Tình trạng một số bác sĩ tay nghề cao ở bệnh viện (BV) công chuyển sang BV tư chưa đến mức báo động, nhưng vẫn đây đó xuất hiện đang phản ánh phần nào những khó khăn mà ngành y tế phải đối mặt, cũng như những áp lực từ thu nhập, công việc, môi trường mà các y, bác sĩ ngày ngày gánh vác...
“Chuyển nhượng” bác sĩ như cầu thủ
Năm 2016, BS. Phan Xuân Khoa (SN 1991) về làm việc tại BVĐK tỉnh Quảng Nam theo chính sách thu hút nhân tài của UBND tỉnh. Trong hợp đồng, BS. Khoa cam kết làm việc tại BV này trong 12 năm, được nhận số tiền hỗ trợ của tỉnh theo chính sách là 350 triệu đồng (250 triệu là tiền ưu đãi tốt nghiệp đại học loại giỏi và 100 triệu đồng hỗ trợ mua đất làm nhà ở), đồng thời còn được cử đi học chuyên khoa định hướng về gây mê phẫu thuật tại TP.HCM... Theo cam kết, nếu bác sĩ đơn phương chấm dứt hợp đồng sẽ phải bồi thường gấp đôi, nhưng điều đó không đủ giữ chân anh.
Thu nhập, môi trường và áp lực là nguyên nhân khiến nhiều bác sĩ rời BV công.
Nằm sát Quảng Nam là Đà Nẵng, trong “cơn lốc” BV tư vừa thành lập, cũng đã kịp “hút” tổng cộng 48 cán bộ y tế, trong đó có 23 bác sĩ từ các BV công ra đi. Xa hơn về phía Nam, tình trạng này còn mạnh hơn. Chẳng hạn, tại Đồng Nai, năm 2016, có 65 bác sĩ xin rút khỏi các BV công. 6 tháng đầu năm 2017, tiếp tục có thêm 38 bác sĩ làm đơn xin nghỉ việc, trong đó có 16 bác sĩ chuyên khoa I, số còn lại là các trưởng hoặc phó khoa.
Không chỉ những tỉnh thành nhỏ, ngay cả ở những thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM, thậm chí ở các BV tuyến Trung ương, cũng không tránh khỏi tình trạng “thất thoát” bác sĩ ra ngoài làm tư. Tại các BV đặc thù như BV Tâm thần Hà Nội, BV 09 hay các BV y học cổ truyền, việc tuyển dụng bác sĩ vốn đã khó, việc giữ được bác sĩ giỏi càng khó khăn hơn. Thậm chí BV Tâm thần Hà Nội từng có giai đoạn vài năm liền không tuyển thêm được bác sĩ nào.
“Ngả mũ” khi tư nhân “vung tay”
BS. Ngô Đức Tuấn - Giám đốc BVĐK Đồng Nai phân tích về nguyên nhân “thất thoát” bác sĩ giỏi là bởi, bác sĩ mới ra trường làm ở BVĐK Đồng Nai thu nhập một tháng được 7 triệu đồng, trong khi ở các BV và phòng khám tư có thể trả gấp đôi hoặc gấp 3 con số đó. Đây là lý do nhiều bác sĩ không cưỡng lại được sức hấp dẫn về thu nhập nói trên.
Đặc biệt hơn, vì “khát” bác sĩ giỏi, nhiều BV và phòng khám tư còn chấp nhận bỏ tiền ra để đền bù giúp cho bác sĩ, giải phóng hợp đồng giống như chuyển nhượng cầu thủ vậy. Còn đối với bác sĩ giỏi, có tiếng hoặc những trưởng, phó khoa và lãnh đạo thì có thể thỏa thuận mức lương tùy theo trình độ chuyên môn, có bác sĩ được trả tiền lương, thù lao cả trăm triệu đồng/tháng là bình thường.
Theo TS. Phan Huy Anh Vũ - Phó Giám đốc Sở Y tế Đồng Nai, trong khi tại BV dù có nỗ lực lắm cũng chỉ có thể trả cho bác sĩ có thâm niên 10-12 năm từ 15-18 triệu đồng/tháng; bác sĩ mới ra trường khoảng 5 triệu đồng/tháng, thì các cơ sở y tế tư nhân “vung tay” từ 30-80 triệu đồng/tháng, trách sao họ không bị cám dỗ.
Tuy nhiên, ông Phạm An Hùng - Giám đốc BVĐK tỉnh Lào Cai nhìn nhận hơi khác. Ông cho biết, chế độ đãi ngộ cao không hẳn sẽ thu hút được bác sĩ giỏi, mà còn là môi trường làm việc. Từ đầu năm đến nay, BV Lào Cai đã xuất hiện tình trạng một số bác sĩ sau khi được cử về Hà Nội học nâng cao tay nghề đã “một đi không trở lại”. Các bác sĩ này sẵn sàng chi trả tới 300 triệu đồng để “đền bù” tiền ăn học, trách nhiệm cho BV để về BV Trung ương. Thậm chí nhiều người còn từ chối nhận đãi ngộ để về sau “dễ ăn dễ nói”.
TS. Nguyễn Huy Quang, Vụ trưởng Vụ Pháp chế - Bộ Y tế cho rằng, việc bác sĩ BV công xin nghỉ việc để ra ngoài làm tư chỉ là hiện tượng cục bộ và chưa đến mức lo ngại. Tình trạng này chỉ xảy ra ở giai đoạn đầu của mở rộng xã hội hóa y tế, khi bộ phận y tế tư nhân này đi vào ổn định thì sẽ chấm dứt. Hơn nữa, tuy môi trường làm việc ở BV công có thể không đem lại cho bác sĩ mức thu nhập cao như làm ở BV tư nhưng họ có nhiều cơ hội để học tập, nâng cao tay nghề và khẳng định được thương hiệu của mình. Ngoài ra, về lâu dài để hạn chế được tình trạng “hao hụt” nhân tài trong BV công thì bắt buộc phải đổi mới cơ chế hoạt động của các cơ sở y tế công lập theo hướng tự chủ, công khai, minh bạch, bảo đảm cung cấp dịch vụ y tế công bằng, chất lượng, hiệu quả, vừa giúp nâng cao đời sống cán bộ nhân viên y tế mà người bệnh cũng được thụ hưởng dịch vụ tốt hơn.