Sự biến đổi nhanh chóng của các chủng virus cúm có thể làm cho vắc xin cúm mùa không có khả năng bảo vệ chống lại tác nhân gây bệnh đã thay đổi này.
Mỗi năm ghi nhận từ 1,5 triệu-1,8 triệu ca cúm các chủng
Theo Cục Y tế dự phòng, Việt Nam là một trong những nước có sự lưu hành các chủng virus cúm mạnh mẽ như cúm H1N1, H2N2, H3N2, H5N1, H7N9, H5N6, H9N2, H5N2, H5N3, và H5N8…
Kết quả giám sát trên người của Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương và Viện Pasteur TPHCM cho thấy, trong hai tháng đầu năm 2015 chủng virus cúm A(H3) là chủng lưu hành chủ yếu chiếm 77,8%, tiếp đó là chủng virus cúm A(H1N1) và cúm B cùng chiếm 11,1%. Trong khi đó năm 2014, cúm B lưu hành chủ yếu với tỷ lệ chiếm 59%, tiếp đó là cúm A(H3) với tỷ lệ 28%, cúm A(H1N1) với tỷ lệ 13%.
Theo PGS.TS Trần Đắc Phu- Cục trưởng Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế, đây là sự thay đổi mang tính thường xuyên trong số các chủng virus cúm mùa. Hiện chưa phát hiện chủng virus cúm mới cũng như sự đột biến làm tăng độc tính hay gây kháng thuốc ở các chủng virus cúm lưu hành trên người tại Việt Nam.
Theo ước tính của Tổ chức y tế thế giới, hàng năm có khoảng 5-10% người lớn trưởng thành và khoảng 20-30% trẻ em bị nhiễm bệnh cúm mùa, trong đó có 3 triệu đến 5 triệu trường hợp có diễn biến nặng và khoảng 250 đến 500 nghìn người tử vong. Tại Việt Nam, hàng năm ghi nhận khoảng 1,5 triệu đến 1,8 triệu trường hợp mắc hội chứng cúm và nguyên nhân chủ yếu do các chủng virus cúm A(H3N2), cúm A(H1N1) và cúm B gây nên. Bệnh ghi nhận quanh năm và nhiều hơn vào mùa đông xuân
Trong khi đó, trong tháng 2/2015 đã ghi nhận ổ dịch cúm A/H5N1 ở đàn gia cầm tại ấp 1, xã Đại Hải, huyện Kế Sách, tỉnh Sóc Trăng. Trong năm 2014, Việt Nam cũng đã ghi nhận 2 trường hợp mắc và tử vong do cúm A/H5N1 tại Bình Phước, Đồng Tháp, nâng tổng số người mắc cúm A/H5N1 tại Việt Nam từ năm 2003 lên 127 trường hợp mắc, trong đó có 64 trường hợp tử vong. Như vậy cho thấy tỷ lệ tử vong ở người mắc cúm A/H5N1 là rất cao.
Nỗi lo đại dịch cúm?
Theo đánh giá mới nhất của Tổ chức Y tế thế giới từ cuối năm 2003 đến tháng 1/2015, thế giới đã ghi nhận hơn 700 trường hợp nhiễm chủng cúm A/H5N1 tại 16 quốc gia, trong đó có 428 ca tử vong (chiếm 55%). Trong 2 năm qua, đã liên tiếp phát hiện các chủng cúm mới như H5N2, H5N3, H5N6 và H5N8, H7N9, H9N2... Riêng ở Trung Quốc, ngày 10/3 đã ghi nhận thêm 59 ca nhiễm cúm A/H7N9, rong đó có 17 trường hợp tử vong, nâng tổng số ca nhiễm cúm này tại Trung Quốc lên 628 ca; ngoài ra Trung Quốc cũng ghi nhận chủng virus cúm H9N2 - virus đóng vai trò quan trọng trong việc kết hợp các gien cho các virus H5N1 và H7N9.
Theo đánh giá vào tháng 2/2015 của Tổ chức y tế thế giới, sự xuất hiện liên tục các chủng virus cúm mới và đặc tính biến đổi thường xuyên của các chủng virus cúm là rất đáng quan tâm và chủng virus cúm A/H5 là mối đe dọa rõ ràng nhất cho sức khỏe con người.
Về vấn đề này, PGS.TS Trần Đắc Phu đưa ra thông tin, theo thông báo của Tổ chức y tế thế giới, sự gia tăng gần đây của virus gây bệnh mới nổi như một dấu hiệu cho thấy các virus cúm cùng lưu hành đang nhanh chóng trao đổi vật liệu di truyền để tạo thành nhiều chủng mới.
Các nhà khoa học lo ngại sự xuất hiện của rất nhiều bệnh cúm mới đã tạo ra một nguồn gien đa dạng tạo nên những biến đổi đặc biệt do sự trao đổi gien giữa các chủng virus cúm khác nhau. Đặc biệt, sự biến đổi nhanh chóng của các chủng virus cúm có thể làm cho vắc xin cúm mùa không có khả năng bảo vệ chống lại tác nhân gây bệnh đã thay đổi này.
Các chuyên của Tổ chức y tế thế giới phân tích kể từ tháng 2/2014, các đặc điểm về kháng nguyên và kháng thể của virus cúm mùa H3N2 thay đổi đáng kể, làm cho vắc xin không có khả năng bảo vệ chống lại virus. Điều này có thể đẩy thế giới và Việt Nam đứng trước nguy cơ xảy ra đại dịch cúm nguy hiểm rất cao.
“Theo thống kê, một số lượng lớn các trường hợp nhiễm virus có tiền sử phơi nhiễm với gia cầm sống hoặc môi trường bị ô nhiễm, kể cả chợ gia cầm sống”, ông Trần Đắc Phu cho biết.
Các chuyên gia đang lo ngại vắc xin cúm mùa không còn khả năng bảo vệ chống lại
tác nhân gây bệnh cúm đã thay đổi
Để phòng chống các loại dịch cúm đang có nguy cơ bùng phát, Bộ Y tế chỉ đạo các địa phương tăng cường chủ động giám sát, phát hiện sớm ca bệnh, ổ dịch. … Bộ Y tế cũng đã triển khai hệ thống giám sát cúm trọng điểm quốc gia và đã thiết lập hai trung tâm cúm quốc gia tại Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, Viện Pasteur TP Hồ Chí Minh. Đến nay hai trung tâm cúm quốc gia này đều có khả năng xét nghiệm các chủng virus cúm.
Bên cạnh đó, văn phòng đáp ứng tình huống khẩn cấp phòng chống dịch bệnh của Bộ Y tế (Văn phòng EOC) đã được yêu cầu tăng cường theo dõi, giám sát dịch bệnh trong nước, quốc tế, kịp thời tiếp nhận, chia sẻ thông tin với các tổ chức quốc tế cũng như các đơn vị liên quan trong nước để nhanh chóng cảnh báo về những nguy cơ dịch bệnh và tổ chức các hoạt động đáp ứng một cách nhanh nhất.
Để chủ động phòng chống cúm mùa, Bộ Y tế khuyến cáo người dân thực hiện tốt các nội dung sau:
1. Đảm bảo vệ sinh cá nhân, che miệng khi hắt hơi, thường xuyên rửa tay với xà phòng, vệ sinh mũi, họng hàng ngày bằng nước muối.
2. Giữ ấm cơ thể, ăn uống đủ chất để nâng cao thể trạng.
3. Tiêm vắc xin cúm mùa phòng bệnh.
4. Hạn chế tiếp xúc với bệnh nhân cúm hoặc các trường hợp nghi ngờ mắc bệnh khi không cần thiết.
Thái Bình
5. Khi có triệu chứng ho, sốt, sổ mũi, đau đầu, mệt mỏi cần đến ngay cơ sở y tế để được khám, xử trí kịp thời.
