Báo Sức khỏe & Ðời sống chia vui với Ðặng Châu Anh, người nhen lửa và giữ lửa tài hoa để du ca Việt Nam ra được với quốc tế, đều đặn và gây được ấn tượng tốt.
Interkultur là một tổ chức phi Chính phủ đặt trụ sở tại Đức, có mạng lưới rộng khắp trên thế giới với mục đích kết nối các quốc gia, dân tộc, văn hóa trong hòa bình qua các cuộc thi hát hợp xướng. Cuộc thi hợp xướng quốc tế Interkultur lần đầu tiên được tổ chức tại Budapest vào năm 1988. Đây là bước khởi đầu của một trong những loạt sự kiện văn hóa lớn và thành công nhất tại châu Âu. Cho đến nay đã có hơn 8.500 đoàn hợp xướng với hơn 375.000 nghệ sĩ đến từ 103 quốc gia đã tham dự các sự kiện do Interkultur tổ chức. Hàng năm, Interkultur tổ chức hàng chục cuộc thi hát hợp xướng mang tầm quốc tế ở châu Âu và châu lục khác. Nhưng một cuộc tầm cỡ như Wernigerode thì 2 năm mới được tổ chức 1 lần.
Đoàn Việt Nam biểu diễn trước tòa thị chính.
Giữa những dàn hợp xướng khủng quốc tế
Năm nay kỷ niệm 10 năm Festival quốc tế ở tại thành phố này cho nên BTC mời nhiều đoàn khủng. Bởi thế, việc Việt Nam giữ được Huy chương Vàng giống như những năm gần đây là đáng để vui mừng. Bài thi được chấm theo 4 khung điểm: điểm nghệ thuật dân gian, đồng chất, ngữ âm, sự chính xác của tổng phổ thì Việt Nam lợi thế ở chất dân gian, trang phục, di chuyển đội hình, cách thức chọn bài...
Năm nay lần đầu tiên Sol Art thi thêm bảng khó là bảng nữ, ngoài bảng dân gian như mọi năm. Thử tưởng tượng dàn hợp xướng nữ 18 người của chúng ta đã cố gắng như thế nào khi hát ngay sau dàn 107 nhân của Nam Phi, hát đồng âm đồng chất tuyệt vời. Hoặc Thổ Nhĩ Kỳ, tinh tế vô cùng, chất dân gian tuyệt vời. Hay như Mêhicô màu sắc dân gian rõ nét.
Hai chỉ huy là Trần Thùy Chi (bảng dân gian) và Lê Đoài Huy (bảng nữ) đều là những người có tố chất, điểm mạnh riêng. Đoài Huy mạnh về chỉ huy. Thùy Chi mạnh về trải nghiệm ca sĩ. Cô cũng là người đã đi theo Sol Art ngay từ buổi ban đầu.
Cuộc thi có nhiều bảng. Dân gian, trẻ em, nữ, nam, hỗn hợp, trẻ, thánh ca, jaz pop rock... “Đoàn nào mạnh cái gì thi cái đó. Mình chả mạnh cái gì thì thi dân gian”, Châu Anh nói vui. Tuy nhiên hầu hết các đoàn đều tham dự bảng thi này bởi hóa ra đó chính là cầu nối tuyệt vời để khoe nét đẹp đặc trưng đất nước mình. Đi thi muốn có giải thì cũng phải có... mánh. Chẳng hạn, khi chọn bài dự thi trong khu vực yêu cầu là của tác giả trước 1873, thì mình chọn tiếng La-tinh. Thứ tiếng gần gần với tiếng Việt này cũng che được nhược điểm nếu phát âm không tốt lắm.
Tự hào hai tiếng Việt Nam
Đêm mở màn cho Festival là một kỷ niệm lộng lẫy với từng thành viên đoàn Việt Nam. Chúng ta là đoàn duy nhất được BTC bố trí biểu diễn riêng 1 giờ giữa không gian tuyệt đẹp trước tòa thị chính với một quảng trường chật kín khán giả, ngay trước lễ khai mạc liên hoan. Chương trình mang tên Những giai điệu Việt Nam. Năm 2013 khi đến thành phố này, Sol Art đã để lại ấn tượng sâu sắc, được giải công chúng bình chọn. Những hình ảnh đó vẫn còn được lưu giữ trong báo, poster của cuộc thi và có thể dễ dàng tìm thấy trong phòng truyền thống của thành phố. Đó là nguyên cớ để có niềm vui lớn này. Niềm vui thật sự vỡ òa khi ông Thị trưởng thành phố phát biểu tri ân Interkultur vì 20 năm cống hiến cho thành phố và tri ân Việt Nam vì đã 3 lần tới đây biểu diễn, để lại ấn tượng sâu sắc. Sự trân trọng đó đã đẩy đoàn Việt Nam đến đỉnh cảm xúc. Dĩ nhiên đó là một đêm rất khó ngủ. Mãn nguyện lắm rồi, không... thi cũng được, nhiều người trong đoàn nói vậy.
Vàng mãi mà không chán!
Có một số người đã nói thế trước thực tế năm nào Việt Nam cũng tham dự các cuộc thi hợp xướng quốc tế của Interkultur và luôn giành Huy chương Vàng. Vàng không dễ kiếm nhưng dù sao đích cao nhất của thi đấu vẫn phải là Giải thưởng lớn, được chọn ra từ các Huy chương Vàng. Chúng ta còn quá nhiều việc phải làm mới hy vọng giành chiến thắng tuyệt đối như thế nhưng hãy cứ hành động để cờ Việt Nam được phất càng nhiều càng tốt, giữa rừng cờ quốc tế. Khi những người trẻ, thậm chí là những đứa trẻ của đất Việt hát giai điệu Việt Nam, bằng ngôn ngữ mẹ đẻ và được đón nhận giữa một sân chơi lớn của quốc tế thì niềm tự hào sẽ trở thành tự tôn dân tộc. Thử làm một phép so sánh nhỏ mới thấy nỗ lực của các thành viên Sol Art là không nhỏ. Đại hội hợp xướng thế giới tại Sochi tháng 7 năm ngoái, Trung Quốc đưa đến 5.000 hợp xướng viên sang tham dự. Trong khi Bao giờ Việt Nam có thể đi một đoàn vài trăm người cho đến nay vẫn là một câu hỏi lớn. Bởi vì Sol Art hoàn toàn là xã hội hóa, người tham gia ngoài khả năng nghệ thuật không thể thiếu tiềm năng kinh tế. Tham gia một bảng thi phải nộp 500 euro. Giải thưởng không có tiền. Tuy nhiên, đây là một giải xã hội hóa được tổ chức vô cùng quy củ. Bất cứ thành phố nào muốn đăng cai tổ chức đều phải chi khá nhiều tiền. Lợi ích được tính bằng sức hấp dẫn du lịch của địa phương không chỉ tại thời điểm đó.
Tuy nhiên, đi thi không phải chỉ cốt giành được giải
Việc tham gia vào một đoàn hợp xướng không có nghĩa chỉ là hót những thanh âm từ trong cổ họng. Hợp xướng là một trong những biện pháp kích hoạt trẻ con. Đứng trong một dàn hợp xướng, các em sẽ được thẩm thấu một cách tự nhiên những bài học về tinh thần tập thể, sự tập trung. Đứa trẻ được luyện trong hợp xướng thường sẽ tinh tế hơn. Vì trong hợp xướng có nhiều bè, cần phải nghe được bè khác, nghe được tiếng đàn... do đó phát triển khả năng phán đoán, nhạy cảm, sự năng động. Đó là cả một quá trình phức hợp. Thoạt đầu là màn khởi động bằng các trò chơi âm nhạc. Các em nhút nhát sẽ trở nên hòa đồng hơn. Các em... tăng động cảm xúc sẽ có cơ hội để giải phóng năng lượng. Khi hát vào bài thì sẽ rèn luyện tính tập trung rất cao. Vì mỗi người sẽ có một nhiệm vụ, sẽ chia bè... Không tập trung cao độ thì không thể theo được. Tuy nhiên kỷ luật trong hợp xướng mang tính chất mở. Tưởng như hơi thở, nụ cười, đến cả cái nghiêng đầu, nhíu mày cũng giống nhau nhưng không hẳn thế. Người chỉ huy giỏi sẽ kích hoạt tối đa các thành viên của dàn hợp xướng. Làm việc theo nhóm, nhưng không loại trừ sự sáng tạo cá nhân trong biểu cảm.
Đặng Châu Anh và các bạn đoàn Nam Phi
Chân dung cô gái mang Vàng về cho Việt Nam
Những giải Vàng mà Việt Nam giành được trong những năm liên tiếp gần đây không thể tách rời vai trò của cô gái hợp xướng Đặng Châu Anh. Với nỗ lực kết nối tổ chức các hoạt động hợp xướng mang tính quốc tế cũng như phát triển đào tạo, tổ chức các đoàn hợp xướng Việt Nam ra thế giới trong nhiều năm qua, năm 2015 Nhạc trưởng Đặng Châu Anh đã được Tổ chức Liên minh Văn hóa Thế giới Interkultur và World Choir Council chính thức mời đại diện cho Việt Nam gia nhập Hội đồng Nghệ thuật Hợp xướng Thế giới. Đây không chỉ là một niềm tự hào của riêng cá nhân Châu Anh mà còn là sự nâng hạng về uy tín của nghệ thuật hợp xướng Việt Nam đối với thế giới.
Hội đồng Nghệ thuật Hợp xướng Thế giới gồm gần 80 giáo sư, tiến sĩ, nhạc trưởng, nhạc sĩ, những nhà nghiên cứu âm nhạc uy tín và nổi tiếng thế giới của gần 80 nước. Với chuyên môn nghệ thuật cao, tầm ảnh hưởng và uy tín lớn trong giới nghệ thuật âm nhạc hàn lâm, họ sẽ tham gia các hội đồng giám khảo thế giới, tư vấn, định hướng nghệ thuật cho các dàn hợp xướng quốc tế.
Đặng Châu Anh đã làm giám khảo các Hội thi Hợp xướng quốc tế tại Việt Nam, Đức, Philippines, Thái Lan... Tháng 9 năm nay sẽ là Indonesia, tháng 10 là Srilanca.
Châu Anh quả là hạnh phúc vì đã và đang được sống trọn vẹn trong tình yêu với âm nhạc. Tuy nhiên giữ được tình yêu bao giờ cũng khó, bất kể đối tượng yêu là gì. Chỉ có thể bằng nỗ lực của bản thân. Chẳng hạn như, khi làm giám khảo quốc tế thì cường độ là 15-20 phút một đoàn, một đoàn thi 4 tác phẩm, 1 tác phẩm 5-10 trang. Bao nhiêu nốt nhạc chạy qua trong 1 phút, thẩm thấu từng đấy nốt nhạc, nghe được xem thí sinh hát có đúng với tổng phổ không, nốt có sai không... Trong khi nhạc chạy vèo vèo, không đơn giản. Nghệ thuật không chính xác tuyệt đối như toán học nhưng cũng không thể... ang áng. Khi mà điểm chênh giữa các giám khảo quá xa thì lập tức các giám khảo sẽ phải trao đổi. Phải có lý lẽ để bảo vệ quan điểm của mình, phải biết phản biện. Áp lực là vậy nhưng vẫn nhẹ nhõm bởi hoàn toàn không bị chi phối từ ban tổ chức. Giám đốc nghệ thuật tôn trọng giám khảo tuyệt đối.
“Nghe hàng trăm tổng phổ mà không để bị... ong thủ. Sử dụng tâm thế như một khán giả để thưởng thức những thanh âm tuyệt vời. Chiêm nghiệm, học hỏi thêm nhiều bảng thi xem họ dùng chiến thuật... thêm kinh nghiệm mang về cho Việt Nam” - đó là những chia sẻ của Châu Anh.
Châu Anh mong rằng cô và Sol Art sẽ không đơn độc mãi trong giấc mơ hợp xướng. Hy vọng rằng tương lai Nhà nước hay một đơn vị sẽ tài trợ cho một đoàn nghệ thuật cực chuyên nghiệp của Việt Nam để thi vào những bảng khó. Như là thánh ca, đồng giọng độ khó 1, độ khó 2, thính phòng... - những bảng có quy định ngặt nghèo về tuổi tác/ chất giọng/ bài vở theo đúng yêu cầu...