Lừa trắng trợn rồi “phủi tay”
Theo Cục Quản lý cạnh tranh (Bộ Công Thương), cơ quan này đã nhận được một lượng lớn đơn của người tiêu dùng (NTD) khiếu nại về việc bị lừa khi mua hàng qua điện thoại. Đơn cử như trường hợp của chị T. (quận Hoàng Mai, Hà Nội), theo đó, chị T. nhận được cuộc điện thoại từ số máy lạ. Người gọi tự giới thiệu là nhân viên của Công ty M.H cho biết, chị T. là một trong số ít khách hàng đã may mắn trúng thưởng 1 phiếu mua hàng trị giá 5 triệu đồng trong chương trình tri ân của công ty nhân dịp 5 năm thành lập. Cụ thể, nhân viên công ty đề nghị, phiếu mua hàng này có thể được sử dụng để mua sản phẩm điện thoại Samsung Galaxy A8 với trị giá trên 8,5 triệu đồng. Với 5 triệu đồng đã có trong phiếu mua hàng, chị T. chỉ phải trả phần tiền còn lại là trên 3,5 triệu đồng. Trước lời đề nghị hấp dẫn và khi đã biết giá trị của chiếc điện thoại này ngoài thị trường, chị T. chấp nhận giao dịch với Công ty M.H. Tuy nhiên, sau khi thanh toán 3,5 triệu đồng và nhận hàng, chị T. mới phát hiện ra sản phẩm nhận được lại là điện thoại MIQ A8 với giá trị chỉ hơn 1 triệu đồng. Chị T. lập tức phản ánh việc sản phẩm nhận được khác với thông tin ban đầu, nhưng Công ty M.H đã từ chối việc đổi hàng, hoàn tiền, cũng như không thừa nhận nội dung đã quảng cáo mà cho rằng, qua điện thoại chị T. đã nghe nhầm thông tin?! Trường hợp của chị T. như vừa nêu chỉ là một trong số nhiều vụ việc xảy ra trong thời gian vừa qua liên quan đến hình thức khuyến mại và mua hàng qua điện thoại. Cục Quản lý cạnh tranh cho thấy, đa phần trong các vụ việc này các đối tượng lừa đảo thường thông qua điện thoại thông báo cho người tiêu dùng trúng thưởng phiếu mua hàng ưu đãi, sau đó sẽ khuyến khích, thuyết phục người tiêu dùng sử dụng phiếu mua hàng đó để mua sản phẩm của các hãng lớn, có giá trị cao.
Mua điện thoại Samsung Galaxy A8 (bên trái) với giá trị hơn 8,5 triệu đồng nhưng khách hàng lại nhận được điện thoại MIQ A8 (bên phải) chỉ trị giá hơn 1 triệu đồng.
Người tiêu dùng cần làm gì?
Liên quan đến hành vi lừa đảo nêu trên, theo nhận định của Cục Quản lý cạnh tranh, các vụ việc như trên có một số đặc điểm đáng chú ý. Cụ thể, thông qua điện thoại, nhân viên công ty thường thông báo người tiêu dùng trúng thưởng phiếu mua hàng vì là một trong 50 khách hàng may mắn, hoặc nhân dịp 5 năm thành lập công ty... Nhân viên công ty sẽ thuyết phục người tiêu dùng sử dụng phiếu mua hàng đó để mua sản phẩm (đối với các vụ việc đã tiếp nhận thì thường là điện thoại, nhưng có thể là sản phẩm khác đối với các vụ việc khác).
Đặc điểm tiếp theo đó là, sản phẩm được áp dụng phiếu mua hàng thường là điện thoại của các hãng lớn, có giá trị cao. Trong khi sản phẩm nhận được là điện thoại giá trị rất thấp và có tên gọi gần giống với điện thoại được đại diện công ty tư vấn. Trong quá trình giới thiệu, nhân viên công ty sẽ cố ý đưa thông tin để người tiêu dùng nhầm lẫn và cho rằng mình sẽ được mua sản phẩm của hãng danh tiếng với giá trị rất thấp do đang được hưởng ưu đãi, khuyến mại. Đáng chú ý, sản phẩm được giao qua đường bưu điện theo hình thức “thu tiền khi nhận hàng” (COD) với điều kiện chỉ được mở xem hàng sau khi đã thanh toán tiền. Như vậy, người tiêu dùng sẽ không có điều kiện kiểm tra sản phẩm, mà thường sẽ chỉ nhận ra mình bị “lừa” khi đã trả tiền và nhận hàng. Trong phương thức giao hàng này, bản thân người cung cấp dịch vụ giao hàng - nhận tiền cũng không phải là nhân viên công ty, do đó, người tiêu dùng cũng không thể khiếu nại, phản ánh trực tiếp, kể cả trong trường hợp phát hiện sự sai lệch ngay khi nhận hàng. Sau khi người mua phản ánh và yêu cầu được hoàn lại tiền, công ty thường đưa ra lý do là người tiêu dùng đã hiểu nhầm ý của nhân viên tư vấn. Đây cũng là điều gây khó khăn cho người tiêu dùng, vì các tư vấn của nhân viên công ty được thực hiện qua điện thoại và không được ghi hoặc lưu lại theo bất kỳ định dạng nào.
Để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình, liên quan đến các giao dịch tương tự (mua hàng từ xa, mua hàng trên truyền hình, mua hàng qua điện thoại...), Cục Quản lý cạnh tranh khuyến cáo người tiêu dùng cần tìm hiểu kỹ về công ty bán hàng. Hạn chế giao dịch với những công ty không có thông tin hoặc thông tin xấu về lịch sử giao dịch. Tìm hiểu về hàng hóa, dịch vụ được quảng cáo. Cần có sự đối chiếu, kiểm tra khi thấy có sự chênh lệch quá lớn giữa giá bán và giá trị hàng hóa hoặc có sự khác biệt quá lớn giữa giá bán được giới thiệu so với giá bán trên thị trường của cùng loại hàng hóa, hoặc hàng hóa tương đương. Bên cạnh đó, cần cố gắng thực hiện lưu giữ các chứng cứ liên quan đến giao dịch. Ví dụ ghi âm cuộc thoại hoặc yêu cầu nhân viên công ty gửi các thông tin về giao dịch như tên và hình ảnh hàng hóa, giá bán, điều kiện giao dịch... Khi cho rằng quyền và lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm, cần nhanh chóng liên hệ với các cơ quan quản lý nhà nước và tổ chức xã hội tham gia bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng để được tư vấn, hỗ trợ kịp thời.