Ngay sau Tết Nguyên đán, làng chỉ còn trẻ em và người già. Đây không phải thực trạng ở một nơi mà đang diễn ra ở không ít làng tại miền Trung. Lý do rất đơn giản là lao động trong làng đều vào các thành phố ở phía Nam kiếm sống.
Bỏ làng, bỏ ruộng một lần nữa diễn ra gay gắt sau dịp Tết Giáp Ngọ và thực tế này tiếp tục đưa ra bài toán là làm sao để nông dân có thu nhập từ ruộng lúa trên những cánh đồng miền Trung nhỏ hẹp. Chỉ đơn cử như tại tỉnh Phú Yên. Bây giờ, ngoại trừ người già, trẻ em và một số phụ nữ, các lao động chính trong làng đều rời làng vào TP. Hồ Chí Minh để kiếm sống. Cụ ông Nguyễn Minh – xã Hòa Phú, huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên cho biết, chỉ trừ người già, còn lại lực lượng lao động chính đã đi đến 60%. Sau Tết Giáp Ngọ, ông Lê Văn Huyện cũng ở xã Hòa Phú là một trong những người cuối cùng rời làng. Những ngày qua, các lao động khác trong làng đã trở lại các tỉnh, thành phố phía Nam, trở lại với những công việc mưu sinh nhọc nhằn. Mặc dù đã ngoài 50, tuổi không còn trẻ, nhưng ở TP. Hồ Chí Minh, những người như ông Huyện mỗi ngày đi bộ đến 20km để bán vé số. Số tiền thu được hàng tháng trừ chi phí thuê nhà trọ, ăn uống vẫn còn dư 3 triệu đồng. Không phải là khoản tiền lớn, nhưng so với làm ruộng ở quê thì cũng đã gấp hàng chục lần.
Chỉ cần làm một phép tính đơn giản cũng chứng minh được vì sao người nông dân không còn mặn mà với đồng ruộng mà kéo nhau lên các thành phố lớn để kiếm sống. Ở các tỉnh miền Trung, mỗi nhân khẩu ở làng được nhận 1 sào (500m2) đất ruộng. Nếu được mùa thu được 300kg lúa, trong khi trừ tất cả chi phí đã hết 200kg, như vậy 1 sào ruộng chỉ dư được 100kg lúa, 100kg lúa giờ bán được khoảng 400 ngàn đồng, trong đó phải mất đến 3 tháng chăm sóc, chưa tính tới công sức một nắng hai sương cũng như các thiệt hại khác do thiên tai, dịch bệnh gây ra. Như vậy, người nông dân làm sao mà sống nổi?! Chẳng ai muốn bỏ làng, nhưng chẳng ai có thể sống nếu chỉ bám vào một vài sào ruộng. Vậy là phải bỏ ruộng, rời làng vào các tỉnh phía Nam kiếm sống. Nhưng vào các đô thị, mưu sinh cũng nghiệt ngã. Không ít người đã bị các cám dỗ của đô thị khiến thân tàn ma dại, đấy là chưa kể đến nhiều người gặp những rủi ro đau lòng khác như tai nạn lao động, tai nạn giao thông...
Cánh đồng mẫu lớn - đề án này đang được các tỉnh miền Trung triển khai với mục đích tiết giảm chi phí, nâng thu nhập cho nông dân trồng lúa. Nhưng cần thời gian, cần những cách thức triển khai phù hợp thì mới cải thiện thu nhập cho nông dân. Còn hiện tại, những ngày này lại có thêm nhiều người trong làng đón xe vào Nam. Những người của làng, mỗi lần ra đi như thế, vẫn còn đó những nỗi lo canh cánh, những nỗi nhớ làng quay quắt, kể cả những người đã rời làng hơn chục năm nay. Lý do đơn giản, chỉ vì miếng cơm, manh áo và trong thâm tâm, chẳng ai muốn rời làng.
Phạm Bình
