Nhà thơ Trần Đăng Khoa (NT. TĐK): Việc chi vậy bà?
- Việc Bộ Giáo dục&Đào tạo đưa ra một cái đề án, gọi là Đề án Đổi mới kỳ thi Trung học Phổ thông quốc gia với số tiền 750 tỷ đồng...
Nhà thơ Trần Đăng Khoa.
NT. TĐK: Cái việc ấy cả nước biết thì sao tôi lại không biết? Đi đâu người ta cũng bàn tán rầm rầm. Các báo chí suốt trong Nam, ngoài Bắc cũng đã vào cuộc. Nhiều trí thức, nhân sĩ, kể cả cựu Bộ trưởng Bộ Giáo dục phản đối. Chính vì thế mà Bộ Giáo dục&Đào tạo đã phải nhanh chóng thu hồi Đề án Đổi mới thi Trung học Phổ thông quốc gia. Quyết định kỳ dị moi tiền dân đã bị thu hồi rồi. Nhưng vấn đề thì vẫn còn đấy. Vì thế mà chúng ta cũng vẫn cần phải bàn.
Về dự án “Đổi mới kỳ thi Trung học Phổ thông 750 tỷ” của Bộ Giáo dục&Đào tạo. Phải nói đây là một vụ việc rất nhức nhối. Nếu công luận báo chí không vào cuộc, nếu các học giả, trí thức không lên tiếng kịp thời thì vụ việc gây thiệt hại lớn. Cần chấm dứt ngay những kiểu móc túi tiền dân bằng các dự án vô bổ. Và như thế thì việc rà soát, ký kết các dự án là hết sức quan trọng. Người ký phải chịu trách nhiệm sinh tử trước chữ ký của mình chứ không phải cứ ký bừa, nếu lọt được thì vét bẫm, còn không lọt thì “thu hồi quyết định” và rút kinh nghiệm, như là chẳng có chuyện gì xảy ra. Cái Dự án Đổi mới kỳ thi Trung học Phổ thông này, theo phân tích, mổ xẻ của nhiều báo thì nó “chẳng có gì là đổi mới cả”. “Vẫn là những việc làm rất cũ”. Có khác chăng chỉ là cách khoét tiền “khủng” hơn mà thôi. Người nói điều này không phải tôi mà là các học giả, trong đó có những người từng làm Bộ trưởng Bộ Giáo dục&Đào Tạo, như GS. Phạm Minh Hạc - Chủ tịch Hội Cựu giáo chức Việt Nam, nguyên Bộ trưởng Bộ GD&ĐT. Cứ như lời GS thì số tiền 750 tỷ đồng để thực hiện đề án đổi mới thi, tuyển sinh là con số quá “khủng”: “Tôi ngạc nhiên hết sức và không thể hiểu làm thế nào để tiêu hết số tiền đó với mục tiêu chủ yếu chỉ là chuẩn bị cho các kỳ thi Trung học Phổ thông quốc gia 3 năm từ 2018-2020 và bước đầu chuẩn bị cho kỳ thi quốc gia từ năm 2021 còn chưa rõ cả hình hài…”. Cũng theo lời GS: “Cách đây chừng 30 năm, khi chúng tôi làm ở Bộ GD&ĐT, đất nước còn nghèo, các công chức của Bộ cũng bắt tay xây dựng các văn bản luật rất nền tảng, nhưng không hề được bồi dưỡng thêm gì, vì đó là công việc, là trách nhiệm được giao. Họ đã ăn lương Nhà nước để làm việc đó. Vì vậy, tôi rất ngạc nhiên khi trong danh mục chi của đề án có đến mấy trăm triệu đồng chỉ dành để ban hành văn bản quy phạm pháp luật, xây dựng đề án”. GS còn đề nghị: “Cần phải đưa kiểm toán giáo dục vào cuộc”. Ở một góc độ khác, GS. Vũ Văn Hóa - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh doanh và công nghệ Hà Nội cho rằng: “Việc chuẩn bị chi phí cho xây dựng đề thi, chuẩn bị các điều kiện cơ sở vật chất cho kỳ thi là rất cần thiết, nhưng phải hợp lý. Nhìn vào các đầu mục dự toán kinh phí thì thấy nhiều công việc có thể cắt ra khỏi đề án để tiết kiệm cho ngân sách”. Vâng! Ai cũng biết vậy. Và tôi tin ngay cả người soạn thảo “dự án ma tà” này cũng thừa biết những điều khoản rất phi lý. Nhưng nếu không “vẽ voi, vẽ chuột, vẽ trăm thứ linh tinh khác” thì họ biết kiếm cớ gì mà khoét tiền dân. Ta hãy nghe tiếp những người trong cuộc nói. Vẫn GS. Vũ Văn Hoá: “Điểm cần lưu ý là những người làm công việc phục vụ cho việc tổ chức kỳ thi đều là những công chức, viên chức làm trong ngành giáo dục. Công việc này không phải kinh doanh, mua bán sản phẩm. Trong bảng kê kinh phí có khoản mục chi để xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, xây dựng đề án, năm thì chi hơn 500 triệu, năm lại chi 50-60 triệu. Rồi trong số sản phẩm của đề án được liệt kê có cả quy chế tuyển sinh, quy chế thi THPT quốc gia... Phải phân biệt đây không phải đề tài cấp bộ hay cấp Nhà nước để tính tiền đề tài. Việc soạn thảo các văn bản này để trình cấp trên phê duyệt là công việc của các công chức Bộ Giáo dục theo chức năng, nhiệm vụ cụ thể từng bộ phận của cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục. Đây là phần việc công vụ thường xuyên nhưng nếu vì nó mà công chức của bộ phải làm thêm thứ 7, chủ nhật, thì có thể được hưởng thêm khoản phụ cấp nhỏ, phù hợp với điều kiện ngân sách nhà nước còn rất hạn hẹp. Việc thống kê kinh phí cho kiểm tra thi trong một kỳ thi với 40 đoàn, mỗi đoàn 5 người trong 3 ngày với mức chi hơn 1,5 tỷ đồng cũng cần phải xem lại. Ngay cả đoàn thanh tra của bộ đi xuống các nơi thực ra là làm công vụ. Họ đã có lương do Nhà nước trả, nếu có chăng chỉ là bồi dưỡng tiền đi đường gọi là “công tác phí” chứ sao lại bịa ra để chi những khoản tiền lớn như thế. Không làm ở công sở, đi cơ sở kiểm tra thi thì đó cũng vẫn là công việc thường xuyên của những người làm công tác quản lý giáo dục, cớ sao lại tính tiền?”. Đúng là vô lý chồng vô lý. Và chưa hết đâu: “Nhìn lại sẽ thấy không chỉ có đề án bị thu hồi lần này mới khiến dư luận băn khoăn về số tiền khủng đầu tư cho sự nghiệp giáo dục và hiệu quả lại quá thấp của nó. “Ví dụ như Đề án ngoại ngữ 2020 có mức kinh phí gần 10.000 tỷ đồng, trải qua hơn nửa chặng đường, nhưng kết quả ra sao, học sinh được lợi gì từ đề án này? Nếu nói là số 0 thì không đúng, nhưng đúng là kết quả đạt được rất thấp, “không đáng đồng tiền, bát gạo” đã bỏ ra. Như vậy, với đề án 750 tỷ đồng nói riêng và các đề án giáo dục khác, cần đưa kiểm toán (không phải kiểm toán kinh doanh mà là kiểm toán giáo dục) vào cuộc để loại trừ những khoản chi chưa hợp lý. Nghĩa là mọi chi phí từ các đề án tiêu tiền ngân sách nhà nước thì trước khi chi phải được kiểm toán chặt chẽ”. Tất nhiên kiểm toán cũng chỉ là giải pháp tình thế. Và nói như một học giả, Kiểm toán cũng không phải là “lá bùa” để ngăn chặn mọi chi phí bất hợp lý. “Nếu người ta cố lợi dụng những đề án để lấy tiền ngân sách, vẽ ra đủ thứ chi phí thì kiểm toán có tài trời cũng khó mà kiểm soát hết”.
- Đúng thế!
NT. TĐK: Cả nước còn khó khăn nên ngành giáo dục không ngoại lệ. Nhiều thầy cô giáo rất khổ. Lương còn không đủ sống. Nhiều trường không xây nổi một khu vệ sinh cho ra khu vệ sinh chứ đừng nói những gì cao siêu. Ngay cả anh em chúng tôi, những người đang hầu chuyện bạn đọc đây cũng phải bỏ tiền túi của mình, tiền từ đồng lương rất eo hẹp, rồi huy động mọi người bớt chút từng đồng tiền lẻ để gom lại thành 1 tỷ đồng xây cầu cho trẻ em Trường Tiểu học Lao Chải San, Lào Cai năm ngoái và hiện nay là xây Trường mẫu giáo bản Lang Thía cho các em người Mông vùng cao Văn Chấn - Yên Bái. Ở rất nhiều nơi khác, các em học sinh vẫn còn phải chui vào túi nilon hay đu dây như khỉ vượn để vượt suối đến trường. Có không ít em còn phải đổi cả tính mạng lấy mấy con chữ. Vậy mà người ta vẫn đang tâm vẽ ra những dự án voi chuột để móc túi những người nghèo khó và đau khổ ấy. Đúng là một “dự án ma tà”!
- Cảm ơn ông!