Có vẻ như nhu cầu giải trí của khán giả càng cao thì mảng hài kịch càng trở nên nghèo nàn. Trong khi nhiều nhà hát đang cố gắng “cầm cự” mảng hài kịch một cách... nhạt nhẽo thì nhiều chương trình hài kịch truyền hình lại chấp nhận “khai tử” vào thời điểm “sung mãn” nhất. Lý do nào có thể giải thích thỏa đáng cho nghịch lý này?
Nhiều nhưng... nhạt
Tính đến thời điểm này, Nhà hát Tuổi trẻ vẫn là một trong những địa chỉ được khán giả thường xuyên qua lại với mong muốn được xem hài kịch “tử tế” trong lúc mảng hài kịch truyền hình đang... tạm nghỉ. Nhưng dù là một sân khấu hài có tiếng ở phía Bắc với sản phẩm Đời cười thì gần đây mảng hài kịch của Nhà hát Tuổi trẻ cũng có biểu hiện “nhạt dần đều”. Trong khi đó, các sân khấu phía Nam có vẻ sôi nổi với những đêm diễn hài diễn ra gần như liên tục. Nhưng theo nhận xét của giới chuyên môn, sân khấu hài nói chung hiện nay đang “rớt” khán giả. Những tiếng cười bật ra phần nhiều bởi những mảng miếng chọc cười... cơ giới, hời hợt về hình thể với những thứ có thể gây cười một cách đơn giản. Những tiếng cười đó không thể gọi là hài vì nó không nằm trong phạm trù thẩm mỹ. Bởi tiếng cười mang chất hài đúng nghĩa của nó phải được bật ra từ sự đấu tranh, xung đột mang yếu tố xã hội...
Lộ trình “tái xuất” của Gala cười - Gặp nhau cuối tuần và Gặp nhau cuối năm sẽ không đơn giản...
Một trong những nguyên nhân dẫn tới sự xuống cấp của các chương trình hài có thể là do đội ngũ biên tập chương trình tại các tụ điểm đã quá dễ dãi với các nhóm hài, không kiểm tra trước nội dung kịch bản và trình độ chuyên môn của nhóm diễn, dẫn tới việc khán giả phải xem những sản phẩm văn hóa hài kém chất lượng đến trầm trọng.
Chỉ tính riêng ở TP. Hồ Chí Minh - trung tâm sân khấu lớn của cả nước đã có tới hơn 50 nhóm tấu hài diễn liên tục ở cả trăm tụ điểm văn hóa khác nhau. Trong khi đó, số lượng tác giả viết hài kịch đếm trên đầu ngón tay không thể đáp ứng nhu cầu kịch bản lớn đến như vậy. Đây là lý do khiến đang có quá nhiều nhóm hài mới với những kịch bản tự chế không có đầu tư, chủ yếu diễn cương để chọc cười khán giả.
Việc lạm dụng hài hình thể đến mức gây khó chịu cho người xem vẫn xuất hiện dày đặc trên các chương trình giải trí đã khiến không ít người làm nghệ thuật chân chính và đặc biệt là người xem dần ác cảm với hài. Rõ ràng, làm hài kịch không dễ, không phải cứ bắt gặp tất cả những sự việc buồn cười ngoài đời là có thể đưa lên sân khấu được. Tiếc rằng, các tác giả viết hài kịch hiện nay mới chỉ vẽ lên những màu sắc vui nhộn, lạc quan, mà thiếu những tác giả và đạo diễn tinh tế, sắc sảo trong xử lý các mảng miếng để khán giả phân biệt được mâu thuẫn giữa hình thức và nội dung hoặc tạo nên những “cú va chạm” giữa các nhân vật.
Lỗi tại ai?
Nghệ sĩ hài Trường Giang là một diễn viên hài xuất hiện ở Sân khấu kịch Nụ Cười Mới từ năm 2007. Anh từng viết hàng chục kịch bản hài cũng như vào hàng chục vai diễn lấy tiếng cười khán giả. Anh chia sẻ: “Với tôi, hài đến từ nhiều yếu tố: ngoại hình, phục trang, kịch bản, sự duyên dáng... phải có đủ mới cười nổi”.
Quả nhiên, cách nhìn của những người giàu kinh nghiệm trong nghề bao giờ cũng xác đáng nhất. Nếu xét trên tiêu chí trên thì phần nhiều những sản phẩm hài kịch trên thị trường hiện nay không đạt yêu cầu. Từ đó dẫn đến thực trạng sân khấu hài ngày càng bị thu hẹp để nhường chỗ cho những mảng giải trí khác.
Cũng có một vài ý kiến trong giới đổ lỗi cho ngoại cảnh, họ nghĩ sự xuống sức của hài kịch phần lớn do kinh tế và gu thưởng thức. Việc kinh tế đi xuống cũng làm khán giả chọn lọc hơn khi bỏ đồng tiền đi xem...
Nhưng có vẻ như đó chỉ là cách lý giải thiếu thuyết phục. Gặp nhau cuối năm - Chương trình hài kịch truyền hình nổi tiếng nhất Việt Nam đã chính thức thông báo ngưng sản xuất làm khán giả ngỡ ngàng với lý do: đến khi cảm thấy sức sáng tạo của mình không còn nữa, chúng tôi tạm dừng mặc dù mọi người rất luyến tiếc. Nhưng thà chia tay trong tiếc nuối, ngay cả khi nó đang ở thời kỳ rực rỡ nhất, còn hơn tiếp tục kéo dài mà không còn sức sáng tạo mới mẻ cho khán giả...
Cũng phải thừa nhận, mảng hài kịch của ta đã từng có những cao trào đáng tự hào nhưng chưa bao giờ đi vào guồng quay chuyên nghiệp vì chúng ta chưa có những đội ngũ sáng tác dồi dào để có thể “sản xuất” liên tục, đáp ứng nhu cầu vô hạn của khán giả. Đây quả là bài toán khó!
Nam Phương
