Lịch sử y học hiện đại đã chứng kiến nhiều thành tựu làm thay đổi cuộc sống, giúp con người tránh được nhiều loại bệnh nan y, dưới đây là một số sự kiện được xem là những mốc lịch sử “đầu tiên và quan trọng” đã làm thay đổi diện mạo ngành y dược của nhân loại xưa và nay.
Cuộc thử nghiệm lâm sàng đầu tiên
Cuộc thử nghiệm lâm sàng đầu tiên được thực hiện trên một con tàu với 12 thủy thủ bị suy dinh dưỡng tham gia, họ được chia thành 6 nhóm, mỗi nhóm 2 người và dùng các loại thuốc khác nhau. Một nhóm dùng dấm, một nhóm dùng nước biển và các loại hoa quả khác. Kết quả cho thấy nhóm người dùng cam và chanh có sự hồi phục sức khỏe tốt nhất. Chỉ trong vòng 6 ngày, hai nhóm thủy thủ dùng cam và chanh đã phục hồi, một nhóm quay trở lại làm việc. Qua đây, người ta biết rằng bệnh suy dinh dưỡng, còi cọc là do thiếu vitamin C nên nhóm được điều trị bằng quả chua đã mang lại kết quả. Từ đây, nó trở thành kim chỉ nam cho ngành y.
 Tiêm vaccin phòng bệnh cho trẻ đã được chú trọng từ thế kỷ 18. |
Ứng dụng dịch tễ học đầu tiên
BS. John Snow, người được xem là cha đẻ của ngành dịch tễ học, người tiên phong trong việc sử dụng dịch tễ học. Trong thế kỷ thứ 19, các thuyết hiện hành cho rằng dịch tả và nhiều bệnh nan y khác là do miasmas hay còn gọi là khí độc gây ra. John Snow là người đi đầu tôn trọng đề xuất này, ông cho rằng dịch tả là do nguồn nước ô nhiễm gây ra. Trong đó Snow mô tả nguồn nước thiếu vệ sinh chính là nơi chứa độc tố. Vào thập niên 50 thế kỷ 19, John Snow đã phân tích và tìm ra nguồn nước chính là thủ phạm gây dịch tả tại London, Anh năm 1850. Giới học giả hồi đó phản đối quyết liệt quan điểm này, nhưng sau khi nguồn nước được cải thiện thì dịch bệnh giảm mạnh. Năm 1858, Snow qua đời nhưng học thuyết của ông vẫn tiếp tục được tranh cãi mà phải đến nhiều thập kỷ sau mới chính thức được công nhận.
Chương trình tiêm chủng đầu tiên
Việc phát minh ra vaccin được xem là một phát minh sáng chói và việc tiêm chủng cũng được xem là một trong những phát minh đầu tiên và quan trọng trong ngành y. Việc chủng ngừa vaccin đầu tiên đã cứu được hàng triệu người trên thế giới hay còn gọi là tiêm phòng miễn dịch theo nhóm, nhất là cho trẻ nhỏ và cho những bệnh nhân ung thư. Chủng ngừa vaccin theo nhóm là số người tham gia phải đạt trên 95% dân số chung của cộng đồng, riêng việc tuyên truyền để đạt được tỷ lệ này là điều cực kỳ khó khăn, vì vậy việc chủng ngừa vaccin được xem là bắt buộc đối với các quốc gia trên toàn thế giới. Năm 1840, tại Anh người ta đã ban hành đạo luật có tên “Luật chủng ngừa vaccin” cung cấp dịch vụ vaccin miễn phí cho người nghèo. Năm 1853, việc tiêm phòng cho toàn bộ trẻ em dưới 3 tháng tuổi được xem là bắt buộc, đến năm 1867 quy định tiêm phòng đậu mùa cho trẻ dưới 14 tháng tuổi cũng bị đưa vào chương trình y tế dự phòng bắt buộc, ai không chấp hành sẽ bị phạt, thậm chí còn bị bỏ tù. Do sự phản đối của công chúng, năm 1898, đạo luật tiêm phòng vaccin ở Anh đã được nới lỏng nhưng do lợi ích quá lớn nên mọi người đã tự nguyện chấp hành.
Cuộc phẫu thuật đầu tiên được gây tê
Phải nói ngay rằng, phẫu thuật hiện đại có thể làm được mọi thứ dưới sự hỗ trợ của các phương pháp gây tê, gây mê cho người bệnh. Thủ thuật gây tê đầu tiên được ghi nhận dùng trong phẫu thuật là thủ thuật gây tê toàn thân năm 1804 do bác sĩ người Nhật tên là Seishu Hanaoko thực hiện. Hanaoko đã sử dụng một hợp chất chiết xuất từ cây trồng để gây tê cho một phụ nữ 60 tuổi bị bệnh ung thư vú có tên là tsusensan. Đây là hỗn hợp có các thành phần hoạt hóa giúp giảm đau trong thời gian 2 - 4 giờ và đến nay, phương pháp gây tê này vẫn đang được sử dụng. Tuy hỗn hợp nói trên không an toàn tuyệt đối theo quan điểm của y học hiện đại nhưng nó lại có hiệu quả cao, giúp BS. Hanaoko phẫu thuật từng phần. Sau 30 năm, phương pháp gây tê trên được áp dụng cho trên 150 ca cắt bỏ vú và sau khi BS. Hanaoko qua đời, nguyên lý của ông đã được y học phương Tây áp dụng, cải tiến nên mới có những phương pháp gây tê hiện đại như ngày nay.
Những viên thuốc dạng bột đầu tiên