes, cố vấn Tổng thống nói: “Thật là vô nghĩa khi nói rằng chúng ta là cường quốc thế giới trừ lục địa này (châu Phi)”. Cũng xin nói thêm là từ khi lên lãnh đạo nước Mỹ năm 2008, ông Barack Obama mới chỉ tới thăm duy nhất một quốc gia châu Phi, đó là Ghana vào năm 2009.

            (Theo Washington Post)

Phạm Quỳnh