Iod là một trong những vi chất dinh dưỡng quan trọng đối với sức khỏe con người, nhất là trẻ em. Thiếu hụt iod ở trẻ em có thể gây nhiều tác động xấu đến sự phát triển và sức khỏe của trẻ trong tương lai.
Theo tổng kết từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hiện nay trên thế giới có khoảng một tỉ rưỡi người sống trong vùng thiếu iod và có nguy cơ bị các rối loạn do thiếu iod. Trong đó 655 triệu người có tổn thương não và 11,2 triệu người bị đần độn.
Những dấu hiệu trẻ thiếu iod
Iod giúp tuyến giáp tổng hợp các hoóc-môn điều chỉnh quá trình phát triển của hệ thần kinh trung ương, phát triển hệ sinh dục và các bộ phận trong cơ thể như tim mạch, tiêu hóa, da - lông - tóc - móng, duy trì năng lượng cho cơ thể hoạt động... tham gia tạo hoóc-môn tuyến giáp trạng T3 (tri-iodothyronin) và T4 (thyroxin) bằng các liên kết đồng hóa trị. Các hoóc-môn này đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa phát triển cơ thể, kích thích tăng quá trình chuyển hóa tới 30%, tăng sử dụng oxy và làm tăng nhịp tim. Ngoài ra, iod còn có vai trò trong việc chuyển hóa beta - caroten thành vitamin A, tổng hợp protein cho cơ thể hoặc hấp thụ đường trong ruột non.
 Iod có nhiều trong hải sản như: cá, tôm, cua... |
Tác hại của tình trạng thiếu iod
Trẻ em và phụ nữ mang thai là những đối tượng rất dễ bị thiếu Iod do nhu cầu thường tăng cao. Ở phụ nữ mang thai, nếu thiếu iod người mẹ có nguy cơ sảy thai, sinh non, thai chết lưu trong bụng mẹ. Nếu tình trạng thiếu iod nặng có thể làm cho não bộ bào thai kém phát triển, trẻ ra đời sẽ chậm phát triển trí tuệ, đần độn và thường có những khuyết tật bẩm sinh như: điếc, lác mắt, liệt, cận thị…
Đối với trẻ em, thiếu iod sẽ gây chậm phát triển trí tuệ, chậm lớn, nói ngọng, dễ gây bệnh bướu cổ, thiểu năng tuyến giáp ảnh hưởng lớn đến sự phát triển và hoạt động của toàn cơ thể.
Đối với xã hội, thiếu iod sẽ giảm thể lực, giảm sức lao động và trí thông minh của con người dẫn đến nền kinh tế bị trì trệ, xã hội chậm phát triển.
Phòng tránh thiếu iod
Việc phòng ngừa tình trạng thiếu iod ở trẻ thật sự rất dễ thực hiện, vì trên thực tế chỉ cần chú ý bổ sung lượng iod cần thiết hàng ngày cho cơ thể bằng những loại thực phẩm giàu chất iod như: các loại hải sản, rong biển, tảo biển, các loại rau xanh đậm (dền, đay, mồng tơi, bồ ngót…). Iod cũng hiện diện trong các loại trái cây tươi, trong thịt và trong sữa. Đặc biệt hiện nay người dân được khuyến cáo sử dụng muối iod thường xuyên trong việc chế biến thức ăn.
Phòng ngừa tình trạng thiếu iod ở trẻ có thể áp những từ chính chế độ ăn uống hàng ngày của trẻ, cụ thể:
- Với trẻ từ 0 - 6 tháng tuổi được bú mẹ hoàn toàn thì người mẹ nên ăn nhiều hải sản và dùng muối iod hoặc nước mắm có pha chất iod để nguồn dưỡng chất quan trọng này tiết qua sữa mẹ bổ sung lượng iod cần cho bé.
- Với trẻ đã ăn dặm thì cần bổ sung iod qua chế độ ăn uống hàng ngày của trẻ. Iod thường có rất nhiều trong các loại hải sản như cá, tôm, cua, ghẹ… và có nhiều trong các loại rau như rong, tảo biển, rau câu, rau xanh, cải bắp… Trứng và các thực phẩm từ sữa cũng là một nguồn cung cấp iod khá phổ biến và phong phú cho trẻ. Vì vậy người mẹ nên chú ý thêm các loại thực phẩm chứa nhiều chất iod này vào thực đơn hàng ngày cho trẻ.
- Có thể thêm chút muối iod hoặc nêm nước mắm có chứa chất iod nhưng người mẹ cần chú ý chỉ nêm nhạt thôi để tránh những tổn hại cho thận của trẻ.
- Sử dụng muối iod thay cho muối thường trong ăn uống và chế biến thức ăn hàng ngày là đủ nhu cầu iod cho cơ thể và phòng được các rối loạn do thiếu iod. Dùng muối iod thường xuyên hàng ngày không ảnh hưởng đến sức khỏe vì lượng iod dư sẽ được thải ra ngoài theo nước tiểu.
ThS.BS. ĐINH THẠC