Lâu nay, trào lưu thu âm không chỉ là một hoạt động sôi nổi trong đời sống âm nhạc của giới nghệ sĩ mà ngay cả một người bình thường cũng có thể tự sản xuất đĩa nhạc cho riêng mình bằng hình thức... thủ công. Đi sâu vào tìm hiểu trào lưu thu âm, chúng ta sẽ nhìn ra nhiều mảng sáng, tối tác động không nhỏ đến sự phát triển của thị trường nhạc Việt hiện nay.
Từ nghệ thuật sang chảnh đến... hàng chợ?
Trước kia, việc tìm đến phòng thu có lẽ là một mơ ước khá xa vời đối với không ít nghệ sĩ. Để có một phòng thu đạt tiêu chuẩn chuyên nghiệp, người ta sẽ phải đầu tư rất nhiều tiền bạc cho nó. Phòng thu của cặp vợ chồng nghệ sĩ Anh Quân - Mỹ Linh là một ví dụ, không giống như nhiều khu “biệt phủ” khác, căn biệt thự của họ được giới bất động sản “định giá” trên 20 tỷ đồng mà phần lớn là chi phí cho các trang thiết bị phòng thu hiện đại bậc nhất Việt Nam. Một số nghệ sĩ thành danh khác như Trọng Tấn, Anh Thơ, Huy Tuấn, Hồ Hoài Anh, Đỗ Bảo... cũng mở phòng thu riêng và đạt “đẳng cấp” nhất định nhờ sự đầu tư “khủng”. Khán giả từng đón nhận những sản phẩm âm nhạc chất lượng của các ca sĩ như Lưu Hương Giang, Hà Anh Tuấn hay Trần Thu Hà, Nguyễn Ngọc Anh, Tấn Minh... đều là những sản phẩm được sản xuất tại những phòng thu cá nhân của nhạc sĩ Hồ Hoài Anh hay Đỗ Bảo.
Phòng thu nhiều cần đi liền với chất lượng sản phẩm.
Tuy vậy, nếu là một ca sĩ nghiệp dư hay một người yêu nhạc bình thường thì việc tìm đến những phòng thu “đẳng cấp” trên dường như là điều... không tưởng. Hơn nữa, bạn chỉ có nhu cầu thỏa mãn niềm đam mê của mình chứ không tham vọng trở thành một nghệ sĩ chuyên nghiệp nên việc đầu tư quá nhiều tiền cho một sản phẩm âm nhạc “cây nhà lá vườn” cũng không cần thiết. Đây chính là lý do để trào lưu “home-studio” (tạm dịch: phòng thu tại nhà) có dịp nở rộ.
Nói một cách chính xác hơn, “home-studio” đã xuất hiện từ cách đây khoảng chục năm, mặc dù khi đó, những phòng thu tư nhân mới chỉ lác đác nhưng cũng đủ phục vụ nhu cầu của giới không chuyên. Gần đây, trào lưu này trở nên rầm rộ hơn bao giờ hết, ngay cả một cậu sinh viên cũng có thể trở thành một “giám đốc” âm nhạc chỉ với 25 triệu đồng trong tay.
Không cấm nhưng nên... cầm chừng
Một nghệ sĩ trong giới chia sẻ, nếu như trước đây, phòng thu ở Hà Nội tính trên đầu ngón tay thì bây giờ chỉ kể những phòng thu chuyên nghiệp cũng không thể thống kê ngay được. Đây cũng là một lý giải về thực trạng băng đĩa nhạc kém chất lượng xuất hiện tràn lan trên thị trường.
Tự thu âm để thỏa mãn sở thích cá nhân, thậm chí tự “in” đĩa với số lượng nhất định để tặng bạn bè, người thân là một việc hết sức bình thường. Nhưng không phải ai cũng dừng ở sở thích “giản dị” như vậy. Không ít hiện tượng mới “nổi” trên mạng đã có ngay những album cho riêng mình nhờ phương pháp làm nhạc “thủ công” như trên. Và bằng cách nào đó, những sản phẩm này trôi nổi trên thị trường băng đĩa làm phiền các nhà quản lý và người nghe nhạc chân chính. Cái tên Phở Đặc Biệt có lẽ không còn xa lạ với cộng đồng mạng, anh nổi lên nhờ “tài” chế ảnh nhưng gần đây, khán giả giật mình vì Phở Đặc Biệt còn có thể hát hò và cũng ra đĩa nhạc như ai, chưa kể hàng loạt sản phẩm của nhiều “ca sĩ” lạ hoắc khác nữa. Khán giả sẽ có dịp “thưởng thức” những sản phẩm âm nhạc kiểu này nếu thường xuyên di chuyển bằng xe khách, nói đúng ra là có dịp được “tra tấn” bởi thể loại âm nhạc “hàng chợ” xuất phát từ trào lưu tự thu âm và sản xuất nhạc tràn lan.
Công bằng mà nói, không ai cấm việc mở phòng thu hay nhu cầu thu âm của mỗi cá nhân. Tuy nhiên, ngay cả giới nghệ sĩ chuyên nghiệp cũng cần cảnh giác và quan tâm đến chất lượng sản phẩm. Sự đầu tư về vật chất cho phòng thu hiện nay rất đa dạng, có thể hàng chục tỷ nhưng cũng có thể chỉ vài ba chục triệu. Tuy nhiên, quan trọng hơn, không phải cứ có tài chính và hiểu biết âm nhạc là có thể trở thành một người thu âm chuyên nghiệp. Và đó chính là điểm yếu của nhiều phòng thu âm ở Hà Nội hiện nay. Nhìn vào các sản phẩm album là rõ nhất, bên cạnh không nhiều album có chất lượng của Mỹ Linh, Đỗ Bảo... thì một số lượng không ít album khi đã phát hành rồi vẫn có vấn đề về âm thanh khiến cho giọng hát của ca sĩ trở nên nhạt hoặc “méo”. Nguyên nhân có thể do người thu âm đặt sai chế độ ngay từ lúc thu hoặc trong quá trình mix.
Một lần nữa xin khẳng định, không ai cấm sở thích cá nhân, đặc biệt là sở thích liên quan đến nghệ thuật chân chính, tuy vậy, mỗi cá nhân, dù là nghệ sĩ chuyên nghiệp hay nghiệp dư nên biết cầm chừng trước... “con dao 2 lưỡi” mang tên công nghệ. Nếu quá lạm dụng nó, bạn sẽ vô tình xóa nhòa ranh giới giữa năng lực thật sự và sự can thiệp của kỹ thuật. Những sản phẩm “ảo” không chỉ đánh lừa người nghe mà còn khiến bản thân người nghệ sĩ “ảo tưởng” về chính giọng hát của mình.
Tùng Lâm
