Thực hiện Chuẩn quốc gia về y tế là mục tiêu mà các địa phương đang dốc sức thực hiện. Được lồng ghép với chương trình xây dựng nông thôn mới, xây dựng trạm y tế đạt chuẩn theo tiêu chí giai đoạn 2011 - 2020, nhằm thực hiện mục tiêu người dân được tiếp cận y tế ngay gần nhà, giảm tải cho tuyến trên. Việc đầu tư cần phải đồng bộ và phù hợp với điều kiện của từng địa phương.
Chuẩn nhờ... nguồn lực
Tỉnh Gia Lai hiện có 101 xã đạt Chuẩn quốc gia về y tế, trong số đó có 37 xã đã đạt tiêu chí quốc gia theo bộ tiêu chuẩn mới 2011-2020, 64 trạm y tế còn lại đạt Chuẩn quốc gia theo bộ tiêu chuẩn cũ 2001-2010. Quá trình hoàn thiện mạng lưới y tế cơ sở đã bước sang giai đoạn 2, tức là các tiêu chí mới được xây dựng ở mức độ cao hơn, phù hợp hơn, khắc phục những mặt còn tồn tại của các tiêu chí cũ. Tuy nhiên, bên cạnh một số trạm đã bước sang giai đoạn 2, nhiều trạm y tế (TYT) trên địa bàn tỉnh vẫn chưa qua được “cửa ải” đầu tiên.
Trạm y tế đạt chuẩn ở Cà Mau.
Phần lớn các TYT chưa đạt chuẩn có cơ sở vật chất xuống cấp, không đủ diện tích, phòng chức năng theo quy định. Trang thiết bị phục vụ công tác khám chữa bệnh còn sơ sài, thiếu các máy móc hiện đại khiến công tác khám chữa bệnh cho nhân dân gặp nhiều khó khăn. TYT xã Bàu Cạn (huyện Chư Prông, Gia Lai) khá xập xệ, cũ kỹ. Nhân viên tại trạm cho biết, từ khi xây dựng vào năm 2002 đến nay hầu như trạm không có thay đổi nào, trừ hai phòng trực vừa được xây dựng ở phía sau. Hiện tại, trạm chỉ có 4 phòng chức năng phục vụ cho việc khám bệnh. Y sĩ Nguyễn Văn Đức cho biết: “Cứ mỗi lần đến ngày tiêm chủng mở rộng, bà con đến trạm rất đông. Phòng chức năng đã ít, lại không theo quy trình một cửa nên rất lộn xộn, không đủ chỗ cho mọi người, đặc biệt là đối tượng cần theo dõi sau tiêm nên phải đứng cả ra ngoài sân”. Về trang thiết bị vật tư, trạm cũng chỉ được có một số dụng cụ cơ bản như máy đo huyết áp, nồi hấp, tủ đựng vaccin, bộ dụng cụ tiểu phẫu ít khi được dùng đến.
Trong khi đó, bác sĩ Nguyễn Anh Triều, Trưởng TYT xã Phong Lạc, huyện Trần Văn Thời, tỉnh Cà Mau cho biết: “Nhờ nguồn lực mạnh từ tài trợ của một tổ chức quốc tế cho tỉnh nên TYT xã so với trước đây có sự phát triển mạnh hơn, hiện trạm đã có bác sĩ phục vụ, trang thiết bị được đầu tư đầy đủ và hiện đại. Người dân cũng đến khám đông hơn do họ bắt đầu tin tưởng và tìm đến mình chứ không đi thẳng lên tuyến trên như trước đây”.
Không để đầu tư khập khiễng
Bác sĩ Huỳnh Quốc Việt, Giám đốc Sở Y tế Cà Mau cho biết, kinh nghiệm đem lại cho sự “lột xác” của y tế cơ sở tỉnh này, “với sự quan tâm đặc biệt của các cấp, nhất là UBND tỉnh, nên việc đầu tư mạnh mẽ cho các TYT xã đạt chuẩn theo tiêu chí mới có ý nghĩa thiết thực trong việc thực hiện nhiệm vụ bảo vệ, chăm sóc sức khỏe người dân. Các TYT xây dựng gắn với điều kiện cụ thể của mỗi địa phương, nhằm bảo đảm tính hiệu quả trong quá trình sử dụng. Với thiết kế gồm 13 phòng chức năng, nhà công vụ cùng các công trình phụ như: cổng rào, nhà giữ xe, vườn thuốc Nam theo tiêu chuẩn của Bộ Y tế, khi hoàn thành sẽ nâng cao khả năng khám, chữa bệnh, góp phần giảm tải cho các bệnh viện tuyến trên là một bước ngoặt lớn trong việc phát triển mạng lưới y tế của tỉnh Cà Mau.
Ở Gia Lai, có những huyện vùng sâu, vùng xa như ở Krong, Đăk Smar, Đăk Rong, Kon Pne vẫn còn gặp nhiều khó khăn. TYT xã Krong (huyện Kbang, Gia Lai) đã được trang bị máy tạo ôxy, máy súc rửa dạ dày nhưng ít khi được sử dụng. Bác sĩ Nguyễn Hồng Hải - Trạm trưởng TYT xã Krong cho biết: “Để đạt Chuẩn quốc gia thì cần được bổ sung nhiều, trong đó quan trọng nhất là máy siêu âm và máy xét nghiệm máu. Có được hai thiết bị này, người dân sẽ không phải đi quá xa để khám. Ngoài ra, tiêu chuẩn của một TYT xã là có 7 nhân sự, trong khi chúng tôi chỉ có 5 người. TYT xã Ia Mơr (huyện Chư Prông) cũng đã có tương đối đầy đủ các trang thiết bị khám chữa bệnh như máy đo huyết áp, đo nhiệt độ, thiết bị khám phụ khoa, sản khoa, kính hiển vi soi lam để xét nghiệm máu... Tuy nhiên, theo y sĩ Phạm Thị Thư Loan - quyền Trạm trưởng TYT xã Ia Mơr thì trạm vẫn thiếu máy siêu âm do chưa có bác sĩ.
Trò chuyện với chúng tôi về những khó khăn trong công tác y tế cơ sở, y tá Lê Thị Hoan - nhân viên TYT xã Đak Smar (huyện Kbang) nói: “Chúng tôi mong muốn ngành và địa phương quan tâm đầu tư, hoàn thiện hơn nữa về hệ thống phòng chức năng, phương tiện khám và thuốc điều trị cho các trạm y tế tuyến cơ sở để có thể phục vụ bà con tốt hơn nữa. Đồng thời cũng mong muốn Sở Y tế sẽ mở các lớp tập huấn, tạo điều kiện cho chúng tôi được học hỏi, trau dồi, nâng cao chuyên môn, nghiệp vụ”.
Khắc phục tình trạng này, ông Mai Xuân Hải - Giám đốc Sở Y tế Gia Lai cho biết: Theo đánh giá của ngành y tế, tiến độ xây dựng các trạm y tế đạt Chuẩn quốc gia trên địa bàn tỉnh còn chậm và còn nhiều hạn chế. Tại một số xã, công tác xã hội hóa chăm sóc sức khỏe nhân dân còn chưa đảm bảo, cơ sở hạ tầng và trang thiết bị còn thiếu nên rất khó đạt các tiêu chí quốc gia về y tế xã giai đoạn 2011-2020. Sở Y tế Gia Lai đã có văn bản chỉ đạo các trung tâm y tế cấp huyện tiến hành đánh giá lại thực trạng hoạt động chăm sóc sức khỏe nhân dân tại địa phương dựa trên các tiêu chí quy định hiện hành, đồng thời bám sát vào tình hình thực tế để xây dựng kế hoạch thực hiện bộ tiêu chí quốc gia về y tế xã 2011-2020.
Có thể thấy rằng, thực hiện thành công Chuẩn quốc gia về y tế xã theo tiêu chí mới của Bộ Y tế là cả một quá trình, song xây dựng các trạm y tế xã trong hợp phần xây dựng nông thôn mới tại các xã điểm lại là việc cần phải làm ngay. Vì vậy, thiết nghĩ, cùng với sự nỗ lực của ngành y tế, các địa phương cần phải xây dựng kế hoạch và có lộ trình thực hiện cụ thể, kèm theo đó là những giải pháp đồng bộ, phù hợp với hoàn cảnh thực tế. Đây cũng là tiền đề quan trọng để các địa phương hoàn thành tiêu chí y tế trong quá trình xây dựng nông thôn mới.
Phương Linh - Đặng Thanh
