Túi mật là một bộ phận rất nhỏ, một cơ quan nội tạng hữu ích cho hệ thống tiêu hóa của cơ thể. Để duy trì sức khỏe cho bộ phận này chúng ta không chỉ cần một chế độ ăn uống hợp lý, lành mạnh mà còn cần phải có kiến thức để phát hiện sớm bệnh của túi mật.
Túi mật có hình quả lê có chiều dài từ 8-10cm, chiều rộng khoảng 4cm,, treo ngay dưới thùy phải của gan, có chức năng như một túi lưu trữ dịch mật cho cơ thể.. Mỗi ngày gan tổng hợp được khoảng 500 – 1000ml dịch mật cho cơ thể, khi chuyển tới túi mật, nó được cô đặc lại và lưu trữ ở đây khoảng 30-50ml dịch mật. Khi chúng ta ăn, dịch mật tiết ra đi vào phần ruột non, tá tràng thông qua các ống mật để tiêu hóa thức ăn. Nên mặc dù là một bộ phận rất nhỏ của cơ thể nhưng đóng vai trò quan trọng trong hệ thống tiêu hóa của con người.
Bệnh về túi mật
Đa phần các bệnh về túi mật là sỏi túi mật, polyp túi mật, hoặc rối loạn vận động túi mật, ung thư túi mật( thường hình thành từ một polyp túi mật).
Sỏi mật là sự tích tụ các thành phần của dịch mật, chủ yếu là cholesterol, canxi, bilirubin mà thành. Khi sỏi túi mật to sẽ gây tắc đường mật, thậm chí gây viêm túi mật. Triệu chứng của bệnh sỏi túi mật thường là sụt cân nhanh, đau bụng dữ dội, nhất là sau những bữa ăn nhiều chất béo. Các cơn đau thường xuất hiện ở khu vực bên phải bụng, phía dưới, bên dưới ức, đau có thể lan xuống lưng. Cơn đau kéo dài vài giờ và có thể kèm theo buồn nôn. Tuy nhiên cũng có người bệnh bị đau âm ỉ bên phải, rất dễ nhầm với một rối loạn ở dạ dày, ợ hơi. Có đến 80% những người bị sỏi túi mật không có biểu hiện gì cho đến khi bệnh nặng.
Những người có nguy cơ cao mắc sỏi túi mật là những người béo phì, theo bác sĩ Gilbert, giảm cân quá nhanh cũng có thể gây sỏi mật. Phụ nữ có thai, người mắc các rối về máu có ảnh hưởng đến việc sản sinh huyết sắc tố như bệnh thiếu máu hồng cầu lưỡi liềm, người mắc bệnh này có mức độ bilirubin cao trong cơ thể dễ dẫn đến bệnh sỏi mật. Nếu trong gia đình có người mắc sỏi mật, nguy cơ mắc bệnh cũng tăng gấp 2 lần so với những người khác. Một số loại thuốc như thuốc ngừa thai cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc sỏi mật.
Trong trường hợp nghi ngờ sỏi mật, bệnh nhân cần được siêu âm, đây là cách thức dễ dàng, đơn giản và rất hiệu quả để phát hiện bệnh sỏi mật hoặc bệnh viêm túi mật.
Polyp túi mật là một dạng u trên bề mặt túi mật, đa phần là các u lành tính. Đây là một dạng tổn thương trên bề mặt túi mật, nó cũng được hình thành do sự tích tụ các cholesterol. Tuy nhiên bên cạnh u bề mặt túi mật tự sinh ra còn có loại polyp tạo u giả, nó là sự lắng đọng cholesterol. Trong nhiều trường hợp bệnh nhân không cần can thiệp mà chỉ cần thay đổi chế độ ăn, giảm ăn chất béo. Tuy nhiên với những u giả, người bệnh cần được theo dõi bởi các bác sĩ chuyên khoa cứ 3-6 tháng, nếu phát hiện bất cứ bất thường nào, bác sĩ sẽ can thiệp kịp thời.
Làm thế nào để có túi mật khỏe mạnh
Một chế độ ăn uống lành mạnh sẽ đem lại sức khỏe tốt nhất cho túi mật. Theo TS Cathleen Khandelwal, bác sĩ phẫu thuật tại Bệnh viện Cleveland cho biết: "Hầu hết sỏi túi mật được hình thành từ cholesterol, vì vậy một chế độ ăn uống với hàm lượng cholesterol thấp, ít chất béo là tốt nhất cho sức khỏe của túi mật,".
Thực tế cho thấy, chế độ ăn uống để có một là "trái tim khỏe mạnh" cũng phù hợp với một "túi mật khỏe mạnh". Có nghĩa là sử dụng chất béo lành mạnh không bão hòa, như các loại hạt, quả bơ, dầu ô liu, đậu phộng... Những loại chất béo không no được khuyên dùng như trong các loại cá, quả óc chó, hạt lanh và dầu thực vật.
Tránh xa các loại thực phẩm làm tăng mức cholesterol sẽ làm giảm nguy cơ mắc sỏi mật; Ăn uống điều độ cũng là một phần của chế độ ăn duy trì sức khỏe cho túi mật bởi mật thường được tích tụ trong một thời gian nhất định rồi mới tiết ra khi ta ăn. Nếu ăn 1 bữa quá nhiều chất dinh dưỡng hay quá no sẽ làm mật quá tải, dễ hình thành sỏi mật.
Các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra việc thường xuyên bổ sung vitamin C giúp ngăn ngừa bệnh sỏi mật. Ngoài ra sử dụng cà phê cũng giúp chống lại việc hình thành sỏi mật với người có chế độ ăn nhiều cholesterol.
Tóm lại, túi mật là cơ quan quan trọng trong nội tạng cơ thể, khi bị bệnh sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến hệ tiêu hóa, nhưng nếu biết cách phòng ngừa và phát hiện sớm khi mắc bệnh, khả năng chữa khỏi bệnh rất khả quan.
Nguyễn Anh
(theo Everydayhealth)
