Vừa qua, bộ phim Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh của đạo diễn Victor Vũ được hãng phim độc lập Fortissimo - châu âu mua bản quyền đưa vào danh sách các phim chiếu tại Liên hoan phim (LHP) Cannes 2015. Bộ phim này chưa công bố ngày ra mắt khán giả trong nước nhưng với việc được công chiếu ở LHP Cannes danh giá nhất thế giới, Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh tiếp tục cho thấy điện ảnh Việt vẫn không ngừng phát triển để bắt kịp những nền điện ảnh tiên tiến trên thế giới.
Một cảnh trong Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh - phim được chiếu tại LHP danh giá nhất thế giới Cannes 2015.
Nhiều khán giả ở nước ta thời gian qua vẫn phàn nàn phim Việt “nhạt” cả về nội dung lẫn nghệ thuật, khó có thể xuất khẩu để khẳng định thương hiệu. Nhưng công bằng mà nói, một tác phẩm điện ảnh khác gì một nàng dâu của trăm họ, khó có thể ở mức hoàn hảo để không nhận về những chê bai. Mọi thứ chỉ được định lượng (tương đối) khi phim Việt có dịp vượt khỏi lãnh thổ hình chữ S để so tài với bạn bè năm châu. Xét trong bối cảnh đó, không thể nói phim Việt “nhạt và yếu” vì điện ảnh nước ta đã có không ít tác phẩm xuất sắc gây tiếng vang trên trường quốc tế.
Đầu tiên cần phải nhắc đến bộ phim Bao giờ cho đến tháng 10 (1984) của đạo diễn Đặng Nhật Minh. Có thể nói, tính đến hiện tại, Bao giờ cho đến tháng 10 là bộ phim của Việt Nam gặt hái nhiều giải thưởng danh giá nhất cũng như được bạn bè quốc tế đánh giá cao nhất. Phim đã tham dự nhiều LHP quốc tế và thu về nhiều giải thưởng quan trọng: Giải thưởng đặc biệt của Ban Giám khảo tại LHP Quốc tế Hawaii (1985), Giải đặc biệt tại LHP Quốc tế châu Á - Thái Bình Dương 1989... Đặc biệt, tháng 9/2008, kênh truyền hình nổi tiếng thế giới CNN đã bình chọn Bao giờ cho đến tháng 10 là một trong 18 phim châu Á hay nhất mọi thời đại. Đến thời điểm này, tất cả đều phải công nhận Bao giờ cho đến tháng 10 là một trong những kiệt tác của điện ảnh Việt Nam.
Sau Bao giờ cho đến tháng 10 chúng ta có Mùi đu đủ xanh (1993) của đạo diễn Trần Anh Hùng. Phim này từng lọt vào danh sách đề cử của giải Oscar hạng mục Phim nói tiếng nước ngoài xuất sắc. Bên cạnh đó, đạo diễn Trần Anh Hùng cũng từng giành Giải Máy quay Vàng tại LHP Cannes 1993 và Giải César cho Phim đầu tay xuất sắc nhất của Viện Hàn lâm nghệ thuật và kỹ thuật điện ảnh Pháp. Tới năm 2004, điện ảnh Việt có Mùa len trâu của đạo diễn Nguyễn Võ Nghiêm Minh. Mùa len trâu dựa trên câu chuyện của nhà văn Sơn Nam về những người làm nghề “len trâu”. Những hình ảnh trong bộ phim đã đưa khán giả trở về thời kỳ những năm 1930-1940 ở miền Tây Nam Bộ mùa lũ. Dù con người không có chỗ ở nhưng với họ, bảo vệ con trâu chính là ưu tiên hàng đầu. Xem phim, khán giả cảm nhận được một vùng quê Nam Bộ với hình ảnh những đàn trâu hàng trăm con, những cơn lũ về giữa đêm, những cuộc chiến của những người đàn ông hiện lên trước mắt... Mùa len trâu sau đó đã tham dự hàng loạt LHP quốc tế và nhận được nhiều giải thưởng lớn như: Giải đặc biệt ở LHP Locarno (Thụy Sĩ); Giải đạo diễn xuất sắc nhất ở LHP Chicago (Mỹ); Giải Grand prix của LHP Amiens (Pháp); Giải đặc biệt của LHP Amazonas (Brazil)...
Bên cạnh những bộ phim kể trên, Sống trong sợ hãi (2005) của đạo diễn Bùi Thạc Chuyên cũng từng tạo nhiều dấu ấn với khán giả ngay sau khi ra mắt. Phim dựa trên câu chuyện có thật về một người đàn ông khai thác bom mìn tại tỉnh Ninh Thuận. Nhân vật chính đã vượt qua những khó khăn, làm nghề gỡ bom mìn và cắt dây thép gai để bán lấy tiền sinh sống chu cấp cho hai bà vợ và các con của mình. Sống trong sợ hãi cũng từng tham gia nhiều LHP và giành nhiều giải thưởng lớn nhỏ: Giải thưởng lớn tại LHP châu Á - Thái Bình Dương 2006; Giải Tài năng mới châu Á tại LHP Thượng Hải năm 2006... Sau đó một năm, điện ảnh Việt xuất hiện Áo lụa Hà Đông (2006) - đạo diễn Lưu Huỳnh. Ngay khi ra mắt công chúng, Áo lụa Hà Đông nhận được đánh giá cao của giới chuyên môn và khán giả bởi nội dung phim đầy ắp tính nhân văn, hướng con người đến với những ước mơ cao đẹp. Ngoài những danh hiệu cao quý được trao tại giải Cánh diều 2006, Áo lụa Hà Đông tham gia LHP quốc tế Busan 2006 còn nhận giải bình chọn của khán giả cho đạo diễn Lưu Huỳnh.
Tới năm 2009, bộ phim Bi đừng sợ - đạo diễn Phan Đăng Di giành một loạt giải thưởng lớn: đạo diễn xuất sắc, quay phim xuất sắc, kịch bản xuất sắc tại các LHP quốc tế như: Pusan, Cannes, Vancouver, Stockholm... Cũng trong năm 2009, Chơi vơi của đạo diễn Bùi Thạc Chuyên từng đoạt giải Horizons and Critics’ Week của Hiệp hội Các nhà phê bình điện ảnh quốc tế Fipresci trong khuôn khổ LHP Venise; Giải Âm thanh xuất sắc nhất tại LHP châu Á - Thái Bình Dương, 3 đề cử Giải thưởng phim châu Á năm 2010. Sang năm 2011, Tâm hồn mẹ của đạo diễn Phạm Nhuệ Giang cũng được biết tới tại LHP Quốc tế Dubai với giải thưởng Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất cho Phùng Hoa Hoài Linh.
Đặc biệt, năm 2014 và đầu năm 2015, bộ phim Đập cánh giữa không trung (2014) của đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp đã gây được tiếng vang khắp thế giới. Bộ phim này đã đoạt Giải Phim hay nhất của Liên đoàn các nhà phê bình phim châu Âu và Địa Trung Hải (FEDEORA) tại Tuần lễ phê bình phim quốc tế Venice 2014. Bên cạnh đó, Đập cánh giữa không trung tham gia LHP quốc tế Bratislava, Nguyễn Hoàng Điệp được vinh danh Giải Đạo diễn xuất sắc nhất. Cùng với đó, phim này còn giành giải Đặc biệt của giám khảo (Special Mention) tại LHP 3 lục địa tại Pháp. Ngoài ra, Đập cánh giữa không trung còn có nhiều buổi công chiếu ở Bắc Mỹ trong LHP quốc tế Toronto; công chiếu châu Á tại LHP Quốc tế Busan, tham gia nhiều LHP uy tín khác tại Đan Mạch, Pháp, Ấn Độ, Đài Loan, Mỹ, Na Uy... Lần gần đây nhất tại Viet Film Fest (Đại hội Điện ảnh Quốc tế) diễn ra từ ngày 16 -19/4 ở bang California (Mỹ); Đập cánh giữa không trung tiếp tục giành giải thưởng lớn hạng mục Phim hay nhất cùng Giải Nam diễn viên xuất sắc cho Thanh Duy.
Từ những bộ phim trong nước kể trên ghi dấu ấn tại các LHP quốc tế, người trong giới có thể ngẩng cao đầu tự hào. Và thực tế, điện ảnh Việt còn gặp không ít khó khăn, thử thách trong quá trình hội nhập, phát triển nhưng giới trong nghề vẫn nỗ lực hết mình để không cho ra đời những tác phẩm mà công chúng vẫn thường nhận định là nhạt, nhảm nhí, thảm họa...
Hoa Quỳnh
