Ngày 26/10, theo chương trình, Quốc hội (QH) sẽ thảo luận ở hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự số 100/2015/QH13. Trước đó, ngày 25/10, QH thảo luận ở hội trường về dự án Luật về Hội. Ủy viên Ủy ban Thường vụ QH, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của QH Nguyễn Khắc Định trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật về Hội.
Hội tự chịu trách nhiệm trước pháp luật
Thảo luận tại hội trường, đa số đại biểu QH nhất trí cao với việc ban hành Luật về Hội. Đây là điều được quy định từ Hiến pháp 1946 đến nay, nhằm thể chế hóa các quy định của Hiến pháp và pháp luật về hội của công dân Việt Nam.
Dự thảo Luật trình QH (khóa XIII) giao Chính phủ quy định việc áp dụng luật này đối với cá nhân, tổ chức nước ngoài tham gia hoạt động hội tại Việt Nam, tổ chức phi chính phủ nước ngoài đăng ký và hoạt động tại Việt Nam và tổ chức phi chính phủ trong nước. Theo đó, có 6 hội không thuộc đối tượng áp dụng của luật này gồm: Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Công đoàn Việt Nam, Hội Nông dân Việt Nam, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Hội Cựu chiến binh Việt Nam.
Đại biểu Phạm Khánh Phong Lan phát biểu trước Quốc hội.
Luật nêu rõ: “Nguyên tắc hoạt động của hội là phải tự nguyện, tự chủ, tự quản, tự trang trải kinh phí hoạt động và tự chịu trách nhiệm trước pháp luật”.
Về kinh phí hoạt động, đối với các hội thành lập do nhu cầu của Đảng và Nhà nước, được ngân sách nhà nước bảo đảm kinh phí hoạt động. Theo Ủy ban Thường vụ QH, đối với các hội do Đảng, Nhà nước có nhu cầu, chỉ đạo thành lập và giao thực hiện các nhiệm vụ thì Nhà nước tiếp tục cấp kinh phí. Luật Ngân sách nhà nước đã quy định việc cấp kinh phí cho hoạt động của các tổ chức chính trị - xã hội là nhiệm vụ chi của ngân sách Trung ương và địa phương.
Theo báo cáo của Bộ Nội vụ, hiện nay cả nước có khoảng 63.000 hội có đăng ký và đang hoạt động thì số lượng hội có liên kết, gia nhập, nhận tài trợ nước ngoài không nhiều; do đó, đối với các trường hợp đặc biệt này sẽ do Chính phủ quy định cụ thể là hợp lý.
Đáng chú ý, theo Điều 25, Hội bị giải tán nếu vi phạm các hành vi bị nghiêm cấm gồm:làm phương hại đến chủ quyền, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, lợi ích của Nhà nước; đạo đức xã hội, sức khỏe của cộng đồng; truyền thống văn hóa và bản sắc dân tộc; quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức.
Ngoài ra, các hội cũng bị giải tán nếu có hành vi gây chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc; tuyên truyền trái chính sách, pháp luật của Nhà nước; gây ảnh hưởng xấu đến hình ảnh của đất nước, danh nhân, anh hùng dân tộc; rửa tiền, tài trợ khủng bố.
Vẫn còn có ý kiến khác nhau
Hiện vẫn còn có ý kiến khác nhau về khoản 5 Điều 8 của dự thảo Luật quy định: “Hội không liên kết, gia nhập các hội nước ngoài, không nhận tài trợ nước ngoài; trường hợp đặc biệt do Chính phủ quy định”.
Về việc này, trong Báo cáo giải trình, tiếp thu chỉnh lý dự thảo Luật về Hội trình bày trước QH, ông Nguyễn Khắc Định - Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của QH cho biết, hiện có hai luồng ý kiến khác nhau. Loại ý kiến thứ nhất tán thành quy định của dự thảo Luật, nhằm phòng ngừa việc lợi dụng liên kết, gia nhập các hội nước ngoài, nhận tài trợ nước ngoài để hoạt động trái pháp luật, chống phá Nhà nước và chế độ, làm ảnh hưởng đến cuộc sống bình yên của nhân dân. Theo báo cáo của Bộ Nội vụ (cơ quan giúp Chính phủ thống nhất quản lý nhà nước về hội), hiện nay, cả nước có khoảng 63.000 hội có đăng ký và đang hoạt động thì số lượng hội có liên kết, gia nhập, nhận tài trợ nước ngoài không nhiều; do đó, đối với các trường hợp đặc biệt này sẽ do Chính phủ quy định cụ thể là hợp lý.
Loại ý kiến thứ hai cho rằng, quy định này của dự thảo Luật là không phù hợp với chủ trương chủ động hội nhập quốc tế của Đảng và Nhà nước, khép lại kênh quan hệ quốc tế rất quan trọng của ngoại giao nhân dân, mất đi cơ hội huy động và tiếp nhận một nguồn kinh phí đáng kể phục vụ hoạt động của các hội trong điều kiện hội hoạt động theo nguyên tắc tự chủ, tự trang trải kinh phí. Việc quy định các trường hợp đặc biệt có thể dẫn tới sự bất bình đẳng giữa các hội và tạo nên cơ chế xin - cho, phức tạp thêm thủ tục hành chính.
Theo Ủy ban Thường vụ QH, cả hai loại ý kiến trên đều cần phải cân nhắc tiếp thu, để bảo đảm đồng thời cả hai yêu cầu là vừa bảo đảm quyền lập hội của công dân, vừa bảo đảm yêu cầu quản lý nhà nước, an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội. Vì vậy, dự thảo có quy định các hành vi bị nghiêm cấm, đồng thời quy định điều kiện thành lập hội là phải có tôn chỉ, mục đích phù hợp với quy định của pháp luật. Phạm vi, lĩnh vực hoạt động của hội được xác định rõ theo ngành, nghề, lĩnh vực quản lý nhà nước.
l Đại biểu Nguyễn Sỹ Cương (Đoàn ĐBQH Ninh Thuận) cho rằng, cần quy định rõ: Không cho phép các hội làm những việc thuộc thẩm quyền của cơ quan quản lý nhà nước, mà bài học về việc Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam đứng ra công bố về asen trong nước mắm truyền thống vừa qua là ví dụ.
