Cuối tháng 11/2013, Ðại học Y khoa Boston Mỹ (BUSM) đã hoàn thành nghiên cứu mang tên New England Centenarian Study (NECS) về nhóm người thọ trên 100 tuổi, phát hiện thấy nhiều điều mới lạ, trong đó có một số “điểm nhấn” đáng chú ý.
Chế độ lão hóa tích cực
Theo nghiên cứu, nhóm người thọ trên 100 là nhóm có tốc độ lão hóa tương đối chậm, đặc biệt từ sau tuổi 93 trở ra. 15% không hề xuất hiện các loại bệnh cho tới tuổi 100, các nhà khoa học gọi đây là hiện tượng né già (escapers), 43% có khả năng “hoãn” quá trình lão hóa (delayer), 42% không hề có bệnh trước tuổi 89. Bởi vậy ở nhóm người này, nhất là nhóm siêu thọ (từ 110 ) chứa đựng nhiều bí ẩn mà đến nay khoa học chưa hiểu hết. Thông thường, càng già càng lắm bệnh, nhưng ở nhóm người này hoàn toàn ngược lại. “Gừng càng già càng cay” hay càng già càng ít bệnh.
Yếu tố lịch sử
Nghiên cứu của BUSM được bắt đầu từ năm 1994 tại 8 thành phố ở Boston, ngoài nghiên cứu tuổi thọ, các nhà khoa học còn muốn khám phá vì sao trong khi về già con người lại hay lú lẫn, kể cả mắc bệnh Alzheimer (sa sút trí tuệ). Vào thời điểm này, số người sống trên 100 tuổi ở các nước công nghiệp phát triển là 1/10.000 người và đến năm 2010 số người thọ trên 100 tuổi ở Mỹ đã vượt trên con số 80.000, 85% là phụ nữ, đàn ông chỉ có 15%. Điều này chứng tỏ phụ nữ biết cách quản lý tuổi già tốt hơn đàn ông. Tất cả những người có tuổi thọ cao kể cả đàn ông lẫn đàn bà đều thuộc nhóm biết cách quản lý cuộc sống một cách tích cực hay gọi theo thuật ngữ lão hóa là quản lý tuổi thọ tích cực. Riêng nhóm siêu thọ có tỷ lệ là 1/7 triệu người. Năm 2012, tại Mỹ có khoảng 60-70 cụ siêu thọ và trong nghiên cứu NECS đã phát hiện thấy cụ thứ 107 và được mời tham gia nghiên cứu, đây là dự án có quy mô lớn nhất thế giới từ trước tới nay.
Cụ bà Jeanne Calment (người Pháp) thọ 122 tuổi, cộng 164 ngày.
Yếu tố địa lý
Theo nghiên cứu, yếu tố địa lý có tác động đến tuổi thọ. Ví dụ, vùng Vilacamba ở Ecuado, cái rốn du lịch Nam Mỹ là nơi được mệnh danh là xứ sở trường thọ, có nhiều người thọ trên 110 tuổi. Tại Nga có vùng núi Caucases, nơi có nhiều người siêu thọ, thậm chí có người thọ tới 150 tuổi, nhiều gia đình tuổi thọ mang tính di truyền hay vùng Arles của Pháp, nơi có cụ bà Jeanne Calment được sách kỷ lục Guinness thế giới tôn vinh, thọ 122 năm, cộng 164 ngày, qua đời tháng 8/1997. Theo các nhà khoa học, tuổi thọ của con người dựa theo địa bàn chỉ mang tính tương đối, nhất là nhóm siêu thọ. Ví dụ ở vùng Tây Tạng (Trung Quốc), những người có tuổi thọ cao lại rơi vào nhóm đàn ông lao động vất vả.
Những yếu tố dự báo khả năng siêu thọ
Để thọ 100 tuổi, con người ta phải hội tụ nhiều tiêu chí. Rất đa dạng như có giáo dục, giáo dục đây không có nghĩa là qua trường lớp và có nhiều bằng cấp, tình trạng kinh tế xã hội (giàu nghèo), tôn giáo, dân tộc, chế độ ăn uống (những người ăn chay nghiêm ngặt thường tiếp thu lượng mỡ bão hòa cao). Qua nghiên cứu cho thấy, nhóm người thọ trên 100 tuổi thường có những điểm chung dưới đây:
Rất ít người béo phì hay dư thừa trọng lượng, phần lớn là gầy.
Rất hiếm khi hút thuốc lá. Có khả năng quản lý stress tốt, ít lo lắng.
Theo nghiên cứu của BUSM thì có tới 15% không hề thay đổi khả năng tư duy, nói cách khác là trí tuệ vẫn minh mẫn, không mắc bệnh Alzheimer. Theo nghiên về thần kinh thì nhóm người này đạt các tiêu chuẩn vàng về lão hóa.
Nhiều cụ bà thọ trên 100 tuổi thường sinh con sau tuổi 35, thậm chí sau tuổi 40. Theo các nghiên cứu của BUSM thì phụ nữ sinh con tự nhiên sau tuổi 40 có cơ hội thọ 100 tuổi cao 4 lần so với những phụ nữ không làm việc này. Nghiên cứu sâu thêm cho thấy, mang thai sinh con ở tuổi sau 40 làm cho hệ thống sinh sản của người phụ nữ lão hóa từ từ, có lợi cả cho các bộ phận khác của cơ thể. Lão hóa chậm đồng nghĩa với việc trì hoãn bệnh tật và cuối cùng làm tăng tuổi thọ cao hơn.
Có ít nhất 50% số người sống trên 100 tuổi có thân nhân bố mẹ hoặc ông bà có tuổi thọ ngoại lệ. Riêng những người đàn ông sinh ra trong gia đình có truyền thống thọ cao thì bản thân họ có khả năng đạt trên 100 tuổi cao gấp 17 lần so với người đàn ông đồng niên khác sinh ra trong gia đình có tuổi thọ bình thường, ở phụ nữ tỷ lệ này là 8,5 lần.
Rất nhiều con cái của những người thọ trên 100 tuổi (nếu họ đạt tuổi từ 65-82 tuổi) thì dễ dàng tiếp bước ông cha đạt ngưỡng tuổi này. Đặc biệt ít mắc bệnh tim mạch, đái tháo đường và có tuổi thọ tổng thể cao.
Dựa trên thử nghiệm tính cách cá nhân tiêu chuẩn, con đẻ của nhóm người thọ trăm tuổi ít mắc bệnh thần kinh và có tính hướng ngoại cao.
Đặc biệt, các biến thể di truyền trong nhóm người siêu thọ đóng một vai trò quan trọng trong việc kéo dài tuổi thọ sinh học.
Bản chất và nuôi dưỡng
Liên quan đến vấn đề này, các nhà khoa học đã tiến hành nghiên cứu chức năng các gen và môi trường đến quá trình lão hóa. Sau khi nghiên cứu tuổi thọ của những cặp song sinh cho thấy, có 70-80% là do môi trường sống và 20-30% là do gen. Các nhà khoa học còn tính đến các yếu tố khác như tôn giáo, tín ngưỡng, ăn uống, thói quen hút thuốc lá, luyện tập... Ngoài ra, các chuyên gia ở ĐH Loma Linda (Mỹ) còn tiến hành nghiên cứu ở những người Mỹ bình thường để so sánh và phát hiện thấy, rất nhiều người đã áp dụng lối sống ngược với nhóm có tuổi thọ trên 100 như lười vận động, ăn nhiều thịt, hút thuốc lá, nghiện đồ ăn nhanh nên đoản thọ 8-10 năm. Nghiên cứu ở nhóm song sinh có tuổi thọ trên 100, các nhà khoa học Đan Mạch phát hiện thấy những người có tuổi thọ khác thường (gọi là hiện tượng EL) tức là trên 100 tuổi đều có yếu tố di truyền tác động.
Trong nghiên cứu NECS, hàng năm các nhà khoa học thường tiến hành kiểm tra bệnh lý thần kinh ở nhóm người này. Kết quả cho thấy, nếu so với độ tuổi đã đạt được thì trí nhớ các cụ rất tốt, nhất là sau tuổi 80. Kết quả các cuộc khám nghiệm thần kinh hiện đang được lưu giữ tại Trung tâm Lão khoa Quốc tế (ILC) để phục vụ nghiên cứu, chăm sóc sức khỏe cho nhóm người cao tuổi.
Khắc Nam
(Theo DFH, 11/2013)