Trong tuần qua, dư luận cả nước đặc biệt quan tâm đến việc đưa các đại án ra xét xử công khai trước tòa như vụ Dương Chí Dũng. Tính mấy “đại án” đến nay đã có tới 4 án tử hình qua các phiên tòa sơ thẩm thể hiện sự nghiêm minh của pháp luật và thái độ của Nhà nước và nhân dân trong cuộc đấu tranh đầy phức tạp và quyết liệt này. Thế nhưng án tử đã tuyên dù tòa phúc thẩm, giám đốc thẩm có bác đơn kháng cáo của bị can thì những mất mát của nước, của dân cũng khó có thể tìm lại được. Trước hết là tài sản của Nhà nước và nhân dân với hàng trăm tỉ đồng đã bị thất thoát, dù có kê biên tài sản kẻ tham nhũng cũng không thể bù đắp được. Lớn hơn là những kẻ tham nhũng có ăn học đàng hoàng được giao trọng trách quản lý các đơn vị kinh tế lớn, quan trọng lại có vẻ tỏ ra rất thiếu hiểu biết với biện bạch “nghĩ rằng”, “tập thể quyết định”. Thoát thì có tiền sắm nhà cho bồ, lộ thì đổ tội loanh quanh, tất cả đã góp phần làm nghèo đất nước, đẩy nền kinh tế suy kiệt, rơi vào vũng lầy khó khăn đã làm mất lòng tin, gây hoang mang dư luận.
Kẻ có tội với dân với nước phải bị trừng trị, trả giá cho hành vi sâu mọt của mình, song nguyên nhân khiến quan chức phạm tội là điều dư luận quan tâm. Tại sao Dương Chí Dũng, Mai Văn Phúc lại có thể tự tung tự tác như thế mà không có ai, cơ quan nào giám sát. Chưa nói đến chuyện tham ô, riêng việc tha về đống sắt vụn gọi là ụ nổi với cả đống tiền lớn được xuất ra không lẽ không ai, không cơ quan nào biết trong khi tồn tại biết bao quy trình, thủ tục đã có rất chặt chẽ. Cơ quan quản lý ngành, cơ quan quản lý và giám sát tài sản nhà nước có trách nhiệm trong vụ này không?
Những mất mát từ tham nhũng khó tìm lại và dân không bao giờ muốn đất nước có những vụ án tham nhũng, đại án lại càng không. Không muốn có không thể chỉ kêu gọi lương tâm, đạo đức mà vấn đề là phải có hàng rào chống tham nhũng. Hàng rào đó trước hết là cơ chế quản lý các tập đoàn, tổng công ty nhà nước và cơ chế quản lý, bổ nhiệm cán bộ. Ngay Dương Chí Dũng trước khi bị khởi tố, trước khi đào tẩu vài tháng còn được tin tưởng cho rời khỏi Vinalines, nơi ông ta làm cho lụn bại để nhận trách nhiệm lớn hơn là Cục trưởng Cục Hàng hải đủ thấy quy trình hoặc việc thực hiện quy trình bổ nhiệm cán bộ có vấn đề. Liệu còn có những “Dương Chí Dũng” khác chưa bị phát hiện để rồi những “ụ nổi” khác tương tự xuất hiện và đất nước tiếp tục khó khăn, dân tiếp tục còng lưng trả nợ thay?
Tham nhũng hiện nay đang là “quốc nạn” bởi kẻ tham nhũng không phải là kẻ đơn lẻ, ăn cắp vặt. Với những quy định, văn bản pháp luật rất chặt chẽ hiện nay, một cá nhân tham lam, thoái hóa khó có thể tham nhũng được nhưng tham nhũng đang trở thành nhức nhối phải chăng có những cán bộ quản lý cấp trên có chức có quyền “thông cảm”, “chống lưng” như một thứ ô dù. Có thể cấp trên bị lừa nhưng chủ quan tin cấp dưới, thậm chí vì cấp dưới “biết sống”, “biết điều” mà vô tình tiếp tay, tiếp sức và vô tình đồng lõa, đồng hành, đồng phạm với những kẻ tham nhũng.
Những phiên tòa đã và sắp xét xử những vụ án tham nhũng được nhân dân quan tâm, đồng tình và đang lấy lại niềm tin trong dân. Tuy nhiên, vạch mặt tham nhũng là cần, song những biện pháp để những kẻ thoái hóa không có điều kiện tham nhũng lại càng cần hơn. Xin nhắc lại, biện pháp là quy định, văn bản pháp luật không thiếu nhưng những người, cơ quan thực thi những quy định, văn bản pháp luật lại cần phải thừa sự công tâm, sự trong sạch để giám sát, kiểm tra mọi hoạt động trong lĩnh vực mình quản lý với tinh thần trách nhiệm cao nhất. Có như vậy, xã hội mới bớt những án tham nhũng, bớt những nỗi đau trong những gia đình khi có người thân vốn là niềm tự hào của mình dính vào vòng lao lý.
Lưu Thủy