Trước thông tin hiện nay nhiều quán nước, nhà hàng sử dụng đá khô - loại đá không tan - thay cho đá nước khiến nhiều người sau khi sử dụng nước cảm thấy khó thở, chóng mặt, buồn nôn..., phóng viên báo Sức khỏe&Đời sống đã đi khảo sát thực tế và trao đổi với các chuyên gia để tìm hiểu thực hư.
Siêu lợi nhuận?
Sáng ngày 19/6, phóng viên báo SK&ĐS có mặt tại một số cơ sở kinh doanh đá khô theo địa chỉ rao bán trên mạng để tìm hiểu thực hư của đá khô đang được dư luận quan tâm. Qua tìm hiểu cho thấy, đá khô được bảo quản trong thùng xốp cách nhiệt, để nơi nhiệt độ thấp, tránh ánh sáng trực tiếp. Kích thước viên đá tùy thuộc vào khuôn, dao động trong khoảng 1,5kg - 2,2kg/1 viên. Thùng chứa đá khô không được kín hoàn toàn vì khi thăng hoa, đá khô tạo thành khí sẽ làm tăng áp suất của thùng chứa, có thể gây nổ hoặc phá vỡ thùng chứa. Để giữ đá được lâu sau khi xuất ra khỏi kho giữ nhiệt, cần phải đóng gói qua nhiều lớp giấy và nilon, nhất thiết phải đựng trong hộp xốp để bảo quản. Bà Bích Ngọc ở 51 Đại Cồ Việt - Hà Nội cho biết, người sử dụng tuyệt đối không tiếp xúc trực tiếp với da trần mà sử dụng găng tay để tránh bị bỏng lạnh, càng không nên để trong tủ lạnh. Không nên mua dự trữ vì đá sẽ bay hơi theo thời gian. Nếu để 1 viên đá khô khoảng 2kg ra sân với nhiệt độ ngoài trời, chỉ khoảng 3 giờ sau, viên đá sẽ bốc hơi hết.
Nếu không cẩn thận, đá khô có thể gây bỏng và ngộ độc.
Khảo sát một số cơ sở sản xuất đá khô đều có một điểm chung là vận chuyển miễn phí nội thành nếu khách hàng mua từ 3kg trở lên (cơ sở sẽ bù hao hụt). Anh Nguyễn Đình Tú - một chủ cơ sở sản xuất đá khô phố Pháo Đài Láng chia sẻ, hiện nay, nhu cầu đá khô được nhiều người sử dụng. Khảo sát của PV có rất nhiều địa chỉ được rao bán trên mạng nhưng thực chất chỉ là địa điểm để giao dịch chứ kho và cơ sở sản xuất được đặt ở một nơi khác, nếu khách hàng cần mua có thể giao dịch qua điện thoại, số lượng bao nhiêu cũng có. Nếu so sánh với các cơ sở sản xuất đá sạch với 1 túi đá khoảng 5kg được bán với giá 6.000 - 7.000 đồng/túi thì đá khô bán đắt gấp 5 lần vì giá dao động từ 30.000 - 35.000 đồng/1kg.
Cần phải sử dụng đá khô đúng cách
Theo GS. Trần Hồng Côn - Giảng viên ĐH Khoa học Tự nhiên, loại đá này có bán trên thị trường rất nhiều. Đây là đá khô hay còn gọi với nhiều tên khác là đá khói, đá CO2 hay băng khói. Đá khô được sử dụng nhiều trong ngành công nghệ thực phẩm. Loại đá này được sản xuất bằng cách nén khí điôxít cacbon (CO2) thành dạng lỏng, loại bỏ nhiệt gây ra bởi quá trình nén và sau đó cho CO2 lỏng giãn nở nhanh. Sự giãn nở này làm giảm nhiệt độ và làm cho một phần CO2 bị đóng băng thành “tuyết”, sau đó “tuyết” này được nén thành các viên hay khối.
Đá khô thường dùng để làm lạnh hay bảo quản rau quả tươi, thủy hải sản... Ngoài ra, đá khô dùng để bảo quản mô sinh vật và thiết bị y tế, vệ sinh công nghiệp, bảo quản thi hài, tạo các hiệu ứng khói trong sân khấu tiệc cưới, ca nhạc... Tuy nhiên, GS. Côn cảnh báo, cần phải sử dụng đúng cách, nếu không rất dễ gây ngộ độc CO2, thậm chí có thể nguy hiểm đến tính mạng. Đồng thời, khi tiếp xúc với đá khô, người sử dụng phải dùng găng tay cách nhiệt thích hợp như bao tay bằng cao su để di chuyển đá, không được chạm tay trực tiếp với loại đá này. Đá khô gây kích thích da và mắt. Tránh tiếp xúc với da, miệng, mắt và quần áo. Nếu trực tiếp cầm loại đá này hoặc nếu đưa cả viên đá khô vào miệng, ngoài nguy cơ bị ngộ độc, người sử dụng có thể bị lột da lưỡi, lột da tay do bị bỏng lạnh.
TS. Hoàng Hoan - Viện Hóa học công nghiệp Việt Nam cho rằng, thông thường, các chất đều có ngưỡng hóa học. Khi uống hoặc hít phải một lượng khí CO2 lớn sẽ gây độc tố. Tuy nhiên, dạng CO2 rắn này có nhiều cách làm, phải phân tích cụ thể thành phần mới có thể kết luận. Người sử dụng cũng không nên quá lo ngại. Trong cuộc sống hàng ngày, mọi người dễ gặp loại đá này trong các tiệc cưới khi cô dâu chú rể rót sâm panh vào tháp đá. Chỉ cần tránh xa hoặc nếu tiếp xúc thì nên sử dụng găng tay cách nhiệt sẽ không gây nguy hiểm.
Theo BS. Hà Phương (bacsinoitru.vn), đá khô không gây cháy hoặc nổ nhưng nó tạo ra áp suất do nó chuyển từ trạng thái đá khô rắn sang trạng thái khí carbon dioxide. Nếu đá khô được đặt vào một thùng niêm phong kín thì sẽ có nguy cơ vỡ thùng hoặc bật tung nắp thùng khi bạn mở nó. “Quả bom đá khô” tạo ra tiếng động rất lớn và làm bắn ra các mảnh thùng và mảnh đá khô. Bạn có thể bị tổn hại thính giác hoặc bị tổn thương do thùng đựng đá khô. Các mảnh đá khô cũng có thể găm vào da bạn khiến bạn tê cóng bên trong. Ðể tránh mối nguy hiểm này, không để đá khô trong chai, lọ hoặc thiết bị làm mát niêm phong kín. Tốt nhất nên bọc đá khô trong một túi giấy và để vào tủ lạnh hoặc thiết bị làm lạnh không niêm phong chặt chẽ.
Trần Lâm - Thái Bình
