Làng quê xưa kia như một pháo đài xanh bảo vệ cộng đồng dân cư trong vỏ bọc kinh tế khép kín với những vốn văn hóa cổ truyền nhiều khi đến mức bảo thủ trì trệ. Nhưng rồi thời cuộc đổi thay... Ban đầu, làng quê hơi xao động nhưng rồi ngoan ngoãn cúi đầu trước cơn lốc đô thị hóa. Trâu bò bị bán hết hoặc giết thịt bởi làm gì còn cỏ ngoài đồng mà ăn. Cây lúa, cây ngô thân thuộc bao đời là vậy nay thành xa lạ trong đời sống thường nhật của người dân. Được đền bù, người nông dân sung sướng bởi chưa bao giờ tiền đến với mình nhanh và nhiều như vậy. Thế là hùa nhau đập nhà ngói, chặt cây mít để xây nhà ống như người trên phố… Vậy là làng biến thành phố!
 Ảnh minh họa (nguồn Internet). |
Vậy là làng quê không thể khước từ trước sự cám dỗ của chốn phồn hoa đô thị. Cái mới, cái lạ bao giờ cũng tạo sức hút và cả sự mê hoặc. Từ ngày gọi là phố, ôtô ra vào tấp nập. Các nhà máy nhả khói suốt ngày đêm. Dòng sông quê vốn hiền hòa, nay nước đang chuyển từ xanh sang đen và bốc thứ mùi công nghiệp. Nhiều người béo tốt, son phấn đắt tiền, vàng bạc đầy cổ, cưỡi xe SH, @ chạy vè vè quanh làng “cò đất”. Trước anh em vô tư cho nhau cả sào, nay chém nhau vì vài mét đất. Trước bờ ao, bụi chuối chẳng thèm để ý, nay thành lô, thành thửa tính bằng cây với chỉ. Trong làng, tiếng chó sủa mất dần, chẳng thấy tiếng gà gáy lúc buổi sớm, karaoke nhức óc suốt đêm, rồi cả những âm thanh ồn ào cợt nhả, tạp âm nhưng cũng là tạp văn hóa. Trẻ con đua nhau chơi game, đứa choai choai đã thích mát-xa, gội đầu thư giãn. Nông dân rỗi việc uống chè, hút thuốc lào chán thì rủ rê nhau chơi bài… Vậy là làng ngày càng giống phố!
…Nhiều người mơ “bao giờ cho đến ngày xưa”, nhưng ngày xưa không trở lại. Một số nhà khoa học có lương tâm thì luôn trăn trở giữa phát huy và bảo tồn. Người cố hương thì thèm tiếc quá khứ và tuổi thơ. Nhìn chung họ đang bất lực nhìn làng quê trở mình biến đổi không theo ý họ mà theo ý của quy hoạch, của thị trường và của đồng tiền. Làng xưa, nay còn trơ lại mỗi mái đình rêu phong mà dân sợ không dám phá, nó cô đơn và lạc lõng giữa dòng người hối hả xô bồ. Làng nay đã đổi tên, song vẫn chỉ là nơi ở của nông dân mất đất, thực chất phố vẫn chỉ là cái làng mới, bởi ở đó không có tâm lý thị dân. Kết cục, sau khi mất đi nhiều thứ mong tìm kiếm sự đổi thay, về mặt văn hóa, tư tưởng ở buổi ban đầu của sự chuyển dịch ấy…, phố cũng vẫn lại là làng!
ThS.NGÔ ĐỒNG