Mãn kinh là dấu ấn sức khỏe quan trọng trong đời người phụ nữ - đánh dấu sự chấm dứt những năm tháng sinh sản. Xét về mặt sức khỏe sự thay đổi hormon khi mãn kinh đã tác động mạnh đến hình thể, tâm sinh lý ở người phụ nữ. Hiện tượng tăng cân, một số bệnh mạn tính như tim mạch, huyết áp, loãng xương... bắt đầu xuất hiện. Vậy vì sao đến tuổi mãn kinh lại tăng cân? Bài viết dưới đây phần nào sẽ giúp bạn có những hiểu biết nhất định để giữ gìn sức khỏe, thích ứng với những thay đổi ở giai đoạn này.
Béo lên ở tuổi mãn kinh - Quy luật tự nhiên
Tuổi mãn kinh tự nhiên khoảng từ 45-55 tuổi.Với người Việt Nam thì ở độ tuổi khoảng 48 ± 3 tuổi. Mãn kinh ở độ tuổi 40-45 được coi là mãn kinh sớm có thể do tự nhiên hoặc do phẫu thuật cắt bỏ 2 buồng trứng có hoặc không cắt tử cung...
Chạy chậm thường xuyên giúp nâng cao công năng tim mạch, hô hấp ở tuổi mãn kinh. Ảnh: TM
Tuổi mãn kinh, phần lớn hình thể chị em thường béo lên. Nhiều người vì lo lắng mà tìm mọi cách kể cả việc chi nhiều tiền để mong nhanh chóng giảm béo bất chấp quy luật tự nhiên.
Hiện tượng tăng cân ở phụ nữ trong độ tuổi mãn kinh thường liên quan đến những biến đổi nội tiết và chuyển hóa của cơ thể. Trong độ tuổi từ 20-50 tuổi chị em tăng khoảng 11kg nhưng ở tuổi mãn kinh cân nặng đột ngột tăng nhanh và đôi khi không kiểm soát được, mặc dù không ăn nhiều hơn. Trước 40 tuổi phụ nữ hay béo ở phần dưới của cơ thể ở mông và đùi. Đến tuổi mãn kinh thì thường béo bụng. Béo không phải là khỏe mạnh mà là dấu hiệu của già, sức khỏe giảm sút với nhiều triệu chứng hỗn hợp như huyết áp lúc cao, lúc thấp, lúc thì mặt đỏ, lúc thì sắc mặt nhợt xanh, lúc thì hồi hộp, lúc thì ra mồ hôi, cảm giác trong người khó chịu... bao phiền toái trong giai đoạn mãn kinh!
Tại sao đến tuổi mãn kinh lại tăng cân?
Vai trò của hormon estroggen giảm đi: Phụ nữ béo là do hormon estrogen vì hormon này có tác dụng đồng hóa, làm tăng khối lượng cơ. Khi mãn kinh, giảm bài tiết estrogen dẫn đến sự tăng tự nhiên khối mỡ và giảm khối cơ. Mọi phụ nữ đều liên quan đến diễn biến tự nhiên này, kể cả những phụ nữ vẫn dễ dàng giữ được cân nặng ổn định trong suốt nhiều năm trước đó. Tuy nhiên nếu phụ nữ nào biết kiểm soát được sự vận động và sự ăn uống của mình trước tuổi mãn kinh thì cũng dễ dàng vượt qua được những vấn đề về cân nặng trong giai đoạn khó khăn này.
Nhu cầu năng lượng giảm đi: tiêu thụ năng lượng của cơ thể phụ thuộc vào khối lượng cơ; Nếu khối lượng cơ giảm mà phụ nữ không thay đổi lối sống ít vận động thì nhu cầu năng lượng cũng giảm khiến cơ thể vẫn tăng cân mặc dù không ăn nhiều hơn. Để có được sự cân bằng giữa tiêu thụ năng lượng và ăn uống ở tuổi mãn kinh điều chủ yếu là cần phát triển khối lượng cơ và giảm khối lượng mỡ. Để làm được điều này cần vận động cơ bắp, thay đổi lối sống ít hoạt động....
Vận động - Chìa khóa cân bằng cho tuổỉ mãn kinh
Tuổi sinh học gắn liền với các chỉ tiêu về công năng của các cơ quan trong cơ thể. Do đó tuổi mãn kinh nên tập chọn các môn tập luyện nhằm nâng cao công năng tim mạch và hô hấp. Đó là đi bộ, chạy chậm, đạp xe, bơi lội... kể cả leo đồi núi chèo thuyền... phù hợp. Nhờ tập luyện, công năng của hệ thống tim phổi có thể tăng lên 25-30%, giảm đáng kể nguy cơ mắc các bệnh về tim mạch, ngoài ra còn giúp tiêu hao năng lượng, giảm cân, nâng cao khả năng miễn dịch. Nhiều báo cáo khoa học cho thấy, cứ sau mỗi lần tập chạy chậm vì sức khỏe, tế bào miễn dịch tăng lên nhưng không giữ được lâu; chỉ giữ được trong khoảng 1 ngày; sau 24 giờ lại hạ xuống mức cũ. Do đó cần luyện tập thường xuyên.
Năng lực vận động ở tuổi mãn kinh thường suy giảm dần, do đó cũng nên chọn các bài tập phát triển sức mạnh của cơ bắp. Cơ bắp còn gọi là trái tim thứ 2 của con người. Theo hướng này có thể tập các động tác nằm sấp, chống đẩy, nằm ngửa, gập thân hay chân, tập tạ phù hợp, kéo dây chun... Ngoài ra cần tham khảo những bài tập thư giãn giải trừ căngthẳng, mệt mỏi giữ cho tinh thần vui khỏe, sảng khoái là chìa khóa cân bằng, hữu ích trong thời kỳ mãn kinh.
BS. Nguyễn Hồng Vân
