Hoàng tinh, vị thuốc là thân rễ phơi hay sấy khô của cây hoàng tinh, điền hoàng tinh. Theo Đông y, hoàng tinh vị ngọt, tính bình, tác dụng vào các kinh tỳ, phế, thận. Có công dụng bổ khí dưỡng âm, kiện tỳ, nhuận phế, ích thận.
Thân rễ hoàng tinh cắt bỏ rễ con, rửa sạch ủ mềm, thái phiến dày, phơi hoặc sấy khô, dược liệu gọi là hoàng tinh. Hoặc sau khi rửa sạch, thân rễ hoàng tinh trộn với rượu, cho vào thùng đậy nắp, đun cách thủy để dược liệu hút hết rượu, lấy ra cắt lát dày, phơi khô, dược liệu gọi là tửu hoàng tinh. Thân rễ hoàng tinh sau khi rửa sạch cho nước vào, đun cạn, phơi khô, thêm nước lần 2 đun cạn rồi lại đem phơi, làm như vậy cho đến khi củ mềm, mặt ngoài và trong có màu đen, vị thuốc gọi là thục hoàng tinh.
Hoàng tinh.
Vị thuốc hoàng tinh chủ trị tỳ vị hư nhược, cơ thể mệt mỏi, sức yếu, miệng khô, ăn uống kém, phế hư ho khan, tinh huyết bất túc, nội nhiệt tiêu khát. Tuy nhiên, người phế vị có đờm thấp nặng dẫn tới trướng bụng, đầy hơi; tỳ vị dương hư dẫn tới tiêu chảy không nên dùng.
Chữa bệnh đái tháo đường, làm sáng mắt chữa cận thị: hoàng tinh 30g, đậu đen 30g. Sắc uống, trước khi uống có thể pha chút mật ong.
Chữa chứng ngứa ngoài da, nấm chân tay: hoàng tinh 100g thái nhỏ; cồn 70 độ 250ml, ngâm trong 15 ngày, thêm dấm ăn 100ml hòa đều. Vệ sinh sạch vùng bị nấm lau khô, chấm thuốc ngày 3 lần.
Chữa suy nhược cơ thể sau khi ốm dậy: hoàng tinh 24g, kỷ tử 12g, sinh địa 20g, hoàng kỳ 12g, đảng sâm 12g. Sắc uống.
Chữa chứng phế hư, ho ra máu: hoàng tinh 20g, bắc sa sâm 8g, ý dĩ nhân 12g. Sắc uống.
Hoặc dùng bài: hoàng tinh 100g, bạch cập 50g, bách bộ 50g, thái nhỏ phơi hoặc sấy khô, tán bột mịn, luyện mật hoàn viên, mỗi lần uống 6-8g, ngày 3 lần.
Chữa tăng huyết áp, nhức đầu hoa mắt, lưng gối đau mỏi: hoàng tinh, câu kỷ tử lượng bằng nhau, tán bột mịn, luyện mật hoàn viên, mỗi lần uống 8-12g, ngày 2 lần.
Một số món ăn thuốc có hoàng tinh
Cháo sinh địa hoàng tinh: hoàng tinh (sao tẩm) 30g, sinh địa 30g, gạo lứt vừa đủ. Hoàng tinh, sinh địa sắc lấy nước cho gạo lứt vào nấu cháo. Dùng cho người thận âm bất túc, phụ nữ tiền mãn kinh, buồn bực trong lòng, nóng rực ở gan bàn tay, gan bàn chân, dễ nổi giận, tình cảm thất thường...
Hoàng tinh ngọc trúc hầm tụy lợn: hoàng tinh 30g, ngọc trúc 30g, tụy lợn 1 bộ, gia vị vừa đủ. Tụy lợn bỏ màng mỡ, rửa sạch cho vào niêu đất cùng hoàng tinh, ngọc trúc, gừng, hành, gia vị, nước 250ml hầm nhừ. Uống thang, ăn thuốc. Dùng cho người bị bệnh tim, đái tháo đường, tiêu hóa kém.
Hoàng tinh sơn dược hầm gà: hoàng tinh 20g, sơn dược 100g, gà 1 con. Gà rửa sạch, chặt miếng, cùng với hoàng tinh, sơn dược, gia vị, hấp cách thủy cho chín. Cách ngày ăn 1 lần. Dùng cho người mắc các chứng đau đầu, mất ngủ, miệng khô, đại tiện táo, tinh thần căng thẳng, lưng gối đau mỏi.
Hoàng tinh hầm thịt nạc: hoàng tinh 50g, thịt nạc 200g. Thịt nạc thái miếng, nước 250ml, gừng, một chút rượu, gia vị vừa đủ hầm cùng hoàng tinh. Ăn cái, uống thang. Dùng cho người ăn uống kém, mất ngủ do tâm tỳ âm hư.
Chú ý: Vị thuốc trong bài khác với cây củ dong cũng gọi là hoàng tinh, người ta thường lấy củ luộc ăn hoặc mài lấy bột để làm bánh hoặc nấu chè, không phải là thuốc.
DS. Đặng Văn Nam
