Nếu hay đau lâm râm VTV ăn lạnh đau tăng, ăn ấm dễ chịu, do tỳ vị hư hàn: phép trị ôn bổ tỳ vị. Mới bị đau tốt nhất nên uống nước có vị ấm như: nước gừng, trà gừng hoặc nhục quế, sa nhân mỗi vị 5 - 10g pha nước ấm uống. Nên ăn các món cháo, canh, súp nấu từ thịt, cá… hoặc rau củ quả đều cho thêm vị gừng, hành, tiêu… tăng thêm tính ôn ấm khử bớt hàn lạnh. Nếu người ốm ăn ôn bổ dưỡng tỳ vị như: bao tử heo nấu cháo cho thêm gia vị hành, tiêu, gừng. Bài gà ác tiềm bài Tứ quân gia vị gồm có: đảng sâm, bạch truật, phục linh, ý dĩ mỗi vị 12g, sa nhân 6g, gừng nướng 1 củ, chích thảo 6g, gia vị vừa đủ tuần ăn vài lần.
Nếu đau VTV cảm nóng rát, ăn mát dễ chịu, do tỳ vị nhiệt: nên ăn vị bổ mát dễ tiêu như: bắp cải, khoai tây, bí đau, xà lách, súp lơ, bí xanh, rau má, bí đao, mộc nhĩ… uống nước bột sắn dây, nước mía, sinh tố trái cây tươi. Nếu người gầy nên ăn bổ mát dễ tiêu như: bao tử heo hầm đậu xanh cho thêm gia vị hành mắm muối vừa đủ ăn tuần vài lần. Hạt sen nấu đậu xanh. Bắp cải quấn thịt nạc nấu canh. Khoai mỡ nấu canh thịt bầm. Bí đao hầm thịt vịt. Các món chế biến từ đậu xanh, đậu đen, đậu ván, gạo ngô khoai tươi mới.
Nếu đau VTV mỗi khi suy nghĩ căng thẳng đau tăng ăn ngủ kém do tâm tỳ hư: nên ăn vị bổ tâm tỳ dễ ngủ. Tốt nhất nên ăn: bao tử heo hầm với hạt sen, táo đỏ; xương heo nấu canh củ sen; rau nhút nấu canh xương heo; bí đỏ hầm đậu phộng hoặc tim heo tiềm bài quy tỳ gồm có vị nhân sâm, bạch truật, phục thần, đương quy, hoàng kỳ, táo nhân, viễn chí, long nhãn mỗi vị 12g, mộc hương 6g, cam thảo 4g, đại táo 3 quả. Và có thể ăn các món khác chế biến từ hạt sen ngó sen, hoa lý, táo, nhãn, dâu, bơ, bí đỏ, mật ong, phấn hoa.
Nếu bụng đầy chậm tiêu: nên ăn vị bổ tiêu tốt nhất ăn lá mơ lông, rau tía tô, mùi, húng quế, tỏi, nghệ… các loại rau thơm, uống lá vối, vỏ quít…
Nếu đang bị đau VTV: tốt nhất nên ăn vị bổ dễ tiêu, trung hòa acid dịch vị như: bánh quy, bông lan, mật ong, phấn hoa, dầu thực vật và ăn cháo, súp, cơm mềm, thịt nạc, trứng, sữa. Nếu tiền sử có viêm loét dạ dày nên ăn vị giảm viêm loét như: bột nghệ mật ong, món bắp cải luộc ăn cả cái và nước, canh khoai tây cà rốt.
Đau VTV cần lưu ý kiêng các món kích thích tăng tiết acid dịch vị như: lạp xưởng, khô mực, dăm bông… các loại món ăn quá chua như: cam, chanh, xoài, me… Nếu do tỳ vị hư hàn: cữ lạnh chua đắng quá như: nước dừa, cam, bún ốc… Nếu do tỳ vị nhiệt: cữ ăn cay nóng như: tiêu, ớt, tỏi, cà phê, thuốc lá, trà đặc, thịt quay rán, chiên xào nhiều dầu mỡ.
Trên đây vừa là những món ăn vừa là những vị thuốc dễ kiếm, dễ chế biến, sử dụng hầu như không có tác dụng phụ.
Lương y MINH PHÚC