Toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế và sức khỏe tâm thần là một chủ đề phức tạp, đa chiều, tiềm ẩn trong nhiều lĩnh vực đã gây ra hàng loạt các cuộc tranh luận khoa học trên phạm vi thế giới, trong đó sự khác biệt về văn hóa, sắc tộc, tâm lý dân tộc, tri thức bản địa đã được khai thác, nhấn mạnh và mở rộng để cùng giác ngộ ra một thực tế: Sức khỏe tâm thần và tâm lý người bản xứ khác hẳn với sức khỏe tâm thần và tâm lý của những cộng đồng phát triển mạnh, có thu nhập cao. Ngay trong một cộng đồng, ảnh hưởng của hội nhập quốc tế tới các giới cũng khác nhau. Ania Pupo Vega (2004) trong công trình nghiên cứu về phụ nữ ở Cuba thời hội nhập đã cho thấy toàn cầu hóa tạo ra những biến đổi lớn, gây ra sự nghèo đói và sự loại trừ ở mức độ cao trong mọi lĩnh vực, gây ảnh hưởng đến hoạt động của Chính phủ và cuộc sống toàn xã hội, trong đó phụ nữ bị ảnh hưởng nhiều hơn và nặng nề hơn.
Toàn cầu hóa đã gia tăng chuyển động của người dân từ Nam bán cầu về phía Bắc bán cầu tạo ra sự đa dạng của các nền văn hóa và y học khác nhau. Trong bối cảnh đó, sự áp đặt các khái niệm phương Tây vào việc nghiên cứu và củng cố sức khỏe tâm thần của những cư dân bản địa sẽ gây ra nhiều ngộ nhận và tai họa. Với thời gian, sự giác ngộ về những khác biệt trong văn hóa tâm lý và y học của người bản xứ được các đối tác phương Tây coi như những gặt hái lớn từ các cuộc thảo luận và tranh cãi xung quanh mối quan hệ giữa sức khỏe và hội nhập. Tâm thế mới đó đã định hướng cuộc tranh luận vào vấn đề thực trạng sức khỏe tâm thần toàn cầu. Quan niệm và chủ trương toàn cầu hóa tâm thần đã bị phản đối không chỉ từ góc độ bảo vệ các hệ thống tôn giáo và các hệ thống nội sinh mà còn từ góc độ an ninh y học, đối phó với nguy cơ các dân tộc bản địa bị thao túng bởi lợi ích của các công ty dược phẩm đa quốc gia, hậu quả của việc áp đặt một hệ thống chẩn đoán tâm thần, dược lý cũng như các biện pháp khắc phục của y học phương Tây.
Hội nhập toàn cầu hóa là một thách thức quan trọng đối với sức khỏe cộng đồng, đặc biệt ở các nước đang phát triển, nhưng mối liên kết giữa hội nhập quốc tế và sức khỏe là rất phức tạp. Mặc dù một số lượng lớn các bài báo và các công trình nghiên cứu bàn về chủ đề này, nhưng thiếu một khung khổ thống nhất để đánh giá những ảnh hưởng sức khỏe trực tiếp và gián tiếp từ các khía cạnh khác nhau của tiến trình hội nhập. Bản báo cáo “Toàn cầu hóa và Y tế: một khuôn khổ để phân tích và hành động” của các tác giả David Woodward, Nick Drager, Robert Beaglehole và Debra Lipson công bố trên Bản tin của Tổ chức Y tế Thế giới (2001) đã đưa ra một khung khái niệm về mối liên kết giữa toàn cầu hóa kinh tế và y tế như một cơ sở để tổng hợp các tài liệu có liên quan, xác định khoảng trống về tri thức và cuối cùng là xây dựng các chính sách quốc gia và quốc tế có lợi cho sức khỏe hơn. Khung khổ này bao gồm cả những tác động gián tiếp đối với sức khỏe như các hoạt động thông qua nền kinh tế quốc dân, kinh tế hộ gia đình và các lĩnh vực liên quan như nước, vệ sinh, giáo dục và dân số. Khung khổ này cũng bao gồm một bộ các mục tiêu chung cho một chương trình hành động nhằm khắc phục tối đa các ảnh hưởng sức khỏe của toàn cầu hóa, có những chính sách và giải pháp để bảo vệ và thúc đẩy sức khỏe trong bối cảnh hội nhập kinh tế, đặc biệt đối với người nghèo. Cụ thể:
Các nguyên tắc và mục tiêu xã hội phải được tích hợp đầy đủ và có hiệu quả vào các chính sách đối với thương mại quốc tế và dòng chảy tài chính. Các chính phủ cũng cần phải giữ lại “không gian chính sách” cần thiết để đáp ứng các điều kiện an sinh xã hội và nhận được sự hỗ trợ kỹ thuật cần thiết để phát triển khả năng làm việc trong lĩnh vực này.
Những lợi ích kinh tế của hội nhập toàn cầu hóa phải được chuyển thành lợi ích sức khỏe (liên kết nền kinh tế quốc dân với hệ thống chăm sóc sức khỏe, các ngành liên quan đến y tế và kinh tế hộ gia đình). Điều này đòi hỏi sự tăng trưởng kinh tế phải bền vững và có ý thức hướng tới người nghèo, thiết kế tốt hơn các chính sách kinh tế quốc gia vì người nghèo và xem xét rõ hơn các ảnh hưởng phân phối trong các quyết định ở cấp độ toàn cầu. Ngoài ra cần bảo vệ ngân sách chi tiêu liên quan đến y tế từ việc giảm chi tiêu công, hạn chế những tác động tiêu cực đối với thu nhập của người nghèo từ tăng trưởng thấp.
Việc thiết kế và thực hiện các quy tắc quốc tế cũng cần phải tính đến các tác động tiềm ẩn của nó đối với hệ thống y tế và các lĩnh vực liên quan đến y tế. Cần đánh giá đầy đủ những tác động trực tiếp và gián tiếp của các hiệp định và biện pháp quốc tế tới sức khỏe và các ngành liên quan đến y tế. Việc các nước có thu nhập thấp chấp nhận đánh đổi các quy định an toàn thực phẩm ở các nước phát triển để lấy triển vọng xuất khẩu hay những xung đột trong quy định quốc tế về quyền sở hữu trí tuệ giữa các ưu đãi để phát triển công nghệ y tế... là những quả bom nổ chậm gài vào ngành y tế và sức khỏe toàn dân.
Ở cấp quốc gia, các chính sách cần được thiết kế một cách rõ ràng để tối đa hóa phúc lợi của người dân, trong đó y tế, chứ không phải giả định rằng điều này sẽ tự động đạt được bằng các chính sách hướng tới tăng trưởng kinh tế.
Suối Yến - Chùa Hương
Tôn giáo và sức khỏe tâm thần
Các nhà nghiên cứu mô hình tâm lý xã hội của sức khỏe tâm thần vẫn mặc nhiên cho rằng rốt cục hạnh phúc trong cuộc sống chủ yếu bị ảnh hưởng bởi các yếu tố bên ngoài như nguồn lực xã hội, thu nhập kinh tế và các sự kiện tiêu cực trong cuộc sống. Nhưng gần đây, các kết quả nghiên cứu, khoa học lại cho thấy rõ vai trò ảnh hưởng ngày càng lớn của các yếu tố hiện sinh như tôn giáo, tâm linh và ý nghĩa cá nhân tới phúc lạc của người cao tuổi.
Mối quan hệ giữa tôn giáo và sức khỏe tâm thần đã được tranh luận trong nhiều thế kỷ. Lịch sử cho thấy các tổ chức tôn giáo thường là người đầu tiên cung cấp dịch vụ chăm sóc từ thiện cho những người bị bệnh tâm thần. Hình thức đầu tiên của dịch vụ chăm sóc tâm thần ở Tây Âu và Mỹ được gọi là “điều trị đạo đức”, trong đó tôn giáo đóng vai trò quan trọng. Những xác quyết của Freud và những người khác trong những năm đầu thế kỷ XX liên quan đến ảnh hưởng tâm thần của tôn giáo đã có một tác động rất lớn làm vô hiệu hóa các quan điểm của các bác sĩ tâm thần thế kỷ XIX. Harold G. Koenig&David B. Larson, 2009 cho rằng các nghiên cứu đã phát hiện ra cả mặt tiêu cực và tích cực trong sự ảnh hưởng của tôn giáo tới sức khỏe tâm thần.
Theo thông tin trên các tạp chí sức khỏe nước ngoài, ngày càng có nhiều bằng chứng khoa học khẳng định việc tham gia tôn giáo có tác động đến việc cải thiện sức khỏe cả về thể chất và tâm thần, làm tăng tuổi thọ. Có 4 cơ chế tâm lý xã hội tiềm năng đã được chú ý thực nghiệm là hoạt động y tế, hỗ trợ xã hội, nguồn lực tâm lý xã hội (như lòng tự trọng và tự mãn) và các cấu trúc niềm tin (như cảm giác của sự gắn kết). Những bằng chứng nghiên cứu cho thấy có khả năng khám phá về con đường mà tôn giáo ảnh hưởng đến sức khỏe. Những mức độ ảnh hưởng khác nhau của tôn giáo đến sức khỏe có liên quan đến việc tôn giáo đóng vai trò như một bộ giảm sốc hoặc một sự răn đe. Nhìn chung, các tôn giáo gây ảnh hưởng đến sức khỏe bằng những cách sau: (1) Cung cấp một lời giải đáp rõ ràng cho những băn khoăn lo lắng; (2) Tăng cường các nguồn lực đối phó trong tâm lý; (3) Thúc đẩy cách sống hòa nhập với xung quanh, mở đường cho con người tiếp cận với sự hỗ trợ của xã hội.
Cụ thể, kết quả phân tích khoa học cho thấy yếu tố dự báo quan trọng của niềm hoan lạc là: Ý nghĩa cá nhân, việc tham gia các tôn giáo chính thức hay các hoạt động tinh thần, tầm quan trọng của tôn giáo và mức độ thoải mái bắt nguồn từ tôn giáo, cảm giác bình an nội tâm với chính mình và khả năng tiếp cận với các nguồn lực tôn giáo. Tôn giáo đã được quan niệm như một người hòa giải cho sức khỏe tâm thần trong thời điểm căng thẳng, làm thay đổi mối quan hệ giữa những stress và sức khỏe tâm thần (Pargament, 1997). Các nghiên cứu về liệu pháp tôn giáo với sức khỏe đã tăng lên đáng kể trong những năm gần đây. Tổng hợp kết quả nghiên cứu của 11 đề tài đã cho ra 3 kết quả chính. Thứ nhất, những nghiên cứu cho thấy rằng tôn giáo và tâm linh thường, mặc dù không phải lúc nào, có lợi cho người dân trong việc đối phó với hậu quả của chấn thương. Thứ hai, đó là kinh nghiệm đau thương có thể dẫn đến một chiều sâu của tôn giáo hay tâm linh trong tâm thức. Thứ ba, đối phó tích cực tôn giáo, sự cởi mở tôn giáo, tham gia tôn giáo... thường được gắn liền với sự phát triển sau chấn thương. Trong tương lai, hướng nghiên cứu quan trọng là nghiên cứu về các biến tôn giáo và tâm linh cho phép thăm dò chi tiết hơn về mối liên hệ giữa tôn giáo, tâm linh và tăng trưởng sau chấn thương.
Theo Kenneth I. Pargament (2009), các nghiên cứu thực nghiệm dẫn đến 5 kết luận. Thứ nhất, hạnh phúc có liên quan tích cực với một tôn giáo dựa trên một mối quan hệ an toàn với Thiên Chúa và liên quan tiêu cực đến một tôn giáo được áp đặt. Thứ hai, có những ưu và nhược điểm về hình thức thờ phụng hay hành đạo gây nhiều tranh cãi về tôn giáo. Thứ ba, tôn giáo là đặc biệt hữu ích cho các nhóm thiệt thòi về mặt xã hội và cho những ai đưa sâu tôn giáo vào trong cuộc sống của họ. Thứ tư, niềm tin và thực hành tôn giáo dường như đặc biệt có giá trị trong các tình huống căng thẳng đẩy con người đến giới hạn về nguồn lực của họ. Cuối cùng, hiệu quả của tôn giáo gắn liền với mức độ mà nó được tích hợp tốt trong cuộc sống của cá nhân.
Theo Pargament và cộng sự (2001), nhiều người được an ủi khi đối mặt với một cuộc khủng hoảng về sức khỏe bằng sự bình tĩnh nội tại được đặt nền tảng trên sự tin tưởng sâu sắc vào sự chăm sóc yêu thương của Đức Chúa Trời đối với họ trong mọi tình huống. Thomas R. McCormick, D.Min (2014) khẳng định rằng các tín ngưỡng và thực hành tôn giáo và tinh thần rất quan trọng trong cuộc sống của nhiều bệnh nhân, tuy nhiên sinh viên y khoa, cư dân và bác sĩ thường không chắc chắn về việc liệu, khi nào và như thế nào, để giải quyết các vấn đề tâm linh hay tôn giáo. Không có bác sĩ nào được kỳ vọng để hiểu được niềm tin và thực tiễn của rất nhiều cộng đồng tín ngưỡng khác nhau.