Sinh nở là hiện tượng sinh lý bình thường, đa số các trường hợp sẽ được thực hiện qua ngả âm đạo. Tuy nhiên, khi có những trở ngại trong thời gian chuyển dạ, để đảm bảo “mẹ tròn con vuông”, bác sĩ phải dùng đến phương pháp mổ lấy thai.
Mổ lấy thai trên người sống được thực hiện lần đầu tiên vào năm 1610 và sản phụ đó đã chết sau mổ 25 ngày. Đến nửa sau thể kỷ 19 thì tỷ lệ tử vong mẹ sau mổ thai vẫn còn rất cao, có đến 50-85% nguyên nhân do chảy máu và nhiễm trùng. Sau đó, nhờ vào những tiến bộ trong khoa học kỹ thuật mổ, phương pháp tiệt trùng, sự phát minh ra những loại kháng sinh cùng với sự phát triển của ngành gây mê hồi sức đã làm giảm nguy cơ tử vong do mổ lấy thai.
Vì sao ngày nay tỷ lệ mổ lấy thai gia tăng đáng kể?
Trong những năm gần đây, tỷ lệ sinh theo phương pháp mổ lấy thai gia tăng đáng kể , với rất nhiều nguyên nhân như sau:
- Số người sinh con đầu lòng tăng nhanh làm tăng nguy cơ sinh khó. - Sản phụ trên 35 tuổi sinh con đầu lòng cũng nhiều hơn. - Y học ngày càng hiện đại, nhờ vào máy đo nhịp tim, giúp phát hiện ra được nhiều trường hợp thai nhi bị suy thai và phải dùng đến phương pháp mổ lấy thai để an toàn cho trẻ. - Những trường hợp thai ngôi bất thường ngày càng nhiều, nhiều nhất là thai ngôi mỏng. - Mổ lấy thai xảy ra trong trường hợp bà mẹ đã có vết mổ cũ. Bác sĩ thường có khuynh hướng sẽ mổ lấy thai lập lại trong những lần mang thai tiếp theo. - Mổ theo yêu cầu của sản phụ và gia đình ở các bệnh viện tư. Một lý do tế nhị nữa là một số bác sĩ cũng có tâm lý thích mổ vì đỡ mất thời gian theo dõi chuyển dạ dài.
Những trường hợp nên mổ lấy thai
Ngày nay, việc mổ lấy thai là một kỹ thuật rất phổ biến. Tuy nhiên, vẫn có những nguy hiểm nhất định và có ảnh hưởng đến tương lai sản khoa của người mẹ. Vì vậy, bác sĩ điều trị bao giờ cũng cân nhắc rất kỹ lưỡng trước khi đưa ra quyết định mổ cho sản phụ, nhằm để an toàn sức khỏe cho cả mẹ và bé.
Khi bác sĩ quyết định mổ lấy thai thường rơi vào những trường hợp:
- Về phía sản phụ: do khung xương chậu hẹp hoặc lệch, dị dạng đường sinh dục, bất thường cơn tử cung, sinh khó do cổ tử cung có vết mổ cũ mà không có điều kiện để sinh ngã âm đạo, chuyển dạ kéo dài, dọa vỡ tử cung…
- Về phía thai nhi: do thai to, ngôi thai bất thường, thai suy, mạng sống của thai nhi trong tử cung bị đe dọa (vỡ ối, thai chậm tăng trưởng trong tử cung, thai quá ngày…)
- Về những phần phụ của thai: do sa dây rốn, nhau tiền đạo, nhau bong non…
Những bất lợi khi sinh mổ
Nhiều người lầm tưởng mổ lấy thai là an toàn tuyệt đối nhưng trên thực tế cho thấy tỷ lệ tử vong mẹ và tử vong chu sinh (hay còn được gọi là tử vong con trong vòng một tháng sau sinh) ở các trường hợp mổ lấy thai cao hơn so với các trường hợp sinh thường.
Nguyên nhân có thể là do tai biến xảy ra trong lúc gây mê, gây tê, do chảy máu, nhiễm trùng, tổn thương đường tiết niệu, do thuyên tắc mạch. Ngoài ra, sẹo trên tử cung có thể bị nứt trong những thai kỳ sau mà nếu không xử trí kịp thời có thể tử vong cả mẹ lẫn con, nhất là khi thời gian giữa hai lần mang thai quá gần (vết mổ mới chưa đầy 2 năm lại có thai lại)
Bên cạnh đó, những tai biến xa thường gặp là bệnh lạc nội mạc tử cung , dính ruột, tắc ruột cũng gây bất lợi cho cuộc sinh mổ. Còn một vấn đề khác cũng không kém phần quan trọng là so với trường hợp sinh thường, thời gian nằm viện của các sản phụ mổ lấy thai sẽ phải kéo dài hơn, tốn kém hơn và đau đớn nhiều hơn, sự chăm sóc, cho con bú cũng bị ảnh hưởng.
Nếu bạn có ý định sinh mổ
Trong khi chuyển dạ, do tình trạng quá đau, nhiều sản phụ thường yêu cầu để được sinh mổ để nhanh chóng thoát khỏi tình trạng hiện tại. Tuy nhiên, ngày nay với sự tiến bộ của gây mê hồi sức và kỹ thuật giảm đau trong sản khoa có thể khắc phục được những cơn đau khi sinh giúp các bà mẹ bình tĩnh chờ đợi sự ra đời của các thiên thần một cách tự nhiên nếu không có bất kỳ trở ngại nào khác. Các bà mẹ tuyệt đối không nên mê tín dị đoan vào tử vi, tướng số mà đặt yêu cầu sinh mổ với các bác sĩ một cách không cần thiết.
Thực tế đã có những trường hợp được chỉ định mổ lấy thai mà nếu được thực hiện ban ngày thì sự chuẩn bị cho ca mổ sẽ được tốt hơn với đầy đủ phương tiện cấp cứu, nhưng vì sản phụ và gia đình kiên quyết muốn mổ theo giờ nên phẫu thuật được thực hiện vào ban đêm. Và khi tai biến băng huyết xảy ra thì không có đủ máu để truyền vì việc tìm máu vào ban đêm là rất khó , hậu quả dẫn đến rối loạn đông máu làm cho bà mẹ tử vong.
Cần phải lưu ý rằng mổ lấy thai không phải là phương pháp an toàn tuyệt đối mà nó có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng lên sức khỏe của mẹ và con.
Hiện nay, phương pháp sinh thường, chuyển dạ tự nhiên thường được các bác sĩ tôn trọng. Không can thiệp phẫu thuật khi chưa có chỉ định của các thầy thuốc chuyên môn. Đây là điều có lợi cho sức khỏe sinh sản của các chị em phụ nữ. Vì sức khỏe của bà mẹ và thai nhi, không chỉ người thầy thuốc mà sản phụ cần phải có thái độ thận trọng, không nên lạm dụng việc mổ lấy thai. Chỉ dùng phương pháp này khi cuộc sinh đường âm đạo có nguy cơ ảnh hưởng đến mẹ, con hoặc cả hai. Cũng cần phải lưu ý rằng mổ lấy thai không phải là phương pháp an toàn tuyệt đối mà nó có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng lên sức khỏe của mẹ và con.
Do vậy, chỉ định mổ lấy thai đúng, hợp lý với kỹ thuật tốt sẽ hạn chế tối đa những hậu quả này và giúp cho tỷ lệ mổ lấy thai có thể giảm đi, đảm bảo được an toàn cho mẹ và con.
Tư vấn chuyên môn: TS.BS Vũ Thị Nhung (Nguyên Giám đốc Bệnh viện Hùng Vương)
