Lam Kinh - Điểm tụ hội và khám phá

Năm nay, tỉnh Thanh Hóa tổ chức lễ đón nhận bằng công nhận di tích quốc gia đặc biệt gắn với kỷ niệm 595 năm khởi nghĩa Lam Sơn và 580 năm ngày mất Anh hùng dân tộc Lê Lợi từ ngày 24 - 26/9 (tức từ 20 - 22/8 âm lịch), chính lễ tổ chức vào sáng ngày 26/9 tại sân chính điện Lam Kinh.

Sau khi cuộc khởi nghĩa Lam Sơn thắng lợi, Bình Định vương Lê Lợi lên ngôi Hoàng đế, lấy niên hiệu là Thuận Thiên năm thứ nhất (1428); đặt quốc đô tại Thăng Long gọi là Đông Kinh; đồng thời chủ trương xây dựng ở quê hương Lam Sơn một khu kinh thành thứ hai gọi là Lam Kinh. Thăng trầm cùng lịch sử dân tộc, gần 600 năm hiện tồn trong điều kiện khí hậu thời tiết khắc nghiệt, Lam Kinh chỉ còn lưu giữ được những giá trị nguyên gốc dưới lòng đất, phần lớn những công trình kiến trúc thời Hậu Lê được xây dựng ở Tây Kinh không còn tồn tại trên mặt đất. Ngay nhà bia che bia Vĩnh Lăng, nội dung bia khắc ghi về quê hương, gia tộc, thân thế và sự nghiệp của vua Lê Thái Tổ cũng mới được xây dựng vào năm 1961.

 

Ngày 22/10/1994, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định 609/QĐ-TTg phê duyệt dự án quy hoạch tổng thể về tu bổ, phục hồi và tôn tạo khu di tích lịch sử Lam Kinh. Từ đây, nhiều nhóm giải pháp được thực thi nhằm bảo lưu tính nguyên gốc, từng bước phục hồi, tôn tạo, phát huy giá trị của quần thể di tích này. Di tích lịch sử Lam Kinh được khoanh vùng quản lý, bảo vệ 250ha, trong đó có 100ha thuộc khu vực I được bảo vệ nghiêm ngặt và 150ha khu vực II. Bảo tàng lịch sử Việt Nam đã thực hiện 7 lần khai quật khảo cổ học khu vực này phát lộ các tầng văn hóa cùng các di vật hiện tồn trong lòng đất, nhất là phát lộ toàn bộ nền móng, quy mô kiến trúc, cấu trúc các đơn nguyên và sưu tầm được hàng nghìn hiện vật có niên đại thời Lê sơ, nhất là nhóm vật liệu kiến trúc, xây dựng, đồ thờ, đồ gia dụng.

 

Các loại gạch, ngói trang trí hình rồng, đầu nóc, ngói mũi hài được phát hiện, góp phần bổ sung những luận cứ khoa học, được tư vấn, thiết kế triển khai, ứng dụng trong phục chế, sản xuất vật liệu xây dựng phục vụ hoạt động phục dựng, tôn tạo các hạng mục công trình thuộc quần thể di tích lịch sử Lam Kinh. Gần 20 năm tổ chức các hoạt động nghiên cứu; thực hiện phục dựng, trùng tu, tôn tạo các hạng mục công trình thuộc quần thể di tích này, Lam Kinh dần thoát khỏi tình trạng "ẩn tích".

 

Ngoài chính điện Lam Kinh đang trong giai đoạn phục dựng, hơn 20 hạng mục công trình như 5 tòa thái miếu, sân rồng, sông Ngọc, cầu bạch, giếng vua, hệ thống các lăng mộ, nhà bia, đường tham quan; rồi đền thời Trung Túc vương Lê Lai ở làng Như Áng, xã Kiên Thọ, huyện Ngọc Lặc, đền thờ vua Lê Thái Tổ ở xã Xuân Lam, huyện Thọ Xuân cùng các hạng mục thành phần được phục dựng, trùng tu, tôn tạo; xây dựng thêm nhóm công trình tôn vinh đáp ứng mong mỏi của nhân dân, gắn bảo lưu giá trị nguyên gốc đi đôi phát huy, khai thác hiệu quả thế mạnh du lịch tâm linh của quần thể di tích, di sản này.

 

Lam Kinh mùa thu này dần hiện hữu những công trình kiến trúc thâm nghiêm, tọa lạc giữa quần thể thực vật xanh tươi đặc trưng bởi các loài cây bản địa như lim, lát, sến, táu, de, dổi, đa, rưới, trong đó có 18 loài cây mới được Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam công nhận cây di sản. Trong buổi lễ đón nhận bằng công nhận di tích quốc gia năm nay, ngoài phần lễ được tổ chức theo nghi thức truyền thống, trọng tâm là chương trình nghệ thuật sân khấu hóa tái hiện cuộc khởi nghĩa Lam Sơn gian lao, anh dũng và thắng lợi vẻ vang; những thành tựu nổi bật dưới triều đại Hậu Lê thịnh trị, nhất là những giá trị nổi bật về nghệ thuật, kiến trúc thời Lê, các hoạt động văn hóa cung đình lẫn trò chơi trò diễn dân gian đặc trưng của vùng đất xứ Thanh.

 

Nhân dịp này, tại các khu di tích vệ tinh như đền nhà Lê, tượng đài Lê Lợi ở TP. Thanh Hóa, đền thờ Lê Lai ở Kiên Thọ, huyện Ngọc Lặc... cũng diễn ra các hoạt động tri ân cùng những hoạt động văn hóa, văn nghệ, TDTT sôi nổi. Cũng trong dịp này, Trung tâm Phát hành phim và chiếu bóng sẽ trình chiếu các phim tư liệu về Danh nhân đất Việt, phim truyện nhựa về đề tài lịch sử; các phóng sự tài liệu về Lễ hội Lam Kinh, giới thiệu về quần thể di tích Lam Kinh phục vụ đồng bào các dân tộc vùng thượng du Thanh Hóa.