Trong điều trị tăng huyết áp người bệnh có thể dùng một loại thuốc hoặc dùng phối hợp từ hai loại thuốc trở lên rất phổ biến. Thực tế có quá nhiều loại thuốc để lựa chọn trong điều trị tăng huyết áp, vậy thuốc nào là hiệu quả nhất để điều trị chứng tăng huyết áp cho từng bệnh nhân. Đó là câu hỏi mà rất nhiều bệnh nhân tăng huyết áp quan tâm.
Các thuốc điều trị tăng huyết áp gồm: Thuốc lợi tiểu (hydrochlorothiazide, furosemide, spironolactone...), thuốc chẹn beta (acebutolol, atenolol, nadolol ), thuốc chẹn kênh canxi (amlodipine, diltiazem, nifedipine), thuốc ức chế men chuyển angiotensin - ACE (benazepril, captopril, enalapril), thuốc ức chế thụ thể angiotensin II -ARBs (candesartan, irbesartan, losartan...) và thuốc điều trị tăng huyết áp dạng kết hợp (kết hợp amiloride và hydrochlorothiazide; amlodipine và benazepril; atenolol và chlorthalidone...).
Các bước lựa chọn liệu pháp điều trị tối ưu
Các bác sĩ thường sử dụng một cách tiếp cận có hệ thống để lựa chọn liệu pháp tối ưu cho tăng huyết áp của từng bệnh nhân.
Bước 1: Đối với những người được chẩn đoán bị tăng huyết áp nhẹ hoặc trung bình, điều quan trọng là bắt đầu bằng những thay đổi lối sống đã được chứng minh giúp giảm huyết áp, bao gồm: Những thay đổi về chế độ ăn uống, hạn chế muối, tập thể dục thường xuyên và bỏ thuốc lá...
Bước 2: Nếu các biện pháp thay đổi lối sống không kiểm soát huyết áp đầy đủ sau vài tuần, thường là sau 1 tháng, bác sĩ có thể thêm liệu pháp điều trị bằng thuốc.
Thầy thuốc và người bệnh cần kiên trì lựa chọn liệu pháp điều trị tăng huyết áp tối ưu.
Liệu pháp đơn thuốc
Tức là chỉ sử dụng duy nhất một nhóm thuốc điều trị tăng huyết áp. Nếu bạn bị tăng huyết áp giai đoạn 1, khuyến cáo chung là bắt đầu bằng một loại thuốc duy nhất từ một trong năm loại thuốc nêu trên. Nói chung, các loại thuốc từ 5 loại thuốc nêu trên (ngoại trừ các thuốc chẹn bêta, thường ít hiệu quả hơn so với các loại thuốc còn lại) có xu hướng hoạt động tốt như nhau trong việc kiểm soát chứng tăng huyết áp. Cụ thể, cơ hội là 50-50 cho bất kỳ loại thuốc cụ thể nào trong các loại thuốc nêu trên ở bất kỳ người nào có tăng huyết áp giai đoạn 1.
Tuy nhiên, các cá nhân sẽ phản ứng khá khác nhau với những loại thuốc này. Nhìn chung, không có cách nào để dự đoán người nào sẽ đáp ứng tốt với loại thuốc nào. Vì vậy, bác sĩ và bệnh nhân phải tiếp cận thử nghiệm và tìm ra thuốc phù hợp nhất. Trong liệu pháp điều trị thuốc đơn chất đầu tiên hầu hết các bác sĩ khuyên bạn nên bắt đầu hoặc với thuốc lợi tiểu thiazide (thường là chlorthalidone hoặc hydrochlorothiazide), thuốc chẹn kênh canxi có tác dụng kéo dài, hoặc thuốc ức chế men chuyển ACE. Thuốc ức chế thụ thể angiotensin ARB thường được coi là thuốc thay thế cho thuốc ức chế men chuyển ACE và thường chỉ được sử dụng khi thuốc ức chế men chuyển ACE dung nạp kém.
Thuốc chẹn bêta thường ít được lựa chọn cho liệu pháp dùng đơn thuốc và thường chỉ được sử dụng nếu có lý do khác để sử dụng thuốc chẹn bêta, như nhu cầu điều trị đau thắt ngực hoặc suy tim hoặc kiểm soát nhịp tim ở người bị rung nhĩ.
Khi cố gắng tìm ra liệu pháp đơn thuốc hiệu quả, các bác sĩ thường bắt đầu với liều thấp. Bác sĩ có thể quyết định tăng liều một chút nếu liều ban đầu là không hiệu quả. Thực tế điều trị cho thấy, nếu một loại thuốc không hiệu quả ở liều tương đối thấp, khuyến cáo nên chuyển sang liều thấp của một loại thuốc khác. Kết quả cho thấy khoảng 80% người bị tăng huyết áp giai đoạn 1 có thể được điều trị hiệu quả bằng một loại thuốc tăng huyết áp duy nhất.
Liệu pháp kết hợp thuốc
Sử dụng nhiều hơn một loại thuốc để điều trị tăng huyết áp là cần thiết trong hai điều kiện: Đầu tiên, liệu pháp phối hợp thuốc được sử dụng ở những người bị tăng huyết áp giai đoạn 1 và có ít nhất 2 hoặc 3 lần không thành công đã được thực hiện điều trị huyết áp bằng liệu pháp đơn thuốc. Thứ hai, điều trị bằng thuốc kết hợp được sử dụng ở những người bị tăng huyết áp giai đoạn 2. Điều trị bằng thuốc đơn duy nhất là không thể hiệu quả ở những người này.
Các thử nghiệm cho thấy rằng kết quả lâm sàng được cải thiện nhiều nhất với liệu pháp phối hợp khi sử dụng chất ức chế canxi tác dụng kéo dài cùng với thuốc ức chế men chuyển ACE hoặc ARB. Vì vậy, ngày nay hầu hết các bác sĩ thường thử kết hợp kiểu này trước.
Nếu huyết áp vẫn không được kiểm soát tốt bằng liệu pháp phối hợp thuốc chẹn canxi cộng với thuốc ACE hoặc ARB, thì thuốc lợi tiểu thiazide thường sẽ được thêm vào làm thuốc thứ ba. Và nếu sự kết hợp vừa nêu vẫn không kiểm soát được huyết áp, một loại thuốc thứ tư thường là spironolactone, một thuốc lợi tiểu không phải thiazide có thể được thêm vào. Thực tế cho thấy đại đa số bệnh nhân tăng huyết áp sẽ đạt được điều trị thành công trước khi thêm một loại thuốc thứ ba hoặc thứ tư.