Trong nhiều thập niên qua, đái tháo đường là bệnh được xếp vào các bệnh mạn tính và hết sức nguy hại, chưa có phương pháp điều trị tận gốc, nhất là đái tháo đường týp 1. Nhưng đến nay, người bệnh đã có thể mỉm cười với nhiều cơ hội điều trị mới nhờ vào thành tựu của khoa học...
Nan giải đái tháo đường týp 1
Đái tháo đường được hiểu là bệnh có tình trạng đường máu tăng cao. Điều này nghe như có vẻ bình thường và chẳng có gì đáng sợ. Nhưng thực tế, chúng lại đang tiềm ẩn sự rắc rối từ bên trong. Bởi cơ thể không thể sử dụng được đường, nguồn năng lượng cơ bản. Chúng ta phải thay đổi cách dinh dưỡng trong gốc rễ từng cơ quan, chuyển hóa đạm và mỡ thay thế cho đường. Điều này gây ra hàng loạt các biến cố kéo dài sẽ dẫn đến các biến chứng của bệnh đái tháo đường.
 Dùng virut Adeno để truyền gen kiểm soát đường máu. |
Bị bệnh thì dùng thuốc. Điều đó hoàn toàn đúng. Nhưng lại là câu chuyện không mấy dễ dàng với căn bệnh có gốc rễ từ chuyển hóa này. Việc dùng thuốc sẽ phải kéo dài đến hết cuộc đời. Đối với đái tháo đường týp 2, chỉ cần dùng thuốc uống là xong. Nhưng với đái tháo đường týp 1, chúng ta chỉ có một phương thuốc duy nhất, không thể thay thế đó là insulin. Và cũng chỉ có một cách dùng duy nhất, không thể không lựa chọn, đó là dùng đường tiêm. Sự bó buộc này khiến cho việc điều trị trở nên vô cùng phức tạp và phiền hà.
Giải pháp an toàn và vĩnh viễn nhất với người bệnh đái tháo đường týp 1 đó là làm cách nào đó chúng ta có thể phục hồi chức năng tụy một cách hoàn hảo. Vì chỉ có làm như vậy mới có thể điều trị triệt để chứng bệnh này một cách hoàn toàn. Bởi tụy là cơ quan duy nhất tạo ra hormon làm hạ đường máu và cũng là cơ quan duy nhất có chức năng này.
Trong chiến lược tìm ra biện pháp điều trị tối ưu, người ta đã tính đến việc ghép tụy. Biện pháp này đem lại nhiều hứa hẹn thành công. Tuy nhiên, đó mới chỉ là biện pháp nằm trong giai đoạn thử nghiệm và thành quả chưa thực sự ấn tượng.
Khoa học chưa bó tay
Như một quy luật tất yếu, cái gì khó thì khoa học sẽ tìm ra lối thoát. Và với bệnh đái tháo đường cũng vậy. Người ta đã tìm ra biện pháp mới rất khả quan điều trị căn bệnh này và trong tương lai không xa, chúng ta có thể đầy tự tin điều trị khỏi căn bệnh đái tháo đường, kể cả đó là đái tháo đường týp 1.
Các nhà khoa học Trường đại học Autonoma de Barcelona (Tây Ban Nha) lần đầu tiên thử nghiệm phương pháp mới điều trị bệnh đái tháo đường týp 1 và thấy rất khả quan. Sau điều trị, các chú chó bị đái tháo đường týp 1 nhân tạo đã khỏi bệnh. Không một con chó nào xuất hiện các triệu chứng tái phát, sức khỏe dần dần hồi phục, người ta theo dõi liền sau 4 năm thì một số con hoàn toàn không bị bệnh trở lại. Liệu pháp được các nhà khoa học sử dụng ở đây là liệu pháp gen. Đây là biện pháp điều trị gen mang tính chất xâm nhập tối thiểu.
Các nhà khoa học đã tiêm các vector trong liệu pháp gen vào cơ của chân sau của các con chó thử nghiệm. Các vector này có nguồn gốc từ các virut Adeno. Chúng có khả năng mang gen, tích hợp và chuyển gen vào trong cơ thể vật chủ. Khi tiêm các vector mang gen, các virut này xâm nhập tế bào cơ và tế bào máu, truyền các đoạn gen cần thiết vào trong tế bào và làm cho tế bào có thể sử dụng được đường.
Các virut Adeno được sử dụng mang trên mình các gen với mục tiêu kép. Trình diện và kích hoạt gen tổng hợp insulin và gen tổng hợp men glucokinase. Khi các gen này được tích hợp và được hoạt hóa, insulin sẽ được tạo ra và men glucokinase được kích hoạt. Chúng có tác dụng điều hòa đường máu tương tự như tụy của người bình thường vậy.
Khi nồng độ đường máu cao, các gen sẽ hoạt động để hai chất trên hạ đường máu xuống. Còn khi nồng độ đường máu bình ổn, sự ức chế hai gen trên diễn ra và có tác dụng duy trì giá trị bình ổn này.
Trên nguyên tắc lý thuyết, biện pháp điều trị gen này hoàn toàn có kết quả. Và thực tế đã được kiểm nghiệm, với công nghệ sinh học, các nhà khoa học Tây Ban Nha đã tạo ra được các vector hoàn hảo. Và các vector này đã thực hiện được vai trò của mình, giúp các con chó bị bệnh đái tháo đường hồi phục ấn tượng. Sự hồi phục không chỉ diễn ra trong vài giờ hay vài ngày mà đã kéo dài lên đến 4 năm sau. Đây là một biện pháp điều trị mà chưa một biện pháp nào đạt được thành quả như vậy.
Hiện nay, cuộc thử nghiệm mới chỉ được thực hiện trên động vật. Chưa có số liệu nghiên cứu trên người được chứng minh. Nhưng với những kết quả khởi đầu tốt đẹp như vậy, người ta hoàn toàn có thể tin tưởng một tương lai tươi sáng cho bệnh nhân đái tháo đường với biện pháp điều trị một liệu trình mà không phải tiêm insulin hằng ngày.
Nguyễn Nam Phong
(Theo Diabetes)