(SKDS) - Tạp chí Khoa học đời sống (LS) của Mỹ số ra cuối tháng 7/2012 đã công bố khám phá mới về xác ướp nguyên vẹn của một thiếu nữ Inca 15 tuổi, người được xem là vật tế thần cách đây trên 500 năm. Đặc biệt, phát hiện thấy trinh nữ mắc bệnh viêm phổi trước khi trở thành vật tế thần.
Người Inca và tục tế thần kỳ bí
Inca là một tộc người da đỏ cư trú tại miền Nam châu Mỹ. Từ thế kỷ 13 đến thế kỷ 16, tộc người này đã làm chủ một vùng đất rộng lớn và có cách tổ chức rất chặt chẽ. Lãnh địa của vương quốc Inca trải dài từ Ecuador ngày nay cho đến Chile và Argentina. Người Inca đạt được nhiều thành tựu trong lĩnh vực y khoa, họ đã có thể tiến hành những ca mổ thành công trên đầu con người. Sử dụng lá cây coca để làm thực phẩm, giảm đau và kinh nghiệm này ngày nay vẫn còn được phổ biến ở nhiều nơi tại vùng núi Andes và Nam Mỹ. Năm 1999, sau khi phát hiện 3 xác chết vì lạnh cóng vẫn còn nguyên vẹn trên đỉnh núi lửa Llullaillaco, các nhà khoa học đã tiến hành nghiên cứu và đi đến kết luận, những xác ướp này đều là người bản xứ còn rất trẻ sinh sống dưới triều đại Inca tại Argentina cách đây trên 500 năm. Cả 3 đều là vật tế thần sau mỗi vụ thu hoạch mùa màng để tạ ơn thần linh. Tại Viện bảo tàng Salta tại Argentina hiện nay đang trưng bày những xác ướp này được đặt trong lồng kính lạnh đông, nhiệt độ giống như khi được tìm thấy trên đỉnh núi.
Nghiên cứu xác ướp cổ đại.
Trinh nữ được “vỗ béo” trước khi tế thần?
Sau một thời gian dài nghiên cứu, nhóm chuyên gia ở ĐH New York, Mỹ, đứng đầu là bà Angelique Corthals đã khám phá ra nhiều điều mới lạ. Thay vì sử dụng kỹ thuật ADN, trong nghiên cứu này, các nhà khoa học đã tiến hành phân tích protein đối với xác ướp có tên là Maiden mummy (xác ướp trinh nữ) và phát hiện thấy rằng trinh nữ này đã bị bệnh viêm phổi trước khi trở thành vật tế thần.
Trong thập kỷ gần đây, bằng kỹ thuật ADN con người đã khám phá ra nhiều bí ẩn cổ như nguyên nhân cái chết của vua Pharaoh Tutakhamun của Ai Cập, tuy nhiên, kỹ thuật ADN vẫn còn nhiều nhược điểm. Chẳng hạn, việc tìm thấy dấu vết ký sinh trùng sốt rét trong cơ thể của vị vua Pharaoh này nhưng không có nghĩa là chủ thể bị mắc bệnh sốt rét, chưa kể mẫu ADN bị hư hỏng trước khi xét nghiệm do yếu tố khách quan hoặc do chính con người gây ra. Trong khi đó, việc phân tích protein mẫu vật lại ít bị ảnh hưởng bởi môi trường hơn nên có độ tin cậy cao bởi theo bà Corthals, protein của cơ thể cho biết rất nhiều điều quan trọng, nó là vật chứng cho biết nguyên nhân chủ thể qua đời bởi protein chính là “tiếng nói của DNA”.
Cụ thể trong trường hợp này, protein cho biết hệ miễn dịch của xác ướp trinh nữ Maiden đã được kích hoạt để chống lại căn bệnh mà người ta tình nghi là bệnh viêm phổi. Trong nghiên cứu, bà Corthals cùng đồng nghiệp đã sử dụng các bệnh phẩm lấy từ những người đã được chôn cất sau khi được dùng làm vật tế thần theo một lễ nghi tâm linh của người Inca.
Theo các nghiên cứu trước đây, những người này đều được “vỗ béo” bằng chế độ ăn uống giàu đạm của nông dân thời đó, trọng tâm là khoai tây và những món ăn cao cấp như ngô và thịt lạc đà sấy khô với thời gian “vỗ béo” chừng 1 năm trước khi tế thần. Sau khi lễ tế thần kết thúc, những thi thể này được chôn cất trên đỉnh núi có nhiệt độ lạnh nên các bộ phận cơ thể được bảo toàn. Thậm chí, người ta còn nhìn rõ cả mạch máu hồng bị đông kết, cho tới trang phục, son môi vẫn được bảo toàn như trước khi mai táng.
Tìm thấy bằng chứng viêm phổi
Các nhà khoa học đã sử dụng kỹ thuật phân tích có tên là phương pháp phổ khối lượng. Các mẫu này được đặt vào một thiết bị có tên là phổ ký khối có nhiệm vụ “chẻ nhỏ” các mẫu protein thành các cấu tử hay các chuỗi axit amin. Tiếp đó, bằng một phần mềm máy tính phức tạp, nhóm đề tài đem so sánh chúng với các protein hiện có trong bộ gen người để xác định protein thực tế có trong mẫu. Kết quả, thông tin về protein trên xác ướp trinh nữ Maiden phù hợp với hồ sơ bệnh án của những người mắc bệnh nhiễm trùng hô hấp mạn tính.
Với phim chụp Xquang phổi và qua phân tích, các nhà khoa học còn phát hiện thấy sự có mặt của loài khuẩn thuộc chi Mycobacterium, thủ phạm gây nhiễm khuẩn đường hô hấp trên và bệnh lao, tuy nhiên, để xác định chính xác loại khuẩn cụ thể, các nhà khoa học chờ kết quả giải mã di truyền ADN. Cũng qua nghiên cứu cho thấy, phương pháp phổ khối lượng phát huy tác dụng trong việc xác định bệnh tật hoặc nguyên nhân tử vong liên quan tới khảo cổ học, y học và tội phạm, đặc biệt là phát hiện nguyên nhân gây tử vong, kể cả nguyên nhân do tội phạm hay do viêm nhiễm. Hiện nay, nhóm đề tài đang tiến hành nhiều thử nghiệm khác để xem kỹ thuật trên có phát huy được trong trường hợp có ít mẫu vật hơn, như mẩu xương nhỏ hoặc vật liệu thu được từ xác ướp Ai Cập cổ đại.
Nguyễn Duy Hùng (Theo HP/LV, 7/2012)
