Mới đây, vị sư trụ trì chùa Hương mang đến ngân hàng gửi 1.200 bao tải tiền toàn loại mệnh giá nhỏ trị giá 20 tỷ đồng, được cho là tiền công đức của dân trong 3 tháng lễ hội. Chưa có con số thống kê, nhưng qua đây có thể thấy rằng nhu cầu tiền lẻ đi lễ vào dịp lễ Tết là vô cùng lớn. Riêng chỉ chùa Hương đã có 20 tỷ đồng tiền lẻ, vậy trên cả nước mỗi năm số tiền lẻ để phục vụ cho nhu cầu đi lễ là bao nhiêu?
“Cò” sẽ không còn đất sống?
Nhu cầu tiền mới mệnh giá nhỏ, đặc biệt là tiền mới nguyên seri chưa qua sử dụng (loại 500 đồng, 1.000 đồng, 2.000 đồng và 5.000 đồng) trong mỗi dịp Tết Nguyên đán thường tăng cao. Số tiền mệnh giá nhỏ này người dân quen gọi là “tiền lẻ” chỉ một phần nhỏ dùng làm phương tiện thanh toán trong lưu thông. Phần lớn còn lại được sử dụng vào các hoạt động khác, trong đó có hoạt động lễ hội, tín ngưỡng. Tại nhiều điểm tâm linh, việc sử dụng tiền mệnh giá nhỏ không hợp lý của người dân còn khá phổ biến. Số tiền này được đặt một cách tùy tiện, rải khắp các khu vực trong khuôn viên đền, chùa, khu vực lễ hội, đã tạo hình ảnh phản cảm, ảnh hưởng đến sự tôn nghiêm của di tích, làm sai lệch giá trị bản sắc văn hóa xã hội và làm xấu đi hình ảnh đồng tiền Việt Nam. Thực tế, trên thế giới không có nước nào sử dụng tiền lẻ vào chức năng này.
Tiền lẻ sử dụng không đúng mục đích gây lãng phí cho xã hội.
Nhu cầu tiền mới mệnh giá nhỏ tăng cao cũng chính là nguyên nhân làm phát sinh loại hình kinh doanh dịch vụ đổi tiền hưởng chênh lệch nhằm trục lợi cá nhân, ảnh hưởng tới việc lưu thông tiền tệ. Việc đổi tiền trái phép để thu lợi khoản chênh lệch về bản chất là hành vi mua bán, vi phạm pháp luật về quản lý tiền tệ.
Theo tìm hiểu của phóng viên báo Sức khỏe&Đời sống, hoạt động đổi tiền lẻ diễn ra nhộn nhịp không chỉ tại các địa điểm lễ hội, đình, chùa... mà còn được rao đầy rẫy trên mạng. Vào trang tìm kiếm www.google.com gõ “dịch vụ đổi tiền lẻ” thì cho ra 23.600 kết quả, trong đó có rất nhiều đường link dẫn tới nhiều “gian hàng” đổi tiền online công khai như http://doitienle.vn/; http://www.doitienlegiare.com/; http://doitienle.tin.vn/; http://www.doitienle.net... Với vô số lời quảng cáo hấp dẫn như “Đổi tiền lẻ mới, giá rẻ nhất thị trường”, “Đổi tiền lẻ giá thấp nhất thị trường, có giao hàng tận nơi, ngay lập tức”, “Đổi tiền lẻ, nguyên serial”...
Nhằm hạn chế những tiêu cực xảy ra đối với hình thức kinh doanh đổi tiền hưởng chênh lệch, góp phần khuyến khích người dân tham gia lễ hội gìn giữ, phát huy nét đẹp văn hóa truyền thống dân gian, bảo vệ hình ảnh đồng tiền Việt Nam và tiết kiệm chi phí cho xã hội, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN)vừa có Văn bản số 9222/NHNN - PHKQ chỉ đạo chi nhánh NHNN các tỉnh, thành phố tăng cường phối hợp kiểm tra, xử lý nghiêm hành vi đổi tiền hưởng chênh lệch. Như vậy, dịp Tết Nguyên đán năm nay, tiền mệnh giá từ 2.000 đồng trở xuống sẽ không có tiền in mới mà chỉ có tiền qua sử dụng. Tuy nhiên, tiền mệnh giá từ 5.000 đồng trở lên NHNN sẽ vẫn in mới và đưa ra thị trường như mọi năm. Đây được coi là một động thái mạnh của NHNN trước vấn nạn cò đổi tiền lẻ mỗi khi Tết đến.
Các cá nhân, tổ chức đổi tiền trái phép sẽ bị xử lý
Tiền mệnh giá nhỏ được sử dụng không hợp lý, không đúng chức năng gây lãng phí lớn cho xã hội trong việc in ấn, phát hành, kiểm đếm, phân loại, vận chuyển, bảo quản lượng tiền này. Hàng năm, vào dịp trước Tết Nguyên đán, NHNN thường đưa một lượng tiền mới mệnh giá nhỏ vào lưu thông. Tuy nhiên, chỉ một phần lượng tiền này được làm phương tiện thanh toán, số còn lại được sử dụng chủ yếu vào các hoạt động lễ hội, tín ngưỡng. Sau Tết, số tiền này lại quay vào ngân hàng, rất khó đưa trở lại lưu thông. Nếu cứ in tiền để phục vụ nhu cầu đi lễ thì sẽ hết sức lãng phí.
Theo ông Đào Minh Tú - Phó Thống đốc NHNN tại buổi họp báo mới đây: Riêng chi phí in loại tiền mệnh giá nhỏ, đưa ra lưu thông dịp Tết đáp ứng nhu cầu người dân lên tới khoảng 300 tỷ đồng. Trong điều kiện khó khăn, 300 tỷ đồng có thể sử dụng vào nhiều mục tiêu khác mà Nhà nước đang cần như xây trường học, bệnh viện... Năm nay, thực hiện chủ trương tiết kiệm, Nhà nước kiên quyết không in tiền mệnh giá 500 đồng, 1.000 đồng, 2.000 đồng nữa. Để giảm bớt in tiền lẻ, Nhà nước còn vận động nhân dân dùng lại tiền lẻ đã qua sử dụng, miễn là chưa nhàu nát để mừng tuổi. NHNN cũng đã gửi văn bản tới Bộ Công an, Bộ Công Thương phối hợp xử lý nghiêm những cá nhân, tổ chức đổi tiền trái phép, ăn chênh lệch. Để làm tốt việc này rất cần có sự chung tay chia sẻ và đồng thuận của người dân.
Trần Lâm
 Không in mới tiền lẻ dịp tết vì... càng in càng lỗ |  Đặt tiền lẻ vào tay tượng là một sự xúc phạm |  Đổi tiền lẻ dịp tết: Tờ 2 USD giá 3 triệu đồng |