Cuộc sống các Tổng thống Mỹ sẽ ra sao sau khi hết nhiệm kỳ. Các vị cựu tổng thống đã cho thấy nhiều cách để thích nghi với cuộc sống bên ngoài Thủ đô Washington và Văn phòng Bầu dục, từ “về hưu” không thực sự được áp dụng.
 Cựu Tổng thống G.R.Ford và vợ Elizabeth Anne Bloomer Warren Ford. |
Các vị cựu tổng thống có khả năng quy tụ sự chú ý và thiện chí của công chúng. Tổng thống Barack Obama đã nhờ ông Bush và cựu Tổng thống Bill Clinton đứng đầu một nỗ lực gây quỹ vào năm 2010 sau vụ động đất ở Haiti. Khi đó, đứng cạnh hai vị cựu tổng thống bên ngoài Tòa Bạch Ốc, ông Obama nói: “Nhân danh người dân Mỹ, tôi muốn cảm tạ cả hai vị đã cống hiến dịch vụ này và dẫn đầu sứ mạng cấp thiết này”.
Sử gia chuyên về các tổng thống, ông Richard Norton Smith nhận xét: “Khi đã từng làm tổng thống thì họ biết vai trò của một cựu tổng thống về mặt cơ chế là hạn hẹp đến mức nào. Tuy nhiên, nhiều vị tổng thống kêu gọi sự trợ giúp của các vị cựu tổng thống dưới mọi hình thức”. Ông Clinton và cựu Tổng thống George H.W. Bush đã đi thăm Indonesia sau vụ sóng thần gây thiệt hại nặng nề vào năm 2004, họ đã gây quỹ và nâng cao nhận thức sau khi cơn bão Katrina gây tàn phá nhiều nơi ở Nam Bộ Hoa Kỳ vào năm 2005.
Ông Clinton vẫn còn được công chúng chú ý sau khi thôi làm tổng thống và đảm nhận chức đặc sứ Liên hợp quốc về Haiti, thúc đẩy CHDCND Triều Tiên phóng thích các tù nhân Mỹ và vận động tranh cử cho vợ ông là bà Hillary Clinton khi bà ra ứng cử năm 2008. Ông Clinton còn sáng lập Quỹ Toàn cầu Clinton, mà ông nói là “nhằm mục đích giải quyết các thách thức toàn cầu bằng những biện pháp nhỏ”.
Ông Smith nói: “Khi nhiệm kỳ tổng thống trở thành một phần của chu kỳ tin tức 24/7, các vị tổng thống đi vào đời sống chúng ta. Họ đi vào nhà chúng ta nhiều hơn cả bất cứ ai ngoài các thành viên ngay trong gia đình. Cho dù ta trung thành với đảng nào thì chúng ta cũng thiết lập mối quan hệ với các vị tổng thống cùng phu nhân và gia đình của họ”.
Trường hợp của người từng có thời là tài tử điện ảnh và nguyên Tổng thống Ronald Reagan, rời chức vào năm 1989 lại rất ấn tượng. Ông phổ biến một bức thư nói rằng, ông đã bị chẩn đoán mắc bệnh Alzheimer. Phu nhân của ông là bà Nancy cho biết, họ coi đó là một cơ hội để nâng cao nhận thức. Vào lúc đó, bà Reagan nêu ra rằng họ đã là “những người của công chúng gần như suốt cuộc đời sau khi kết hôn”. Bà nói thêm, “nếu chúng tôi có thể tạo được sự khác biệt qua việc tham gia thì chúng tôi phải ra trước công chúng mà làm việc ấy”.
Cựu Tổng thống Gerald Ford cũng là trường hợp đặc biệt. Ông thậm chí không ra vận động trước khi trở thành tổng thống. Lúc đó, ông đang phục vụ tại Quốc hội khi Tổng thống Richard Nixon đề cử ông, vào lúc vụ tai tiếng Watergate bao trùm chính quyền của vị tổng thống đương nhiệm. Ông Ford đã làm tổng thống từ năm 1974 - 1977, nổi tiếng là coi trọng lời khuyên của vợ là bà Betty, được nể vì nhờ tính bộc trực và thẳng thắn. Năm 1978, bà Ford điều trị về chứng nghiền rượu và thuốc kê toa. 4 năm sau, bà đồng sáng lập Trung tâm Betty Ford chuyên điều trị cho bệnh nhân có vấn đề nghiện ngập. Sử gia Smith nói về ông bà Gerald và Betty Ford: “Ông ấy rất hãnh diện về bà ấy. Ông là một người hoạt động rất tích cực cho Trung tâm Betty Ford. Mỗi năm họ đều tổ chức một cuộc họp mặt những người từng được điều trị ở trung tâm và người ta thấy ông Ford làm món hot dog”.
Với Tổng thống J.Carter thì về hưu là những năm phiêu lưu và bất định. Công việc của cựu Tổng thống Jimmy Carter thường tập trung vào vấn đề sức khỏe, nhân quyền, quảng bá dân chủ, kể cả theo dõi bầu cử. Ông nói các mối quan tâm trong đời ông không thay đổi khi ông rời chức vào năm 1981. Bàn về ba thập niên vừa qua, ông Carter nói: “Tôi có thể nói và tôi nghĩ vợ tôi cũng đồng ý rằng thời gian chúng tôi trải qua sau khi rời Tòa Bạch Ốc là thời gian sung sức, phiêu lưu, khó biết trước những gì sẽ xảy ra và dễ chịu nhất”. Ông Carter và vợ là bà Rosalynn nổi tiếng về công tác làm thiện nguyện cho Habitat for Humanity - một tổ chức giúp những người đi làm có thu nhập thấp xây dựng và mua được nhà ở cho mình. Ông nói: “Tất cả những việc đó gộp lại và hiện vẫn sống tại thị trấn nhỏ có 600 dân, nơi vợ tôi và tôi sinh ra và sở hữu mảnh đất riêng của chúng tôi từ năm 1833, tất cả những thứ đó hợp lại với nhau đã đem lại cho tôi một cuộc sống tuyệt vời sau khi rời Tòa Bạch Ốc”.
Phạm Quỳnh (Theo NYT)