Bên cạnh nhu cầu chiêm ngưỡng những hình ảnh tôn kính của Thánh nhân, nhân loại luôn có nhu cầu khám phá những phẩm chất tiềm ẩn của các lãnh tụ, các nhà lãnh đạo, các ngôi sao trong ánh sáng đời thường. Vì thế, ở những năm đầu thiên niên kỷ mới, khi đa phần nhân loại đã chia tay với tệ sùng bái cá nhân, hàng triệu người say sưa tìm kiếm và chia sẻ những hình ảnh đời thường của lãnh đạo các quốc gia... Hình ảnh Putin cởi trần câu cá đã làm sôi động thế giới mạng một thời gian, trở thành hình ảnh mang thông điệp về bản lĩnh chính trị của Tổng thống Nga. Hình ảnh Obama sinh hoạt trong Nhà Trắng với vợ con cũng hấp dẫn nhiều người, trở thành những chứng cứ củng cố niềm tin và hy vọng của họ vào vị Tổng thống này.
Trong ánh sáng đời thường, các lãnh tụ, các nhà lãnh đạo và các ngôi sao bộc lộ những khía cạnh tiềm ẩn về nhân cách, bản lĩnh và tiềm năng bị che khuất trong ánh sáng của lễ nghi trang trọng, của sân khấu trường quay. Nói đúng hơn, bộc lộ phẩm hạnh của người đời thường nhiều khi đối lập hoặc có hại cho con người lãnh tụ, con người thần tượng hay con người của truyền thông. Chỉ những lãnh tụ có bản lĩnh, nhân cách lớn mới thể hiện được một cách tự nhiên, nhuần nhị bản lĩnh và cốt cách lãnh tụ của mình trong ánh sáng đời thường. Hồ Chí Minh là một lãnh tụ như vậy. Những hình ảnh trong ánh sáng đời thường của Người được kể lại, vẽ lại, hay được quay phim, chụp ảnh công bố cho nhân loại đều trở thành những hình ảnh mang màu sắc huyền thoại vì nó bộc lộ thêm cốt cách lãnh tụ giản dị nhưng kỳ vĩ của Người.
 Trong cuộc sống đời thường Bác luôn giản dị, gần gũi với người dân. Ảnh: TL |
Hình ảnh Hồ Chí Minh cưỡi ngựa, tắm suối, đánh bóng chuyền, tập võ trên rừng Việt Bắc, trồng cây, cho cá ăn trong Phủ Chủ tịch hay đi thăm nông dân, đạp guồng tát nước, vác củi cho đồng bào, trồng cây ở công viên, ngồi trên sàn nhà nói chuyện với kiều bào, những thước phim về sinh hoạt đời thường của Hồ Chủ tịch mà nhà quay phim Nguyễn Thế Đoàn ghi lại ở Việt Bắc hay nhà quay phim Việt kiều Mai Trung Thứ ghi lại ở Pháp là những tư liệu vô giá làm xúc động hàng triệu người. Lúc đầu, những thước phim tư liệu do Nguyễn Thế Đoàn quay chỉ xuất phát từ một mục đích rất thiết thực: đem đến cho bà con Nam Bộ những hình ảnh chân thực về Bác để củng cố thêm niềm tin với sự nghiệp cách mạng. Cuối năm 1950, nhà quay phim Nguyễn Thế Đoàn đang làm việc tại Khu 9 miền Tây Nam Bộ được cử ra Việt Bắc để quay phim Đại hội Đảng toàn quốc. Ngoài nhiệm vụ chính quan trọng đó, ông được giao thêm một nhiệm vụ không kém quan trọng là quay phim những cảnh sinh hoạt của Bác Hồ để bà con Nam Bộ yên tâm thấy Bác vẫn khỏe. Nguyễn Thế Đoàn vác máy đi theo Bác thăm dân công, thăm Cao Bằng, thăm nhà máy giấy Hoàng Văn Thụ, kiểm tra kho vũ khí, giảng bài. Những hình ảnh Bác đi ngựa, đi bộ, lội suối, tắm suối... đã được Nguyễn Thế Đoàn ghi lại một cách sinh động. Sau đó ông và Lê Minh Hiền sang Trung Quốc tráng phim. Ông tự tay pha thuốc và tráng từng cuộn phim theo phương pháp thủ công để khắc phục tình trạng quay phim trong rừng thiếu sáng. Vì thế 50 cuộn phim đều hiện hình khá rõ. Đến tháng 5/1952, ông và Lê Minh Hiền đi bộ suốt 16 tháng ròng trở về Nam Bộ để chiếu cho đồng bào Nam Bộ xem những thước phim về Bác... Nhiều bà con rất xúc động khi lần đầu tiên thấy được hình ảnh Bác Hồ, những hình ảnh năng động, gần gũi, khỏe mạnh.
Mai Trung Thứ là người đã quay toàn bộ những hoạt động của Chủ tịch Hồ Chí Minh khi Người đi thăm chính thức nước Cộng hòa Pháp năm 1946, ghi rất nhiều hình ảnh của Bác Hồ trên đất Pháp, những hoạt động ngoại giao chính thức và những cảnh sinh hoạt ngày thường của Người: gặp gỡ Việt Kiều và những bạn bè quốc tế quen biết Người hơn 20 năm trước; đi dạo trên bãi biển; ngồi chơi trên bãi cỏ trong vườn Bulônhơ, xem biểu diễn nghệ thuật; nằm nghỉ trong vườn nhà ông bà Ôbrắc - ủy viên Cộng hòa Pháp ở ngoại ô Paris... Một trong những hình ảnh lễ nghi mang tính đời thường rất thú vị mà nhà quay phim này ghi được là hình ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh bước đi trên thảm nhung đỏ, bên cạnh Người là những bộ trưởng Pháp, trong đó có Bộ trưởng Bộ Pháp quốc hải ngoại, là Bộ 23 năm về trước đã tung mật thám lùng bắt Nguyễn Ái Quốc ở Paris mà không được.
Những hình ảnh đời thường của Bác mà các nhà quay phim ghi lại đã trở thành những hình ảnh vô giá lấp lánh ánh sáng huyền thoại, rạng ngời cốt cách vĩ nhân. Nhà nghiên cứu mỹ học Nguyễn Hào Hải cho biết, họa sĩ Dương Bích Liên từng kể lại với ông việc bị nhắc nhở khi trong thời gian ở Việt Bắc ông đã ký họa những chân dung đời thường của Bác khi Người ngồi trầm ngâm bên đống lửa hay cho gà ăn... vì có những người cho rằng vẽ Bác như thế làm tổn hại đến hình ảnh uy nghi của một lãnh tụ tối cao. Có thể nói việc giữ lại được những thước phim này là một may mắn vì trong bối cảnh cuộc kháng chiến chống Pháp đang diễn ra quyết liệt, với cách nghĩ thần thánh hóa đối lập vĩ nhân với đời thường trong không ít cán bộ lúc ấy, việc trình bày hình ảnh Bác trong ánh sáng đời thường không hề đơn giản.
Chung Nguyễn