Họ là những khuôn mặt từ quá khứ, họ đội chiếc mũ trắng nghiêm trang. Một người đặt đôi tay lên bụng của mình. Một người khác có miệng như bị đông lạnh trong tiếng hét… Họ từng bị mắc kẹt và đã nằm an vị tại đó trong khoảng 300 năm qua. Các nhà khoa học đã “quấy rầy” giấc ngủ vĩnh hằng của họ, những xác ướp này có thể giúp giải mã những bí mật về hệ miễn dịch của con người. Bảo tàng lịch sử tự nhiên Hungary ở Budapest với 265 xác ướp hiện đang giúp cho các nhà khoa học tìm ra những cách thức mới trong việc điều trị căn bệnh lao.
Được chôn cất trong khoảng thời gian cách đây 3 thế kỷ trong một hầm mộ của Giáo hội nhà thờ Dominica tại thành phố Vac, những xác ướp bảo quản hoàn hảo này đã được khám phá vào năm 1994 trong suốt đợt trùng tu của nhà thờ. Các xác ướp nằm bên trong các quan tài bằng gỗ thông được sơn vẽ tinh xảo, một số được tô điểm hình đầu lâu. Các xác chết vô tình trở thành xác ướp bên trong hầm mộ nhờ có nhiệt độ khá thấp, độ ẩm và áp suất không khí tương đối ổn định. Các dăm gỗ bào được đặt bên trong quan tài nhằm hút chất dịch chảy ra từ xác chết và thay vì bị phân hủy thì các xác chết khô lại và được bảo tồn nguyên vẹn một cách đáng kinh ngạc.
Toàn bộ là các xác ướp của cư dân thành phố Vac bao gồm 3 bà xơ, 30 linh mục, vợ và con cái của giám đốc bưu điện địa phương, các bác sĩ phẫu thuật, người sáng lập Bệnh viện Vac và vị giám đốc đầu tiên của trường dành cho người điếc ở địa phương. Bà Ildiko Pap, người đứng đầu Phòng Nhân chủng học tại Bảo tàng lịch sử tự nhiên Hungary, cho biết: “Đây là nền tảng thú vị nhất cũng như toàn diện nhất về bệnh lao. Ở một số xác ướp, những vết tích của xương gây ra bởi bệnh lao phổi đã được quan sát rõ bằng mắt thường”.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), gần 1,5 triệu người qua đời vì bệnh lao vào năm 2010, khi 8,8 triệu trường hợp mới được phát hiện. Khoảng 1/3 dân số thế giới (tức trên 2 tỷ người) hiện đang tiềm ẩn bệnh lao, có nghĩa là họ bị nhiễm vi khuẩn nhưng không có dấu hiệu bệnh và không lan truyền bệnh. Bà Ildiko Pap cho hay, 99 xác ướp đã được nhận dạng và một kho tàng thông tin được thu hoạch từ họ nhờ các giấy đăng ký khai sinh và tử lưu tại nhà thờ, tên và ngày trên các cỗ quan tài. Các nghiên cứu về bệnh lao đã được tiến hành với sự hợp tác của các chuyên gia từ Cao đẳng Đại học Lomndon và Đại học Do Thái ở Jerusalem. 89% xác ướp trong độ tuổi từ sơ sinh đến trên 65 tuổi đã bị nhiễm bệnh lao và khoảng 35% bị mắc căn bệnh này tại thời điểm qua đời.
Việc khám phá ra thuốc kháng sinh vào thế kỷ 20 đã khống chế được căn bệnh lao khi mà có thời điểm nó là kẻ giết người tại nhiều quốc gia phát triển. Nhưng nạn lạm dụng thuốc kháng sinh đã dẫn đến hiện tượng “kháng thuốc” khiến cho một số loại kháng sinh trở nên bị vô hiệu. Bà Ildiko Pap cho biết: “Chúng tôi có thể nói rằng 89% những xác ướp này đều bị nhiễm bệnh lao hoặc các tác nhân gây bệnh lao ngay khi họ đang còn tại thế. Hệ miễn dịch của họ tốt hơn chúng ta ngày nay. Nếu chúng ta có thể xác định một số đoạn gen và khám phá lý do tại sao chúng kháng bệnh lao thì sẽ tạo ra một sự hậu thuẫn to lớn đối với nền y khoa hiện đại”. Bà Pap nói thêm rằng cuộc nghiên cứu các xác ướp có thể dẫn đến sự phát triển ra các loại thuốc mới đặc trị bệnh lao hoặc khám phá ra những thay đổi gen có ảnh hưởng đến phản ứng của chúng ta đối với căn bệnh này.
Tiến sĩ Ruth McNerney, giảng viên cao cấp về Tác nhân sinh học và Chẩn đoán tại Trường Vệ sinh và Y học nhiệt đới London, cho hay rằng cuộc nghiên cứu trên các xác ướp người Hungary có thể cung cấp một tham chiếu lịch sử đối với sự phát triển của bệnh lao.
Nguyễn Thanh Hải
(Theo AP)