Gần đây, xét nghiệm gen đang trở thành một dịch vụ “hot” với mục đích chẩn đoán và cảnh báo những bệnh tật trong tương lai cho khách hàng. Nhiều khách hàng đã nhận được lời mời chào về loại dịch vụ này thông qua mạng internet. Tại Hoa Kỳ, dịch vụ loại này được thực hiện bởi nhiều hãng y dược trong đó có những hãng khá nổi tiếng chuyên về xét nghiệm y tế. Trên thế giới, hiện có hãng DeCode tại đảo quốc Ireland cũng đang mời chào những xét nghiệm tương tự.
 Xét nghiệm sinh hóa ở Hoa Kỳ. |
Tuy đang là một dịch vụ hot và mang lại nhiều lợi nhuận nhưng mới đây dịch vụ xét nghiệm gen đã gặp phải sự cấm đoán từ chính quyền một số bang ở Mỹ. Bang California là bang thứ hai tại Hoa Kỳ đã cấm các hãng y dược mời chào các khách hàng xét nghiệm gen trực tuyến (bằng các trang web trên mạng). Vừa qua, Cơ quan y tế cộng đồng của bang này đã gửi văn bản dạng tối hậu thư rất cứng rắn (Cease-and-Desist Letters) tới 13 hãng xét nghiệm (Lab testing company), buộc họ phải dừng ngay lập tức việc mời chào các cư dân của bang xét nghiệm gen. Tuy các quan chức y tế không cung cấp danh tính của các hãng nói trên cho tới khi khẳng định rằng họ đã nhận được văn bản trên, nhưng theo nguồn tin của Redwood Stores, trong số các hãng nổi danh về xét nghiệm gen hoạt động tại California có 23andMe (hãng do vợ của một triệu phú hàng đầu tại Công ty Google thành lập) và Hãng Navigenics. Xét nghiệm gen về mặt y học không có gì sai phạm, nhưng quy trình mà các hãng đang tiến hành có những mâu thuẫn với quy định pháp luật của một số bang.
Đại diện của Hãng 23andMe từ chối trả lời các cuộc phỏng vấn qua điện thoại, nhưng đại diện của Hãng Navigenics khẳng định họ đã nhận được công văn nói trên. Tuy nhiên, Giám đốc điều hành của Navigenics là Mari Baker nói rằng hãng của bà vẫn phải tiếp tục thực hiện các đơn đặt hàng của công dân bang California, vì theo nhận thức nghiêm túc của hãng này, họ đã đáp ứng đầy đủ các yêu cầu của luật pháp bang California. Hãng Navigenics đang sử dụng một bác sĩ để chuyển đơn đặt hàng và kiểm tra kết quả, và Mari Baker nói rằng điều này dựa trên giấy phép của bang cho hãng của bà được làm các xét nghiệm gen. Một trong những lý do chủ yếu để bang California phản đối dịch vụ này là vì họ cho rằng một số trang web về xét nghiệm gen nhận đơn đặt hàng trực tiếp từ bệnh nhân mà không có bác sĩ tham gia. Karen Nickel, Trưởng phòng thí nghiệm dịch vụ lưu động thuộc Cơ quan y tế cộng đồng bang California nói rằng luật của bang California đòi hỏi chỉ có các bác sĩ có giấy phép hành nghề mới được phép đặt hàng cho mọi loại xét nghiệm, bao gồm cả xét nghiệm gen. Luật pháp của bang này cũng đòi hỏi tất cả các xét nghiệm phải có hiệu lực về tính chính xác và tính hữu ích y học. Karen Nickel khẳng định: “Dịch vụ này đang được tiến hành trong khi không có giấy phép hành nghề chuyên môn của bang California. Các xét nghiệm gen không có hiệu lực về tính chính xác và tính hữu ích y học... Và chúng có thể đưa nhiều người tới kết cục tử vong”.
Đòi hỏi các xét nghiệm kiểu này phải cho thấy tính chính xác và tính hữu ích y học có thể tạo nên vấn đề cụ thể đối với Hãng 23andMe cũng như nhiều hãng khác, bởi trên thực tế các hãng này khi làm các xét nghiệm gen cho khách hàng không cần tính tới những đòi hỏi kể trên mà chỉ quan tâm tới kết quả ban đầu. Phản ứng trên của bang California diễn ra sau khi bang New York cấm các hãng mời chào xét nghiệm trực tuyến trên mạng, cũng bằng cách gửi văn bản cảnh báo tới nhiều hãng, trong đó có cả Hãng 23andMe và Navigenics. Bang California cho rằng việc điều tra của họ chỉ diễn ra sau khi có nhiều khách hàng phàn nàn về chất lượng dịch vụ xét nghiệm gen. Người phát ngôn của Cơ quan y tế cộng đồng bang này khẳng định: “Có nhiều khách hàng thất vọng về tính chính xác của các xét nghiệm, trong khi chúng lại có giá thành rất cao”.
Thái Tuấn (Tổng hợp)