Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Nguyễn Mạnh Cường, đây là điều khoản rất được quan tâm trong quá trình xây dựng luật. Tuy nhiên, qua thảo luận, các đại biểu Quốc hội (ĐBQH) cho rằng đây là vấn đề mới, rất phức tạp.
Ông Cường cho biết, thực tế tài sản, thu nhập tăng thêm của cán bộ, công chức nói riêng và người dân nói chung trải qua nhiều thời kỳ khác nhau, hình thành từ nhiều nguồn khác nhau. Hiện nay, chúng ta cũng chưa kiểm soát được tài sản, thu nhập của người dân, kể cả công chức, viên chức và pháp luật chưa quy định đánh thuế đối với tài sản. Hệ thống thu thuế hay hệ thống đăng ký tài sản, đặc biệt việc thanh toán qua tài khoản của chúng ta còn chưa đáp ứng yêu cầu. Chúng ta cũng chưa đặt ra vấn đề thu thuế tài sản... Trong bối cảnh đó, việc xác định tính hợp lý của nguồn gốc một tài sản, thu nhập tăng thêm giải trình hợp lý hay không hợp lý để đánh thuế hoặc thu hồi là rất khó và rất phức tạp. Đây cũng là lần đầu tiên đặt vấn đề xử lý đối với loại tài sản, thu nhập này. Vì vậy, ý kiến các ĐBQH còn rất khác nhau nên Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho lấy phiếu xin ý kiến về các phương án giải quyết vấn đề này. Tuy nhiên, kết quả lấy phiếu cũng cho thấy ý kiến ĐBQH rất phân tán, nên chúng ta chưa đủ căn cứ, cơ sở để quy định. Với lý do này, trước mắt, việc xử lý tài sản, thu nhập tăng thêm giải trình không hợp lý về nguồn gốc được giữ như quy định của pháp luật hiện hành.
Theo đó, nếu cơ quan có thẩm quyền chứng minh được tài sản do tham nhũng mà có thì thu hồi hoặc tịch thu theo quy định của pháp luật tương ứng; nếu chứng minh được có dấu hiệu trốn thuế thì xử lý theo quy định của pháp luật về thuế.
Còn với tài sản tăng thêm giải trình không trung thực, phải xử lý nghiêm, người ứng cử phải loại khỏi danh sách, người được dự kiến bầu thì không được bầu, nếu trong quy hoạch phải loại ra khỏi quy hoạch, trường hợp khác xử lý theo quy định của Luật Công chức từ cảnh cáo trở lên.
Ông Cường cũng cho biết, lần này, Quốc hội đã sửa đổi cơ bản, toàn diện Luật Phòng, chống tham nhũng và nội dung sửa đổi cũng có rất nhiều điểm đổi mới quan trọng, đã được ĐBQH biểu quyết với tỷ lệ cao. Luật đã mở rộng phạm vi điều chỉnh phòng chống tham nhũng trong khu vực tư; khắc phục các bất cập của luật hiện hành như thanh toán qua tài khoản, vấn đề liên quan đến quà tặng, quy tắc ứng xử, kiểm soát xung đột lợi ích; luật cũng hoàn thiện một bước chế định kiểm soát tài sản, thu nhập; hệ thống cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập cũng được hoàn thiện một bước... “Nếu như luật hiện hành chỉ là minh bạch về tài sản thu nhập thì lần này chuyển sang chế định kiểm soát, trong đó, hệ thống các cơ quan kiểm soát tài sản thu nhập được kiện toàn chặt chẽ hơn, căn cơ hơn - qua đó, việc xác minh tài sản thu nhập sẽ chặt chẽ hơn quy định hiện nay. Ngoài ra, chúng ta bổ sung quy định liên quan xây dựng cơ sở dữ liệu về kiểm soát thu nhập, bổ sung các nội dung khác bảo đảm tính đồng bộ”, ông Cường nhấn mạnh.
Về việc bao giờ vấn đề xử lý tài sản không rõ nguồn gốc sẽ được xem xét, đưa vào luật, ông Nguyễn Mạnh Cường cho biết: Hiện các điều kiện chưa phù hợp để quy định. Khi nào đáp ứng đủ điều kiện sẽ xem xét giải quyết việc này... Không phải chúng ta bất lực, buông xuôi, mà trong bối cảnh hiện nay chưa kiểm soát được tài sản thu nhập, thanh toán tiền mặt còn phổ biến..., cần tiếp tục xem xét, có phương án xử lý cho phù hợp.