Đấy là câu nói chắc khừ như đinh đóng cột của ông bạn tôi, một cựu chiến binh từng vào sinh ra tử. Cứ như nhời ông thì ngày nào mở báo hay tivi ra, ta cũng thấy nói chống tham nhũng. Chống suốt ngày, chống quanh năm thế mà rồi rốt cuộc vẫn chẳng bắt được một thằng tham nhũng nào cho thật ra trò. Muốn chống tham nhũng mà lại giao cho thằng tham nhũng đi bắt tham nhũng thì bắt thế nào? Bởi thế có tỉnh tuyên bố xanh rờn: Không có tham nhũng. Thế mà tiền của dân vẫn thất thoát. Nhiều công trình chưa bàn giao đã xuống cấp. Có cung đường đẹp như mơ mới qua một năm xe đã nhảy như cóc vì ổ chuột ổ gà, rồi lại cả ổ voi nữa. Tham nhũng là đấy chứ đâu?
Nói tham nhũng là nói một cách đàn sáo, văn hoa. Nói trắng phớ là ăn cắp. Lớn ăn cắp lớn. Bé ăn cắp bé. Quan lớn đã không nghiêm thì quan bé làm sao tử tế được. Có cậu còn trắng trợn bảo “Các bác đừng có nhặng xị cuội. Nó rút ruột công trình nhưng công trình không đổ được đâu. Nó tính kỹ hết rồi”. Nếu công trình phải cần bảy tấn thép thì nó cứ tăng lên mười bảy tấn, hay hai mươi tấn rồi rút mười tấn, hai mươi tấn ra để hoàn lại vốn mà nó đã chạy quyền, chạy chức, chạy dự án. Nhưng thói đời, hổ đã vồ được con lợn thì mèo cũng vơ ngay con cá. Thằng chủ thầu đã rút ruột công trình thì thằng quản đốc cũng rút được. Rồi thằng công nhân cuối cùng thực thi cũng lại rút nữa chứ. Nó tha à? Rốt cuộc, công trình vẫn không bảo đảm chất lượng và hậu quả đau lòng vẫn liên tiếp xảy ra như báo chí đã nêu. Muốn khắc phục được ư? Chỉ có bằng cách giám sát chặt chẽ. Giám sát độc lập. Ông cựu chiến binh bảo: “Làng tôi xây mỗi cái cống con con mà cũng thất thoát. Chưa được một năm, cống đã hỏng. Ông xã trúng thầu. Ông xã lại giám sát. Thế thì tránh sao được nạn trộm cắp. Bởi thế, khi làm con đường lớn của làng, cánh cựu chiến binh chúng tôi tình nguyện làm giám sát viên. Mà làm không lương. Cũng chẳng vất vả gì. Cũng không cần phải có trình độ cao siêu. Dễ lắm. Mà cũng đơn giản lắm. Mỗi người trực một hôm. Phân công cụ thể như thế. Rất nhàn!”. “Vậy các ông làm thế nào?”. “Chúng tôi không quan tâm số tiền đầu tư bao nhiêu, chi vào những khoản gì? Đút lót bôi trơn cho những ai? Đấy là việc của các anh, chúng tôi không hỏi, cũng không tò mò. Sướng nhá! Chúng tôi chỉ nắm mỗi cái thiết kế thôi. Đường dài bao nhiêu? Bê tông đổ dày bao nhiêu? Có mấy cái cống? Sắt loại gì? Phi thế nào? Xi măng mác gì? Bao nhiêu tấn? Chúng tôi chỉ làm mỗi việc đếm rồi ghi lại. Rồi xem người ta làm. Cứ như đi chơi. Thế mà đâu vào đấy. Cấm thất thoát. Dân hỉ hả. Con đường mấy chục năm vẫn chắc khừ, búa đập cũng không vỡ! Chống tham nhũng xem ra chả khó. Chỉ có điều, người ta có muốn làm thật hay không? Nếu muốn làm thật thì giao cho dân. Dân sẽ làm được ngay. Thì đã từng có một bà nông dân ở Hà Tây viết đơn xin làm Chủ tịch huyện. Mà bà cũng chỉ làm hai ngày. “Làm xong, em lại trả chức các bác. Chỉ hai ngày là em giải quyết hết các khiếu kiện và các bê bối. Các bác thông minh hơn em, trình độ siêu hơn em, nhưng các bác dính quá nhiều dây rợ. Thêm nữa, đã chót nhận tiền của người ta rồi thì các bác phải bao che. Nên việc đơn giản mà cứ lúng túng như gà mắc tóc. Em chẳng vướng víu gì. Dễ lắm. Nếu các bác muốn chống tham nhũng thật thì cứ trao cho dân. Dân làm được ngay. Mà dễ ợt. Cán bộ ai thế nào, dân cũng biết hết. Đừng tưởng dân không hiểu gì. Nhầm đấy!”.