Niềm vui hội sách
Ban tổ chức Hội sách mùa Thu 2018 mới đây cho biết, sự kiện diễn ra trong 5 ngày cuối tháng 8/2018 nhưng đã thu về những kết quả rất đáng mừng. Đại diện Cục Xuất bản, In và Phát hành (Bộ Thông tin - Truyền thông) chia sẻ, Hội sách mùa Thu 2018 với mục đích chính là xây dựng thói quen đọc sách, mua sách trong cộng đồng. Bên cạnh đó, qua hội sách này xây dựng chuỗi hoạt động văn hóa gắn liền với sách mang tính thường kỳ, xuyên suốt, tăng cường sự gắn kết chặt chẽ giữa người đọc với sách; hướng tới xây dựng một xã hội học tập, một nét đẹp văn hóa trong đời sống xã hội.
Đáng mừng, Hội sách mùa Thu 2018 vừa qua đã “trúng đích” nhiều mục tiêu. Với sự tham gia của trên 50 đơn vị xuất bản, đơn vị phát hành, Hội sách mùa Thu 2018 diễn ra tại công viên Thống Nhất (Hà Nội) giới thiệu đến người dân 3,5 triệu bản sách thuộc đủ mọi lĩnh vực như: chính trị - pháp luật, kinh tế, khoa học công nghệ - kỹ thuật, tham khảo, giáo dục, văn học, văn hóa - xã hội, tôn giáo. Cùng với những hoạt động bổ trợ như triển lãm, tọa đàm, giao lưu tác giả - tác phẩm với bạn đọc..., hội sách đã thu hút hàng vạn người tham gia và qua đó đạt doanh thu 8 tỷ đồng. Đặc biệt, 70% lượng người đến hội sách là bạn đọc trẻ, đông nhất là học sinh, sinh viên và nhiều loại sách cho thiếu nhi, sách lịch sử, văn học, hướng nghiệp...được nhiều người chọn mua.
Hội sách mùa Thu 2018 vừa qua tại Hà Nội đạt doanh thu 8 tỷ đồng, thu hút nhiều bạn trẻ tham gia.
Trên thực tế, nhiều hội sách diễn ra ở nước ta thời gian gần đây đã thu về nhiều kết quả khả quan, ấn tượng. Tiêu biểu phải kể đến Hội sách Đà Nẵng (tháng 4/2018) đã thu hút 230.000 lượt bạn đọc đến tham quan, mua sắm; doanh thu đạt gần 19 tỷ đồng. Đặc biệt, Hội sách TP.HCM tháng 3 năm nay diễn ra trong 5 ngày nhưng thu hút hơn 1 triệu lượt người, doanh thu đạt hơn 60 tỷ đồng (tăng 20% so với năm 2016). Nhiều ý kiến cho rằng, các hội sách ở Việt Nam gần đây thu hút đông đảo độc giả, lại phần lớn là độc giả trẻ bởi có quá nhiều các đầu sách mới cho người trẻ và nhiều cuộc giao lưu với tác giả trẻ. Ngoài ra, nhiều đơn vị, nhà sách cũng cung cấp nhiều ấn phẩm phù hợp với thị hiếu bạn đọc, đủ hình thức và thể loại...
Nốt trầm xao xuyến
Doanh thu tiền tỷ và số lượng người đến với các hội sách kể trên ít nhiều cho thấy bức tranh văn hóa đọc cũng như ngành xuất bản Việt tươi sáng hơn. Tuy nhiên, doanh thu đó không đến tuyệt đối từ việc bán sách, bởi trong đó còn có doanh thu từ việc bán đồ lưu niệm, văn hóa phẩm... của các đơn vị. Bởi vậy, nếu lấy những con số trong hội sách để nói thị trường sách nước ta đã “nội địa hóa”, phong phú, đa dạng và đáp ứng được nhu cầu của người dân thì còn có những “độ vênh” nhất định.
Nhiều chuyên gia cho biết, cán cân xuất - nhập khẩu sách ở Việt Nam bấy lâu vẫn mất cân đối, đồng thời dù có nhiều thể loại sách nhưng “hàng ngoại” vẫn lấn át “hàng nội”. Tình trạng “nhập siêu” sách ở nước ta khiến nhiều người phải giật mình. Có thời điểm, Việt Nam xuất khẩu 400 nghìn bản sách nhưng nhập khẩu tới hơn 41 triệu bản sách. Thậm chí 3 năm trước, Việt Nam xuất khẩu 392.000 bản sách song nhập khẩu đến 60 triệu bản sách. Vì thế, trong các hội sách kể trên, khi các đơn vị, nhà xuất bản không công khai số liệu cụ thể những đầu sách nào bán chạy thì không ai biết độc giả mua sách ngoại hay sách “made in Việt Nam”. Trong khi đó, ông Nguyễn Anh Vũ, Giám đốc Nhà xuất bản Văn học từng chia sẻ, điều đáng buồn là sách trong nước có rất nhiều tác phẩm hay, thật sự có giá trị cả về nội dung và nghệ thuật lại chưa được giới thiệu rộng rãi đến bạn đọc, trong khi nhiều cuốn sách dịch (sách nhập ngoại - PV) chất lượng rất xoàng lại bán rất chạy bởi không ít độc giả nước nhà tồn tại tâm lý sính ngoại.
Ngoài ra, nhiều người cũng nhận thấy thị trường xuất bản hiện nay ở nước ta đang có sự mất cân đối trong cơ cấu sách, trong đó có sự chiếm ưu thế của sách dịch. Nhìn vào thực tế, một số mảng sách về khoa học kỹ thuật, công nghệ mới còn rất thiếu sách dịch thì sự thiếu cân đối ở nhiều mảng sách, dòng sách mà rõ nhất là ở sách văn học, đặc biệt là dòng tiểu thuyết, thiếu nhi diễn ra ở nước ta. Dù văn học Việt có nhiều tác phẩm, tác giả nổi tiếng nhưng bạn đọc, đặc biệt là giới trẻ vẫn tìm đến những cuốn sách nhập ngoại như tiểu thuyết ngôn tình. Sách thiếu nhi trên thị trường hiện nay cũng chủ yếu là của nước ngoài, trong đó mảng truyện tranh thì sách ngoại gần như chiếm thế thượng phong.
Từ tình trạng nhập siêu cũng như mất cân đối trong cơ cấu sách kể trên dẫn đến hệ quả sách Việt Nam tiếp tục thiếu vắng trong danh mục sách của độc giả trong và ngoài nước, còn sách của nước ngoài lại chiếm lĩnh thị trường sách Việt Nam.