Hiện nay, số lượng người bệnh suy thận mạn tính ngày càng gia tăng tương ứng với tỷ lệ gia tăng của những bệnh lý được xem là nguyên nhân dẫn đến suy thận mạn tính như bệnh huyết áp, bệnh tim mạch và đái tháo đường. Hiện nay, tại nước ta, ước tính khoảng hơn 80.000 người bệnh suy thận mạn tính, trong đó có khoảng 10 – 12% số người bệnh suy thận mạn tính giai đoạn cuối được áp dụng các phương pháp điều trị thay thế thận.
Có 3 phương pháp điều trị thay thế thận: chạy thận nhân tạo (TNT), lọc màng bụng (LMB) và ghép thận. Trong số đó, TNT và ghép thận là các kỹ thuật y học chuyên sâu phải thực hiện ở các bệnh viện có năng lực chuyên môn giỏi, có trang thiết bị y tế hiện đại (chưa kể đến việc rất thiếu thận người cho để ghép) và quá trình điều trị rất tốn kém về kinh phí.
Chu trình lọc màng bụng cho bệnh nhân suy thận mạn.
LMB (hay còn gọi là thẩm phân phúc mạc) là phương pháp sử dụng màng bụng của người bệnh làm màng lọc thay thế cho thận suy, để lọc các chất chuyển hóa, nước, điện giải ra khỏi cơ thể người bệnh và giúp cân bằng nội môi. Ngoài việc triển khai LMB cấp cứu tại bệnh viện trong một số trường hợp, ngày nay, thực hiện LMB liên tục ngoại trú (LMB tại nhà) được áp dụng cho người bệnh suy thận mạn tính.
LMB liên tục ngoại trú là một trong những phương pháp điều trị thay thế thận cho người bệnh suy thận mạn tính giai đoạn cuối được thực hiện tại Việt Nam từ năm 1998 và từ năm 2004 khi Công ty Baxter phát minh túi lọc dịch đôi (rất thuận tiện cho LMB) thì có nhiều bệnh viện thành lập trung tâm LMB hơn. Hiện nay, cả nước có 28 bệnh viện thành lập trung tâm LMB để hướng dẫn người bệnh thực hiện kỹ thuật này. Phương pháp này được người bệnh tự thực hiện tại nhà mỗi ngày theo chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ điều trị.
Để đáp ứng yêu cầu thực tiễn, ngày 08/08/2013, Bộ Y tế đã ban hành Quy trình kỹ thuật LMB tại Quyết định số 2874/QĐ-BYT. Quy trình Kỹ thuật LMB do Bộ Y tế ban hành được áp dụng cho tất cả các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có đủ điều kiện thực hiện theo quy định hiện hành.
Nhằm phát triển và nhân rộng kỹ thuật LMB ở nước ta, trong đó chú trọng LMB liên tục ngoại trú, ngày 6/12/2013, tại TP. Hồ Chí Minh, Cục Quản lý Khám chữa bệnh tổ chức tập huấn về kỹ thuật LMB cho các bác sĩ chuyên khoa nội, thận các tỉnh phí Nam. Tập huấn này nhằm cập nhật kiến thức về kỹ thuật LMB cho các bác sĩ chuyên khoa nội, thận tiết niệu, trên cơ sở đó, các thầy thuốc có thêm giải pháp điều trị để lựa chọn phù hợp với từng người bệnh suy thận mạn tính, góp phần giúp người bệnh có chất lượng cuộc sống tốt hơn ngay tại nhà, tại cộng đồng.
Theo báo cáo của BSCKII. Châu Thị Kim Liên (Bệnh viện Chợ Rẫy) và BSCKII Tạ Thị Phương Dung (BV Nhân dân 115 TP. Hồ Chí Minh) thì phương pháp LMB liên tục là một giải pháp phù hợp không chỉ giúp giảm quá tải ở các bệnh viện tuyến trung ương, tuyến cuối mà còn là giải pháp giúp cho người bệnh suy thận mạn giai đoạn cuối có cơ hội lọc máu không lệ thuộc bệnh viện và vẫn có thể tiếp tục duy trì công việc, học tập, tiếp tục tạo ra những lợi ích giá trị kép về kinh tế cho người bệnh, gia đình họ và xã hội. Nghiên cứu của BS. Phan Văn Báu (BV 115, TP.HCM) và PGS.TS. Phạm Huy Tuấn Kiệt (Trường ĐH Y Hà Nội) kết luận, người bệnh sử dụng phương pháp LMB liên tục ngoại trú có chi phí thấp hơn nhiều so với phương pháp thận nhân tạo: tổng chi phí từ phía người bệnh 1 tháng là khoảng 5 triệu đồng nếu LMB so với 9 triệu nếu TNT; tổng chi phí từ phía bệnh viện là 13 triệu (LMB) so với 20 triệu (TNT); Mức độ hài lòng của người bệnh, điểm tổng hợp về sức khỏe thể chất và tinh thần của người bệnh LMB và người bệnh TNT là tương đương. Các tác giả khuyến nghị Bộ Y tế có chính sách khuyến khích và quy định LMB là phương thức điều trị ban đầu và bắt buộc cho bệnh nhân suy thận mạn tính giai đoạn cuối.
Kết thúc tập huấn, Cục Quản lý Khám, chữa bệnh đã đề nghị các bệnh viện căn cứ vào yêu cầu LMB của người bệnh tại địa phương để khẩn trương triển khai kỹ thuật LMB, các bác sĩ đã tham gia tập huấn là hạt nhân giới thiệu, tập huấn cho các bác sĩ, thầy thuốc khác trong bệnh viện để nhiều người hiểu và chỉ định, áp dụng tốt kỹ thuật này.
TS. Trần Quý Tường