Theo các thống kê trong đánh giá môi trường của Bộ Tài nguyên và Môi trường, những tháng mùa đông tại Thủ đô cũng như các đô thị lớn là khoảng thời gian có mức độ ô nhiễm không khí nguy hại. Chỉ số chất lượng không khí ở những khu vực trung tâm Thủ đô nhiều ngày ở ngưỡng cảnh báo “mọi người không nên ra đường”. Đáng lo ngại nhất là nồng độ bụi mịn tăng cao, có kích thước nhỏ li ti đến nỗi “vô hiệu hóa” các loại khẩu trang thông thường...
Chu kỳ ô nhiễm
Trưa 19/12 trạm đo lường chất lượng không khí (AQI) đặt tại Đại sứ quán Mỹ (phố Láng Hạ, Hà Nội) cho kết quả là 357, thuộc nhóm không khí xấu, nguy hại. Đây không phải lần đầu, chỉ số chất lượng không khí gây lo lắng cho nhiều người dân Thủ đô. Trước đó, vào ngày 5/10, số liệu AQI tại trạm này cũng cho kết quả đáng báo động là 285, cao thứ 2 thế giới tại thời điểm đó.
Hà Nội chìm trong lớp sương mờ vào giữa trưa.
Tuy rằng con số này không đại diện cho chất lượng không khí toàn TP. Hà Nội, nhưng theo ông Hoàng Dương Tùng - Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường, những kết quả nói trên vẫn đang phát đi tín hiệu cảnh báo tình trạng ô nhiễm không khí tại Thủ đô hiện nay có những thời điểm rất đáng báo động. Điều đáng lo ngại hơn cả là ô nhiễm bụi mịn. Loại bụi có kích thước siêu nhỏ này đủ khả năng “xuyên thủng” các loại khẩu trang thông thường để chui sâu vào phổi.
Cũng theo Báo cáo Môi trường quốc gia 2011-2015 của Bộ Tài nguyên và Môi trường, tại đô thị lớn như Hà Nội, ô nhiễm bụi có xu hướng duy trì ở ngưỡng cao, đặc biệt là các khu vực gần các trục giao thông chính. Kết quả đánh giá chất lượng không khí thông qua chỉ số chất lượng không khí AQI cho thấy, số ngày có AQI ở mức kém (AQI = 101-200) và xấu (AQI = 201-300) chiếm tỷ lệ khá lớn. Điển hình như tại đường Nguyễn Văn Cừ (Long Biên, Hà Nội), số ngày trong năm có AQI ở mức kém chiếm tỷ lệ hơn 50% tổng số ngày quan trắc trong năm, thậm chí, có những ngày chất lượng không khí suy giảm đến ngưỡng xấu và nguy hại (AQI>300).
Nồng độ bụi cũng thay đổi qua các tháng trong năm, theo diễn biến mùa, điều này được thể hiện rõ ở khu vực miền Bắc. Số liệu quan trắc tại trạm Nguyễn Văn Cừ (Hà Nội) cho thấy ô nhiễm bụi (đặc biệt là bụi mịn) thường tập trung vào các tháng mùa đông, ít mưa (từ tháng 11 đến tháng 3).
Sở dĩ có sự “phân bổ” ô nhiễm không đồng đều, là vì mùa đông, thời tiết thay đổi như độ ẩm cao, sương mù, ngày nóng, đêm lạnh tạo ra sự tích tụ. Một nguyên nhân bắt nguồn từ không khí “bẩn” tràn về từ bên kia biên giới, theo đường gió mùa.
“Giảm tải” bụi thế nào?
Bỏ qua các chỉ số đầy tính chuyên môn, hãy đến với kết luận rất dễ hiểu và cũng là vấn đề lớn của Thủ đô mà các nhà quản lý cũng như người dân phải lưu tâm, đó là kết quả nghiên cứu đánh giá chất lượng không khí ở Việt Nam do Trung tâm Phát triển sáng tạo xanh vừa công bố. Tiêu chuẩn đánh giá dựa trên Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng không khí xung quanh năm 2013 của Bộ Tài nguyên và Môi trường (tương đương với Tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế Thế giới và Tiêu chuẩn chất lượng không khí Mỹ): trung bình, ở Hà Nội, cứ 2 ngày thì có 1 ngày không có lợi cho sức khỏe.
Thủ phạm chính gây ra ô nhiễm không khí đối với Hà Nội là giao thông và các công trình xây dựng. Ông Nguyễn Văn Thùy, quyền Giám đốc Trung tâm Quan trắc môi trường nhận định: “Nguồn ô nhiễm từ hoạt động giao thông chiếm tới 70% tỷ lệ nguồn gây ô nhiễm không khí ở Hà Nội. Các nguồn gây ô nhiễm khác là hoạt động từ làng nghề tái chế, khu vực xây dựng”.
Chất lượng không khí tại Hà Nội suy giảm nghiêm trọng cũng là mối quan tâm của rất nhiều cử tri và người dân Thủ đô. Tại buổi tiếp xúc cử tri của đại biểu HĐND TP. Hà Nội tại quận Hoàn Kiếm vừa qua, nhiều cử tri bày tỏ lo lắng về chất lượng không khí tại Hà Nội. Ông Nguyễn Đức Chung, Chủ tịch UBND TP. Hà Nội cho biết, thành phố đang thực hiện nhiều giải pháp để cải thiện môi trường. Hiện nay, thành phố đã lắp 15 trạm quan trắc không khí tự động. Tới đây, Hà Nội sẽ tiếp tục lắp thêm gần 100 trạm quan trắc ở nhiều điểm trên toàn thành phố để có thêm số liệu về ô nhiễm không khí.
Chủ tịch UBND TP. Hà Nội Nguyễn Đức Chung cũng chia sẻ thêm, trong thời gian tới, Hà Nội sẽ siết chặt việc vận chuyển vật liệu xây dựng đến các công trường. Từ 1/1/2017, các quận nội thành sẽ có thêm 40 chiếc xe hút bụi hiện đại. Từ đầu năm đến nay, Hà Nội đã trồng được 30.000 cây xanh ở 11 quận nội thành và 1 thị xã. Thành phố phấn đấu trong 5 năm tới sẽ trồng thêm 1 triệu cây xanh nữa.Cùng với đó, thành phố cũng sẽ đưa ra lộ trình giảm phương tiện cá nhân trong khu vực nội đô, cấm sử dụng than tổ ong...
Có thể thấy, ô nhiễm không khí đang là mối quan tâm lớn của chính quyền thành phố. Mong rằng những giải pháp quyết liệt này được ưu tiên triển khai triệt để, “lau dọn” khối lượng lớn bụi ô nhiễm đang ám màu không khí Hà Nội.