Nguyên nhân và những dấu hiệu khi bị gan nhiễm mỡ
Gan nhiễm mỡ là tình trạng mỡ tích tụ bên trong và bao quanh gan lớn hơn 5% trọng lượng cơ thể tế bào gan. Bệnh gan nhiễm mỡ có thể gặp ở mọi lứa tuổi, kể cả trẻ em nhưng hay gặp nhất ở tuổi trung niên quá cân hay béo phì và những người bị bệnh tiểu đường, những người có nồng độ cholesterol và triglyceride cao. Nguyên nhân gây bệnh gan nhiễm mỡ là do uống nhiều rượu dẫn đến rối loạn chức năng gan; Thừa cân, tiểu đường dẫn đến oxy hóa acid béo ở gan; Sử dụng thuốc độc chất dẫn đến tế bào gan bị hủy hoại.
Giai đoạn đầu: vì tình trạng lắng đọng mỡ gan xảy ra từ từ nên giai đoạn đầu đa phần đều không có dấu hiệu rõ rệt. Chỉ khi đi siêu âm, xét nghiệm máu hoặc chụp cắt lớp mới phát hiện được. Tuy nhiên, một số trường hợp gan nhiễm mỡ có thể gặp các dấu hiệu như: mệt mỏi, đau tức hoặc nặng vùng gan.
Giai đoạn sau: sẽ có các dấu hiệu: đau bụng, vàng da, nôn và buồn nôn. Lúc này, bệnh gan nhiễm mỡ đã tiến triển nặng và quá trình điều trị bệnh sẽ khó khăn hơn.
10 - 25% gan nhiễm mỡ có thể tiến triển đến xơ gan và tử vong. Điều này hẳn có ý nghĩa rất lớn cho những ai mong muốn có một cuộc sống khỏe mạnh và lâu dài. Để làm chậm tiến triển của bệnh ảnh hưởng đến hoạt động của gan, chế độ ăn phù hợp và giữ cân nặng hợp lý là cần thiết. Dưới đây là một chế độ dinh dưỡng lành mạnh có thể giúp đối phó với căn bệnh này.
Canh rau ngót nấu thịt nạc là món ăn phù hợp cho người bệnh gan nhiễm mỡ.
Chế độ ăn uống nên chọn
Thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp (GI): ngũ cốc thô, trái cây ít ngọt và giàu chất xơ, rau, đậu.
Sử dụng lượng đạm vừa đủ (không thiếu và không dư): chọn cá, gia cầm bỏ da, thịt nạc, sữa không béo, phô mai không béo. Nên ăn chất đạm vừa phải 1g/kg cân nặng/ngày)
Nên giảm cân từ từ sẽ giảm tình trạng mỡ bao quanh gan (không nên giảm cân quá mức vì có thể gây nguy hiểm).
Tăng cường lượng rau, trái cây (mỗi ngày mỗi người nên ăn tối thiểu 300g rau xanh, 200g quả chín tươi). Một số thực phẩm được xem là thuốc có tác dụng giảm mỡ như dầu đậu nành, đậu Hà Lan, cà chua tươi chín, ớt vàng, rau ngót, rau cần tây, diếp cá, tỏi, bắp chuối, chanh, cam, quýt, bưởi, táo chín... Các vitamin tan trong dầu mỡ như vitamin A, E có trong các thực phẩm đó giúp phục hồi và đỡ bị rối loạn chuyển hóa thêm nữa từ các bệnh lý của gan hay nhiễm mỡ của gan.
Ngoài ra người bị gan nhiễm mỡ nên chọn các loại nước uống có lợi cho gan như atiso, trà nụ vối, trà xanh, hoa hòe...
Các thực phẩm cần hạn chế
Các thực phẩm giàu cholesterol như các loại phủ tạng động vật, da động vật, lòng đỏ trứng. Hạn chế chất béo, mỡ động vật, ưu tiên chọn dầu thực vật (trừ dầu dừa). Người bị gan nhiễm mỡ cần hạn chế lipid, mỡ. Tuy nhiên không nên kiêng khem tuyệt đối mỡ vì chất dinh dưỡng nào cũng cần cho cơ thể. Cấu tạo cơ thể phải có mỡ để chuyển hóa các chất trong cơ thể, bình thường con người cần 1g lipid/1kg thể trọng.Người bệnh gan nhiễm mỡ cần chú ý giảm mỡ động vật tăng dầu thực vật, chuyển sang mỡ dễ hấp thu hơn như ở trong cá.
Các thực phẩm cay nóng như gừng, tỏi, ớt, hồ tiêu, cà phê.
Tránh tối đa rượu bia, tốt nhất là không nên uống.
Cách chế biến thức ăn phù hợp cho bệnh lý gan nhiễm mỡ
Hạn chế sử dụng các nguyên liệu như bơ, mỡ, dầu, mayonaise và magarine trong thực đơn. Hạn chế chất béo và cholesterol trong thực phẩm bằng cách lọc bỏ mỡ, da từ thịt và gia cầm; gạn bỏ nước béo khi nấu súp, canh. Cách chế biến hạn chế tối đa chất béo là nướng, hấp, trụng và luộc.
Lời khuyên của bác sĩ
Song song với chọn thực phẩm phù hợp cho bệnh gan nhiễm mỡ, điều chỉnh lối sống đóng vai trò vô cùng quan trọng trong gan nhiễm mỡ như tập thể dục đều đặn, điều chỉnh cân nặng về mức cho phép. Cần tập luyện thể dục thể thao hợp lý để giữ cân nặng ở mức chuẩn. Nên dành khoảng 30 phút để tập aerobic mỗi ngày, đi bộ hoặc đi xe đạp. Đối với người muốn giảm cân cần tập từ 60-90 phút/ngày. Ngoài ra, nên kiểm tra sức khỏe định kỳ, và lưu ý xét nghiệm men gan và các xét nhiệm đánh giá chức năng gan để xử lý kịp thời các biến chứng do gan nhiễm mỡ gây ra.
