Chất liệu thuần Việt mấy năm trở lại đây được nhiều họa sĩ trẻ lựa chọn để sáng tạo. Điều đáng nói là những thể nghiệm đề tài mới mẻ, hiện đại tưởng xa lạ, khi lên lụa, lên sơn mài bỗng trở nên ấn tượng, xóa nhòa định kiến về quy định đề tài cho những chất liệu thuần Việt bấy lâu nay.
Những thể nghiệm vượt quy chuẩn
Mới đây, triển lãm Phù phiếm 2.0 trưng bày các tác phẩm tranh lụa của Bùi Tiến Tuấn từ 10/7 tới 30/8 tại 17 Lê Duẩn, TP.HCM đã nhận được sự quan tâm của đông đảo người thưởng lãm. Những đường cong thân thể, màu sắc quần áo... phô diễn sự phù phiếm vừa e ấp lại đầy nhục dục được Bùi Tiến Tuấn thể hiện trên lụa, vốn là một chất liệu xưa nay được sử dụng để sáng tạo với những đề tài “kín đáo, đoan trang” đã gây ngạc nhiên. Càng ngạc nhiên hơn nữa với hiệu quả thẩm mỹ của lụa mang lại. Những gương mặt sắc sảo, những chuyển động cơ thể đầy sinh động, những mảng màu lập phương với chất liệu sáng tác mềm mại đã có sự phá cách riêng. Rõ ràng, cá tính sáng tạo đã vượt qua được cả rào cản quy định bất thành văn về đề tài vẽ trên chất liệu lụa mềm mại, thuần Việt, mộc mạc.
Tranh của Bùi Tiến Tuấn luôn được sự quan tâm của đông đảo người thưởng lãm.
Nhắc tới việc sử dụng chất liệu thuần Việt trong tranh hiện đại không thể không kể tới Sơn Ta - một nhóm các họa sĩ tuy tuổi đời, tuổi nghề, quan điểm nghệ thuật khác nhau, nhưng đã hội tụ bởi chung một niềm đam mê chất liệu sơn mài truyền thống. Triển lãm tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam từ 17 - 30/5 của nhóm trưng bày 29 bức tranh của 29 tác giả. Các tác phẩm xoay quanh vẻ đẹp của làng quê yên bình mộc mạc, tình yêu, phong cảnh đất nước... Bên cạnh đó là những thể nghiệm mới mẻ về đề tài thiếu nữ khỏa thân hay đề tài trừu tượng thể hiện cảm xúc bay bổng. Điều đó đã cho thấy manh nha những thể nghiệm vượt ra khỏi quy chuẩn thông thường khi sáng tạo trên chất liệu truyền thống.
Chất văn chương làm nên chỗ đứng
Cũng sử dụng chất liệu sáng tạo truyền thống nhưng có những biến tấu để trở nên thời thượng và phù hợp với đề tài sáng tác hiện đại là cách mà nhiều họa sĩ trẻ hiện nay đang lựa chọn. Đó cũng là một cách làm sáng tạo thay vì vẽ trực tiếp, rập khuôn ý tưởng lên chất liệu chưa chắc đã mang lại hiệu quả như cách làm của các họa sĩ đi trước. Đó là trường hợp của một số họa sĩ đang nổi hiện nay như Lê Hữu Hiếu, Phạm Mạnh Hiên...
Nếu Lê Hữu Hiếu lột tả những sợ hãi trước áp lực thời cuộc, những mộng mơ còn bỏ ngỏ hay sự hài hước trong các câu chuyện xã hội qua tranh sơn dầu vẽ bằng acrylic và dùng vàng, bạc dán lên toan, các bức tranh hoàn thành ánh lên vẻ đẹp của sự kiên trì trong những đam mê màu sắc và đường nét. Mặt khác, tác phẩm của Lê Hữu Hiếu phản ánh bản chất tâm hồn của họa sĩ, một con người yêu văn chương, nhạy cảm với thời cuộc. Còn họa sĩ Phạm Mạnh Hiên gây ấn tượng mạnh khi có một mảng tranh vẽ bằng chất liệu sơn dầu với những màu sắc như đen, trắng, xám, bạc. Có thể thấy chất thơ mãnh liệt trong tranh Phạm Mạnh Hiên khi chúng chứa đựng những ẩn ngữ, những vô ngôn bản ngã, chuyển động của dòng chảy cảm xúc.
Những đề tài yêu cầu tư duy vẽ trên chất liệu thuần Việt sở dĩ vẫn có được sự quan tâm của nhiều người là do sự đầu tư về mặt khai thác chiều sâu. Qua tranh cũng cho thấy kiến văn cũng như trình độ tiếp thu và lan tỏa thẩm mỹ của mỗi tác giả. Thuần Việt nhưng không thủ cựu, mới mẻ nhưng không sa đà vào ý nghĩa mua vui, gây ấn tượng chốc lát, việc đổi mới đề tài trên chất liệu truyền thống góp thêm màu sắc cho làng hội họa vốn đang có xu hướng chững lại.
Phan Hồ
-fc83a.jpg)