Trong phiên thảo luận tại tổ về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật hàng hải Việt Nam, nhiều Đại biểu Quốc hội bày tỏ sự đồng tình với việc sửa đổi, bổ sung các điều khoản trong Dự thảo luật. Dự thảo Luật lần này bao gồm 366 Điều áp dụng trong lĩnh vực hàng hải với việc bổ sung 108 Điều, sửa đổi 107 Điều từ Luật hàng hải năm 2005.
Đại biểu Trần Du Lịch, Đoàn Đại biểu Quốc hội TP HCM đồng tình với dự thảo luật khi đã từng bước tiếp cận được với các thông lệ quốc tế. Riêng trong quy định vận chuyển nội địa bằng đường biển phải được chuyên chở bằng tàu biển Việt Nam, vị đại biểu này đánh giá “rất phù hợp để áp dụng đối với thị trường vận tải hiện tại của Việt Nam”.
“Hiện nay việc vận chuyển hành khách và vận tải hàng hóa được thực hiện chủ yếu bằng đường bộ, trong khi toàn bộ tuyến đường biển đang bị bỏ ngỏ không được khai thác. Luật quy định điều này sẽ tạo động lực và tăng cường việc phát triển phương thức vận tải biển, điều này là hết sức cần thiết”, Đại biểu Trần Du Lịch nói.
Bổ sung phạm vi áp dụng luật
Chưa đồng tình với quy định về đối tượng áp dụng của Luật hàng hải đối với tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài liên quan đến hoạt động hàng hải tại Việt Nam, Đại biểu Trương Trọng Nghĩa, Đoạn Đại biểu Quốc hội TP HCM đề nghị bổ sung “hoạt động hàng hải tại Việt Nam và vùng biển của Việt Nam”.
Đại biểu Trương Trọng Nghĩa phân tích, theo tinh thần của Luật Biển đã thống nhất, bảo vệ quyền lợi của Việt Nam trên vùng biển của Việt Nam sẽ gồm có vùng đặc quyền và thềm lục địa. Do vậy, nếu chỉ áp dụng Luật trong phạm vi “tại Việt Nam” sẽ không bao gồm vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa.
“Nguyên tắc hoạt động hàng hải là phải bảo đảm bảo vệ lợi ích chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán. Lợi ích này sẽ phát sinh trên vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa. Do đó, nên bổ sung phạm vi áp dụng của luật để khi có tranh chấp, tòa án quốc tế, trọng tài quốc tế sẽ xử lý sẽ căn cứ vào điều luật này. Nếu chúng ta chỉ nói Luật áp dụng cho hoạt động hàng hải tại Việt Nam sẽ được hiểu là chỉ áp dụng trên lãnh thổ Việt Nam, không bao gồm vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa”, Đại biểu Trương Trọng Nghĩa chỉ rõ.
Kiến nghị bổ sung nghĩa vụ cũng như trách nhiệm của cơ quan đăng kiểm hàng hải, Đại biểu Nguyễn Ngọc Hòa, Đoàn Đại biểu Quốc hội TP HCM cho rằng, Luật không nêu cao được nghĩa vụ cũng như trách nhiệm của cơ quan đăng kiểm, điều này sẽ để lại hậu quả rất nặng nề. Do vậy, cần có quy định nâng cao cơ quan đăng kiểm về tổ chức thành lập, điều kiện thành lập, kĩ thuật đăng kiểm như thế nào, trách nhiệm ra sao cũng như hậu quả pháp lý của cơ quan này.
Đại biểu Nguyễn Ngọc Hòa cũng cho rằng, vấn đề cảng cạn thiết kế theo luật đọc rất khó hiểu. Luật có ý kiến đề nghị phải can thiệp đến vấn đề logistic nên cần có điều khoản quy định rõ để giải quyết những tranh chấp về vấn đề này. Cảng cạn hiện nay có tầm quan trọng trong việc đóng góp vào sự phát triển của hàng hải cũng như kinh tế của đất nước.
Đối với quy định tạm giữ tàu biển, Đại biểu Nguyễn Ngọc Hòa cho biết, nếu chỉ quy định như Điều 158 sẽ rất khó khăn trong việc thực hiện. Nếu chỉ quy định tàu biển bị tạm giữ nếu không đủ an toàn và an ninh hàng hải và phòng ngừa ô nhiễm môi trường sẽ rất khó thực thi.
“Những tàu nước ngoài vào cảng của Việt Nam sẽ không biết tàu nào không gây ô nhiễm bởi hàng loạt các hoạt động như rửa tàu, cạo tàu, thay dầu, xả rác thải… nhưng nếu chúng ta tạm giữ khi Luật chưa rõ ràng nhiều khả năng sẽ phải đền bù thiệt hại nặng nề cho các hãng tàu”, Đại biểu Nguyễn Ngọc Hòa chỉ rõ.
Đại biểu Nguyễn Ngọc Hòa còn cho biết, Dự thảo luật cũng quy định “các trường hợp khác theo quy định của pháp luật” là rất chung chung trong khi thực tế điều này thường xuyên xảy ra đối với việc bắt giữ tàu biển và khởi kiện tại tòa án.
Hiện nay, Luật Tố tụng dân sự đang đề cập đến việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời trước khởi kiện, trong đó có câu chuyện tạm giữ tàu biển và tàu bay. Phần lớn các Đại biểu Quốc hội không đồng tình về áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời trước khi khởi kiện. Do đó, đối với tàu biển, tàu bay cần có điều khoản riêng quy định.
“Hai doanh nghiệp kiện nhau, người ta muốn giữ tàu lại để đảm bảo tài sản trong quá trình tranh chấp. Hiện tòa án vẫn ra quyết định tạm giữ tàu biển đó với điều kiện cơ quan đề xuất phải chấp hành thủ tục rất rườm rà. Nếu Luật chỉ quy định chung chung hoặc quy định việc tạm giữ tàu biển khi lý do tạm giữ không sẽ không đảm bảo việc thực thi và còn có thể bị phạt rất nặng”, Đại biểu Nguyễn Ngọc Hòa nói.
